فتنه

بررسی سیره معصومین (ع) در راستای حفظ ارزش های اصیل اسلامی از مواردی است که علاوه بر هدایت و نجات انسان ها، نقش قابل تأمّلی را در حفظ آرمان های جامعه مسلمین ایفا می کند.

جنگ صفین روزهای حساس و سرنوشت ساز خود را می گذراند و ساعت به ساعت سنگرهای معاویه یکی پس از دیگری فرو می ریخت، به حدی حمله برق آسای لشگریان مولی بویژه مالک اشتر کاری بود که معاویه به اعتراف خودش در آستانه تقاضای امان از امام علی (ع) قرار گرفته بود:

نظر به وقوع جنگ جمل در نخستین سال حکومت و خلافت ظاهری امام علی بن ابی طالب(ع) در جمادی الاولی سال 36 هجری قمری و ایجاد چالش سترگ در برابر حکومت حق طلبانه و عدالت جویانه آن حضرت، از سوی عده ای از معاریف و سرشناسان قوم و تأثیر منفی و نامطلوب آن در روند خلافت اسلامی و عقاید و باورهای مسلمانان، برآن شدیم این پدیده شوم و نامیمون را از بعد تاریخی مورد ب ...

«... ثمّ اسْتَنْهَضَکم فَوَجَدَکُمْ خِفافا، وَاَحْمَشَکُمْ فَاَلْفاکُمْ غضابا فَوَسَمْتُمْ غَیر اِبِلِکُمْ وَ وَرَدْتُمْ غیرَ مَشْرَبِکُمْ هذا والعَهْدُ قَریبٌ، والکَلْمُ رحیبٌ، والجَرْحُ لَمّا یَنْدَمِل، والرّسول لمّا یُقْبَرُ، إبْتِدارا زَعَمْتُمْ خَوفَ الْفِتْنَةِ، ألا فِی الْفِتْنَةِ سَقَطوا وَ اِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحیطَةٌ بِالْکافِرینَ...(1)؛

وابستگی به مقامات عالی رتبه از رانت ها و امتیازهایی است که خواسته یا ناخواسته نصیب بعضی افراد می گردد. همسر رهبر، دختر رئیس جمهور، عروس حاکم و ... عنوانی است که چه بسیار افرادی را حتی بدون داشتن شایستگی لازم، بر صدر نشانده است.

پس از قتل عثمان، مردم به صورت طبیعی با استقبال و علاقه فراوان، با حضرت علی علیه السلام بیعت کردند؛ امّا فضای سیاسی کشور اسلامی، با یک سلسله توطئه ها و فتنه ها آشفته گشت و برخی از چهره های بارز جاه طلب و مقام پرست، به کارشکنی در برابر حکومت قانونی و مردمی و عدالت گستر علی علیه السلام پرداختند و بلوای جنگ جمل و سپس جنگ صفین و خوارج را برپا کردند.

پایان خلافت عثمان با بحرانی همه جانبه روبه رو شد و به کشته شدن او و تفرقه امت اسلامی منجر گردید. کتاب های تاریخی از این بحران با نام «فتنه » یاد می کنند که یادآور سرگردانی امت اسلامی و مناقشات بزرگان صحابه است

مقاله حاضر که ترجمه فصل اول از کتاب «المؤرخون العرب و الفتنة الکبری » می باشد به بحث و بررسی بحرانی می پردازد که در پایان خلافت عثمان، امت اسلامی را فرا گرفت.

1 - قال رسول الله (صلی الله علیه و آله):

نهج البلاغه گنجینه عظیمی است که به این سادگی حتی به موجودیت آن نمی شود دست یافت و آن را فهمید و بعد از اینکه چنین موجودی را شناختیم نوبت کار اصلی یعنی بهره برداری است