دکتر پروانه صفایی مقدم؛ روانشناس بالینی
بیماری‌های قلبی عروقی علت اصلی مرگ در بسیاری از کشورهاست که عوامل خطرساز رفتاری سبب این مشکل است. عوامل خطرساز رفتاری نظیر سیگار کشیدن، پرخوری، بی‌تحرکی و فشارهای روانی کوتاه مدت یا بلندمدت باعث بروز این اختلال می‌شود که باید مداخلات پیشگیرانه ابتدایی برای حذف این عوامل انجام گیرد.
اختلالات روانی اکثراً به صورت عوارض یا اختلالات همراه در مبتلایان به بیماری‌های قلبی و عروقی رخ می‌دهد. افسردگی، اضطراب، اختلالات شناختی، اختلالات اضطرابی و اختلالات خلقی در بسیاری از این بیماران دیده می‌شود. حملههای قلبی به وسیله دستگاه عصبی خودکار عمیقاً به دلیل استرس‌های هیجانی نظیر اندوه، ترس یا خشم شدید به وجود می‌آید؛ بنابراین تعجبی ندارد که بالا بودن سطح علائم اضطرابی خطر حمله قلبی را افزایش دهد.
در واقع اگر اضطراب دارید بیشتر به بیماری‌های قلبی مبتلا می‌شوید. پژوهشگران اعلام کردند، افسردگی، اضطراب، و آشفتگی روحی خطر مرگومیر، به ویژه مرگومیر ناشی از بیماری‌های قلبی- عروقی را افزایش می‌دهد. اعصاب روده‌ای به حالات هیجانی حساسیت دارد. اختلالات اضطرابی می‌‌توانند تغییرات فیزیولوژیک در دستگاه اعصاب روده‌ای ایجاد نمایند که نتیجه آن اختلال در دفع است.
بیش از یک‌سوم زنان قبل از یک حمله قلبی زودرس دچار اضطراب بدون علت می‌شوند و در برخی موارد حملههای قلبی به حملههای اضطرابی شباهت دارد. افراد سیگاری 24 برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری مبتلا به بیماری‌های قلبی می‌شوند. استعمال سیگار بر میزان کلسترول خون نیز موثر است و هنگامی که کلسترول خون افزایش می‌یابد، انسداد رگ‌ها بیشتر و میزان اکسیژن کمتر می‌شود.
رابطه استرس و بیماری‌های قلبی
گاهی بررسی رابطه بین استرس و بیماری‌های قلبی عروقی آسان نیست در اینجا این سوال پیش می‌آید که آیا یک اختلال خلق‌وخوی رفتاری در کار است؟ آیا استرس باعث افزایش فشارخون می‌شود و آیا میتواند حمله قلبی را ایجاد کند. در حقیقت دو عامل خطرناک برای قلب وجود دارد.
عوامل خطر قابل تغییر مانند افزایش کلسترول، چاقی، افزایش فشارخون، مصرف دخانیات، میزان فعالیت بدنی و استرس زیاد که این مورد آخری میتواند باعث افزایش فشارخون و شدت ضربان قلب شود و در نتیجه کار قلب را سخت‌تر کند. عوامل خطر غیر قابل تغییر مانند ارث، جنسیت (مردان بیشتر از زنان در معرض بیماری‌های قلبی هستند) سن و دیابت در بروز بیماری‌های قلبی موثرند. رابطه بین استرس و بیماری‌های قلبی از مدت‌ها قبل شناخته شده است.
به‌طور کلی پیشرفت تکنولوژی و زندگی مدرن امروزی موجب تغییراتی در روش زندگی و شرایط اجتماعی را بسته به افزایش اختلالات استرسی و بیماری‌های قلبی – عروقی شده است. پیشرفت تکنولوژی برای تشخیص و درمان و همچنین تغییرات در فاکتورهای خطرناک بیماری‌های عروق کرونی میتواند بیماری و مرگومیر قلبی را کاهش دهد.
بیماری‌های عروق کرونر با تظاهرات سندرم حاد عروق هنوز علت اصلی مرگ در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه نیز می‌باشد. استرس‌های روانی علاوه بر اینکه یک عامل خطر برای کرونر است، میتواند موجب انفارکتوس حاد، میوکارد، تاخیر در بهبود بیماری و عوارض آن در طول درمان و نگهداری بیمار شود.
مکانیسم اثر استرس بر قلب
استرس حتی در افراد سالم میتواند موجب اسکمی قلب گردد، ولی در بیماران با اختلالات عروق کرونر شدیدتر است.
استرس به دو نوع تقسیم می‌شود: 1. استرس فیزیکی 2. استرس هیجانی
استرس فیزیکی: برای افرادی که بیماری کرونر قلبی دارند زیان‌آور است، زیرا فعالیت‌های فیزیکی شدید نیاز میوکارد را به اکسیژن بیشتر کرده و قلب باید انرژی زیادی مصرف کند. لذا این نوع استرس را در بیماران قبلی استرس نوع بد به حساب می‌آورند، ولی در افراد با قلب طبیعی تمرینات بدنی و استرس فیزیکی مفید و نوع خوب نامیده می‌شود؛ زیرا همانطور که می‌دانیم ورزش موجب کاهش کلسترول و تنظیم فشارخون و کاهش وزن می‌گردد.
استرس هیجانی: بیشتر مردم عقیده دارند این نوع استرس برای قلب زیان‌آور است. استرس زیاد موجب افزایش ترشح آدرنالین شده و غلظت آن در خون بالا می‌رود و در نتیجه میتواند باعث لخته شدن خون شود که این یک فاکتور خطرناک برای ایجاد حمله قلبی است...
برای خواندن بخش دوم- اختلالات روانی و بیماری‌های قلبی- اینجا کلیک کنید.
