«و اذا بشر احدهم بالانثی ظل وجهه مسودا و هو کظیم یتواری من القوم من سوء ما بشر به ایمسکه علی هون ام یدسه فی التراب الاساء ما یحکمون » . (سوره نحل، آیه 58)
هرگاه به یکی از آنها بشارت دهند که دارای دختری شده است، از شدت ناراحتی صورتش سیاه می شود و بسیار خشمگین می گردد . از قبیله خود به خاطر چنین بشارت بدی که به او داده شده، پنهان و متواری می گردد! حال نمی داند آن نوزاد را با رسوایی و پذیرش ننگ، قبول کند یا در زیر خاک پنهانش نماید! هان! چه بد داوری می کنند!
ظل: استمراریت را می رساند یعنی همچنان صورتش سیاه خواهد بود .
اسود وجهه: سیاه شدن صورت کنایه از خشمناک گردیدن و عصبانی شدن است .
کظیم: کظامه چیزی را گویند که با آن در مشک را می بستند و هم چنین اطلاق می شود بر انسانی که در اثر اندوه فراوان دهانش را بسته و از شدت غم سخن نمی گوید .
یتواری: از ماده «وراء» گرفته شده و به معنای پنهان شدن و متواری گشتن است .
هون: ذلت و خواری .
دس: به معنای پنهان ساختن است . یدسه فی التراب یعنی او را زیر خاک پنهان می سازد و دفن می کند .
این آیه شریفه نشان دهنده یکی از عادات بسیار بد دوران جاهلیت است که از جنس زن به قدری متنفر بودند که اگر خداوند دختری به آنها عطا می فرمود، نه تنها سپاس نمی گفتند که آن دختر بی گناه را زنده به گور می ساختند: «و اذا الموؤدة سئلت، بای ذنب قتلت » روزی که دختران زنده به گور شده بپرسند که به چه گناه و تقصیری کشته شدند .
علت اصلی تمام انحرافات من جمله این عادت بسیار زشت قطعا دوری از خداست وگرنه بی گمان یاد خدا پیوسته احساس مسئوولیت را در انسان ایجاد می کند و او را از عقیده به جهالت ها و خرافات باز می دارد .
چرا در جاهلیت فرزندان ذکور را ترجیح می دادند؟
شاید علتش این است که فرزندان ذکور چون از خشونت بیشتری برخوردارند، می توانند در جنگ ها و غارت هاو چپاول ها - که عادت همیشگی جاهلیت بوده است - از آنان استفاده بیشتری شود ودر لشکرکشی ها و کشتارهای با قبایل دیگر به کار آیند اما دختران با آن خوی نرم و لطیفی که دارند و عاطفه شان بسیار زیاد است، در چنین مواردی مورد استفاده قرار نمی گیرند!
وانگهی خود کشتارهای جاهلی که چه بسیار بر سر کوچکترین مساله ای رخ می داد و قبیله ها را به جان هم می انداخت، فرزندان ذکور آنان را درو می کرد و در نتیجه توازن ذکور و اناث از بین می رفت . از این روی هر گاه به کسی خبر می دادند که دارای پسری شده است، خرسند می شد و افتخار می کرد ولی وقتی می شنید که دختردار شده است، برمی آشفت، خشمگین و نگران می شد تا جایی که خود را از قبیله و فامیلش متواری می ساخت زیرا بشارت بسیار بدی به او داده شده و مایه ننگ و عارش بود! و سرانجام با ناراحتی و شرمساری او را نگه می داشت یا با کمال وقاحت و خشونت او را زنده به گور می کرد .
در روایت آمده است که: قیس بن عاصم که یکی از رهبران قبیله بنی تمیم در جاهلیت بود، پس از بعثت رسول الله (ص) اسلام آورد . روزی نزد حضرت نشسته بود، عرض کرد: پدرانمان در اثر نادانی و جهالت دختران خویش را بی گناه و تقصیری زنده به گور می کردند، من نیز دوازده دختر نصیبم شد که همه را زنده به گور کردم! وقتی که سیزدهمین دخترم به دنیا آمد، همسرم چنین وانمود کرد که نوزادش مرده به دنیا آمده و او را پنهانی نزد قبیله اش مخفی ساخت تا از جلوی دیدگانم دور شود .
پس از مدتی که از قضیه آگاه شدم او را با خود به نقطه ای دور بردم و بی توجه به گریه و زاریش، با دستان خود در زیر خاک دفن نمودم!
پیامبر که به شدت ناراحت شده بود و پیوسته اشک های مبارکش سرازیر می شد، به او فرمود: «من لا یرحم لا یرحم » کسی که رحم نکند، رحم نخواهد شد .
آن گاه فرمود: ای قیس! بد روزگاری در انتظارت است . عرض کرد: چه کنم که بار گناهانم سبک تر گردد؟ فرمود: به عدد دخترانی که کشته ای بنده آزاد کن (شاید بار سنگین گناهانت سبکتر شود) .
مورخین ذکر کرده اند که مردان جاهلیت قبل از زائیدن همسرانشان، چاله ای می کندند و آماده اش می ساختند که اگر دختر بزاید، او را بی معطلی زنده به گور سازند!
به هر حال در این زمینه داستان های بسیاری در تاریخ نقل شده است که به یک نمونه اکتفا کردیم .
آنچه لازم به یادآوری است این است که اسلام این خرافات و عادات ننگین را به کلی منع کرده و با آنها مبارزه نموده و نه تنها تولد دختر را ننگ ندانسته که آن را مایه رحمت و برکت معرفی کرده است .
در حدیثی آمده است که به حضرت رسول (ص) خبر دادند خداوند به او دختری عطا فرموده است . حضرت به صورت اصحابش نگریست (تا عکس العمل آن ها را ببیند) دید آثار ناراحتی در سیمایشان نمایان گشت . حضرت ناگهان فرمود: شما را چه شده است؟ «ریحانة اشمها و رزقها علی الله عزوجل » (1) خداوند گلی خشبوی به من داده، او را می بویم و اگر ناراحت رزق و روزیش هستید، همانا روزیش را خداوند تضمین کرده است .
به همین مضمون امام صادق (ع) به یکی از یارانش به نام منذر فرمود، هنگامی که شنید وی از دختردار شدن نگران شده است: گلی است خشبو که بویش می کنی و روزیش هم با خدا است و همانا رسول الله (ص) ابوالبنات بود .(2)
به هر حال اسلام بالاترین احترام و تقدیر را برای شخصیت زنان قائل شده است تا آن که آن رسومات جاهلی از اذهان زدوده شود که متاسفانه تا هنوز علی رغم آن همه سفارش های پیامبر و اهل بیت عصمت و طهارت (ع)، در برخی جوامع اسلامی ما حکمفرما است . به امید هدایت شدن و پیروی از اسوه تمام فضایل و عصاره کمالات انسانی حضرت صدیقه طاهره (س) و به امید شفاعت آن حضرت .