جبر-و-اختیار

از نظر صدر مساله جبر و اختیار را از دو حیث می توان بررسی کرد 1-  کلامی و 2-  فلسفی.

اعتقادات به مفهوم «هر آنچه دل و ضمیر انسان به آن بسته می شود و در نهاد فرد تصدیق و تثبیت می گردد»[3] نقشی اساسی در حیات معنوی انسان دارند

ب) علم ازلی خداوند   معروف ترین شبهه ی جبرگرایان که مرتبط با مسأله ی علم خداوند می باشد از این قرار است: خداوند از ازل از آنچه واقع می شود آگاه بوده و هیچ حادثه ای از علم ازلی او پنهان نیست

ج) نسبت هدایت و اضلال به حق   در چند آیه از آیات قرآن کریم، گمراهی مردم به حق تعالی نسبت داده شده است (3) و اگر این آیات بر حسب ظاهر معنا شوند، مفهوم مجبور بودن خلق در گمراهی یا هدایت، از آنها استخراج می گردد

د) شمول اراده و مشیّت الهی   مشیّت الهی بر دو قسم است: قسم اوّل آن است که خداوند، وجود یا عدمش را قطعاً خواسته و در آن تخلّفی نیست و از سنن الهی محسوب می شود که نه تبدّل دارد و نه تحول

10ـ (قَالَ ستَجِدُنى إِن شاءَ اللَّهُ صابِراً)(3) گفت: «اگر خدا بخواهد مرا شکیبا خواهى یافت» 11ـ (ستَجِدُنى إِن شاءَ اللَّهُ مِنَ الصالِحِینَ)(4) «اگر خدا بخداهد مرا از صالحین خواهى یافت

چکیده   اشاعره در تبیین مسأله ی خیر و شر، عقل را ناکارآمد می دانند و بر خلاف معتزله و امامیه، حُسن و قبح عقلی افعال اخلاقی را انکار می نمایند

مستندات قرآنی جبریون و پاسخ آنها   جبریون در اثبات مدّعای خویش، به آیاتی از قرآن کریم تمسّک جسته اند؛ آیاتی که خداوند را خالق هر مخلوق و هر عملی دانسته، علم و اراده ی خدا را شامل بر همه ی موجودات برشمرده و حتی هدایت و ضلالت انسان ها را نیز به پروردگار عالم نسبت داده است

مسئله جبر و اختیار از آن جهت که در ارتباطبا ضرورت و لاضرورت افعال آدمی در نظام کلی موجودات مطرح می شود با فلسفه ارتباط دارد و از جهتیکه افعال آدمیجزو موجودات نظام هستی است وشمول اراده الهی همه امورعالم را فرامی گیرد به علم کلام مربوط می شود. در اخلاق نیز این مسئله مطرح است که آیا رفتار و گفتارهای اخلاقی و ملکاتنفسانی تغییرپذیرند یا نه؟

چکیده اشاعره، در تبیین مسأله ی خیر و شر، عقل را ناکارآمد می دانند و بر خلاف معتزله و امامیه،‌ حسن و قبح عقلی افعال اخلاقی را انکار می نمایند