ماجرای آپاندیس (۱)

تحریریه دنیای سلامت

آپاندیس یک لوله باریک چند اینچی است که مانند کرمی به سکوم (لولین قسمت روده بزرگ) چسبیده و انتهای آن بسته است. لایه داخلی آپاندیس مقدار کمی موکوس تولید می‌کند که از سمت باز آپاندیس به داخل سکوم جریان می‌یابد. دیواره آپاندیس از بافت لنفاوی تشکیل شده که قسمتی از سیستم ایمنی بدن برای تولید آنتی بادی است.

همچنین مانند روده بزرگ از یک لایه عضلانی نیز تشکیل شده که این لایه بسیار ضعیف می‌باشد. آپاندیسیت به معنی التهاب آپاندیس است. به نظر می‌رسد که این عارضه با مسدود شدن قسمت باز آپاندیس آغاز می‌شود. انسداد ممکن است به علت تجمع ترشحات مخاطی داخل آپاندیس و یا ورود مدفوع از روده به آپاندیس ایجاد گردد. ترشحات مخاطی و یا مدفوع، مانند یک سنگ سفت شده و آپاندیس را مسدود می‌کند.  این سنگ را «سنگ مدفوعی» می‌نامند.

در موارددیگر نیز تورم بافت لنفاوی می‌تواند موجب انسداد آپاندیس شود. در این حالت، باکتری‌هایی که به‌طور معمول در داخل آپاندیس وجود دارند، به دیواره آپاندیس حمله و آن‌را آلوده می‌کنند و بدن در برابر حمله این باکتری‌ها از خود واکنش نشان می‌دهد و ملتهب می‌شود. آپاندیش ترک خورده و کمی پاره می‌شود و با ورود باکتری‌ها به داخل آن ملتهب می‌گردد. البته علت این ترک خوردگی مشخص نیست، اما ممکن است به تغییراتی که در بافت لنفاوی رخ می‌دهد، مرتبط باشد.

با گسترش التهاب و عفونت در دیواره آپاندیس، ممکن است آپاندیس پاره و در سراسر شکم پخش شود؛ اما معمولاً عفوت یک منطقه کوچک در اطراف آپاندیس محدود و اطراف آن یک آبسه کوچک تشکیل می‌گردد. در مواردی که عفونت و التهاب به سایر نقاط بدن منتشر نشده باشد، مشکل بدون عمل جراحی درمان می‌شود. شایع‌ترین عارضه آپاندیسیت سوراخ شدن آن است که می‌تواند به آبسه (توده‌ای پر از چرک) و یا عفونت تمام شکم و لگن منجر گردد.

دلیل اصلی پارگی آپاندیس، تأخیر در تشخیص و درمان است و هر چقدر تشخیص دیرتر صورت گیرد، احتمال پارگی آپاندیس بیشتر می‌شود. خطر سوراخ شدگی 36 ساعت پس از شروع علائم، حداقل 15 درصداست. بنابراین درست در لحظه‌ای که تشخیص داده شد مشکل مربوط به آپاندیس است، درمان یا جراحی باید بدون هیچ تأخیری آغاز شود. کمترین عارضه شایع آپاندیسیت، انسداد در روده است.

التهاب آپاندیس ممکن است منجر به انسداد روده شود و عضلات روده نتوانند به خوبی کار خود را انجام دهند؛ در نتیجه محتویات داخل روده در جای خود باقی مانده و دفع نمی‌شوند (این انسداد می‌تواند منجر به تهوع و استفراغ بیمار بشود) که در این صورت ممکن است لازم باشد از طریق دیگری تخلیه شوند (مثلاً با وارد کردن یک لوله از راه بینی به مری و معده و روده). سخت‌ترین و خطرناک‌ترین عارضه آپاندیسیت، عفونت است. در این وضعیت، باکتری و آلودگی‌ها وارد خون شده و قسمت‌های مختلف بدن را درگیر می‌کنند که در این صورت، خطر بسیار جدی است و حتی زندگی فرد را تهدید می‌کند. البته خوشبختانه این مورد به ندرت اتفاق می‌افتد.

علائم

مهم‌ترین علامت آپاندیسیت، درد شکمی است. درد ابتدا از یک نقطه شروع شده و کم کم به سایر نقاط گسترش می‌یابد. گاهی یک درد موضعی ضعیف ممکن است ناشی از آپاندیس و یک مشکل بزرگ باشد. درد آپاندیس به یک نقطه محدود نمی‌شود به صورت چرخشی در قسمت مرکزی شکم بروز می‌کند.

دومین نشانه این بیماری، از دست دادن اشتهاست که می‌تواند با حالت تهوع و حتی استفراغ نیز همراه باشد. (تهوع و استفراغ معمولاً به علت انسداد روده ایجاد می‌شود). با افزایش التهاب آپاندیس، التهاب به پوشش بیرونی و حتی پوشش شکم گسترش می‌یابد. پوشش شکم، یک غشاء نازک به نام مفاق است که وقتی التهاب از آپاندیس به آن می‌رسد، درد تغییر می‌کند و پس از آن می‌توان به وضوح منطقه درد را تشخیص داد؛ چرا که به یک محدوده کوچک منتقل می‌شود و این محدوده، فاصله میان جلوی استخوان ران راست و ناف است.

در صورت پارگی آپاندیس و انتشار عفونت به شکم، درد دوباره به سراسر شکم منتقل می‌گردد. این عارضه توسط پزشک و یا یک معاینه فیزیکی تشخیص داده می‌شود.  اغلب، دمای بدن بیمار افزایش می‌یابد و هنگامی که پزشک قسمت مورد نظر را لمس می‌کند، درد بیمار بیشتر می‌شود. تعداد گلبول‌های سفید خون معمولاً با عفونت افزایش می‌یابند. در مراحل اولیه که آپاندیس ملتهب است و هیچ عفونتی ندارد، تعداد گلبول‌ها طبیعی است؛ ولی با ایجاد عفونت، تعداد گلبول‌های سفید خون به صورت غیر طبیعی افزایش می‌یابد. بنابراین افزایش تعداد گلبول‌های سفیدخون نیز یکی از راه‌های تشخیص آپاندیسیت است.

تشخیص

 آزمایش ادرار یک آزمایش میکروسکوپی است که با آن سلول‌های قرمز خونی و گلبول و سلول سفید خون و باکتری موجود در ادرار تشخیص داده می‌شود. وقتی التهاب و یا سنگی در کلیه و مثانه وجود داشته باشد، آزمایش ادرار غیر طبیعی خواهد بود و از آنجایی که آپاندیس نزدیک مثانه قرار دارد، التهابات آن موجب غیر طبیعی شدن آزمایش ادرار می‌شود.

البته توجه داشته باشید که آزمایش ادرار بیشتر بیماران مبتلا به آپاندیسیت، طبیعی است؛ بنابراین حتی اگر در آزمایش ادرار هیچ علامت مشکوکی وجود نداشت، باز هم ممکن است بیمار به آپاندیسیت مبتلا باشد. استفاده از اشعه ایکس نیز یکی دیگر از راه‌های تشخیص است که با آن می‌توان ماده‌ای را که موجب مسدود شدن آپاندیس شده است، مشاهده کرد. از این روش بیشتر در کودکان استفاده می‌شود...

برای خواندن بخش دوم- ماجرای آپاندیس- اینجا کلیک کنید.