دکتر مجید ملک‌محمد؛ فوق‌تخصص بیماری‌های ریوی
آسم به عنوان اختلال التهابی مزمن مجاری تنفسی تعریف می‌شود که مشخصه آن واکنش بالای نای و برونش‌ها به تحریک‌کننده‌های مختلف است. بیماری با انقباض پراکنده برونش‌ها تظاهر می‌کند که خود به خود یا با مصرف دارو آرام می‌شود. شیوع آسم در ایالات متحده آمریکا و اروپا 5 تا 7 درصد و در اغلب بیماران در حد خفیف تا متوسط است.
کمتر از 5 درصد بیماران آسم شدید مقاوم به درمان با علائم راجعه یا پیاپی دارند و به داروهای رایج ضدآسم مانند برونکودیلاتور (متسع‌کننده مجاری هوا) و عوامل ضدالتهاب به خوبی پاسخ نمی‌دهند. به این گروه از بیماران، آسماتیک‌های مقاوم به درمان اطلاق می‌شود. این افراد وابسته به کورتیکواستروئید بوده و آسمی دارند که به سختی کنترل می‌شود.
آسم شدید مقاوم به درمان
از آنجایی که آسم شدید یک بیماری ساختاری و از نظر مراقبتی ناامیدکننده است، درک کمتری از آن وجود دارد.
5 تا 7 درصد مردم آمریکای شمالی و اروپا مبتلا به آسم هستند. بنا بر تحقیقی که در ایران به عمل آمده شیوع کلی آسم در بین کودکان ابتدایی 1/7 درصد و در میان دانش‌آموزان دبیرستان 1/4 درصد است. از این افراد درصد کمی (حدود کمتر از 10 درصد) آسم شدید مقاوم به درمان دارند. این طبقه‌بندی بر اساس نشانه‌ها، عملکرد ریه، وخامت حال بیمار و به‌خصوص استفاده از دوز بالای کورتیکواستروئیدها انجام شده است. بنا بر تعریف، آسم شدید به بیماری گفته می‌شود که پس از معاینه متخصص و ارزیابی و درمان به مدت یک سال یا بیشتر، به سختی قابل کنترل می‌باشد.
شاید کامل‌ترین تعریف آسم شدید توسط انجمن قفسه سینه آمریکا در سال 2000 منتشر شده باشد. این تعریف شامل یکی از دو معیار اصلی (دوز بالا و استفاده مداوم از کورتیکو استروئید استنشاقی یا استفاده از کورتیکو استروئید خوراکی در بیش از 50 درصد سال گذشته) با دو معیار از هفت معیار فرعی است. این معیارها نیز شامل موارد متغیری چون عملکرد ریه، وخامت حال بیمار، پایداری بیماری و استفاده از یک یا چند داروی کنترل‌کننده اضافی است.
مطالعات مختلفی برای کنترل آسم مقاوم به درمان انجام شده است. بیمارانی که از این نوع آسم رنج می‌برند، اغلب به داروهای ضدالتهاب رایج پاسخی نمی‌دهند و علی‌رغم درمان مناسب، علائم بیماری در آنها از بین نمی‌رود. در چنین شرایطی، متخصصان از درمان‌های جایگزین با اثرات ضدالتهابی خاص و داروهای تنظیم‌کننده ایمنی مانند متوترکسات (methotrexate)، نمک‌های طلا (gold)، سیکلوسپورین (cyclosporine)، ایمونوگلوبولین داخل وریدی و غیره استفاده می‌کنند. برخی مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از این داروها وابستگی به کورتیکواستروئید را در بیماران آسمی کاهش می‌دهد.
هدف این مقاله بررسی برخی درمان‌های جایگزین در آسم مقاوم به درمان است.
درمان‌های جایگزین در مورد آسم فقط باید زمانی در نظر گرفته شود که بیمار به درمان‌های رایج ضدالتهابی و یا برونکودیلاتورها پاسخ مناسبی ندهد و (برای کاهش دوز استروئید) وابسته به کورتیکواستروئید خوراکی باشد.
از میان داروهای ذکر شده MTX و نمک‌های طلا بیشترین تاثیر را در کاهش دوز کورتیکواستروئید دارند. به علاوه، این داروها کمترین اثرات نامطلوب را در بیماران آلرژیک نشان داده‌اند.
MTX: در چند مطالعه کوتاه‌مدت به هم وابسته، این نظر مطرح شد که متوترکسات دوز کورتیکواستروئید را در بیماران آسمی وابسته به کورتیکواستروئید اندکی کاهش می‌دهد، ولی تاثیرات طولانی‌مدت دارو در دوره طبیعی آسم مقاوم به درمان نیاز به بررسی بیشتری دارد.
نمک‌های طلا
ترکیبات طلا تاثیر چشمگیری در کاهش اثرات استروئید در آسم مقاوم به درمان دارند؛ ولی اطلاعات موجود به علت بیمارانی که در مطالعات وابسته از این مورد تبعیت نمی‌کنند، کافی نیست. اثرات بد دارو قابل چشم‌پوشی و کوتاه‌مدت است و با کاهش دوز مصرفی یا قطع مصرف فروکش می‌کند. اثرات جانبی شامل اختلالات گوارشی، تهوع، تحریکات پوستی، خارش و زخم‌های دهانی است...
برای خواندن بخش دوم- روش‌های درمانی جدید در آسم شدید - اینجا کلیک کنید.
