از آغاز آفرینش بشر ذخیره و ثبت وقایع و اطلاعات بر روی وسایل متفاوتی ثبت می‌شد تا اینکه نوبت به کتاب رسید. در اهمیت عنصر کتاب برای تکامل جامعه انسانی، همین بس به‌تمامی ادیان آسمانی و رجال بزرگ تاریخ بشری، از طریق کتاب جاودانه ماندهاند و روابط فرهنگی جامعه بشری نیز از پوشش کتاب و مبادلات فرهنگی تقویتشده است. ولی کتاب‌ها در طول تاریخ به دلایل مختلف چه سیاسی و چه مذهبی باید نابود می‌شدند ولی دراین‌بین افرادی بودند که برای سالم نگه‌داشتن کتاب‌ها آن‌ها را در کتابخانه‌های مخفی نگهداری می‌کردند امروز بر آن شدیم تا تعدادی از این کتابخانه‌های مرموز را برای شما معرفی کنیم. برای آشنایی با این ماجرا در ادامه با بنیتا همراه باشید.
کتابخانه مخفی سوریه
globalcitizen
زیر خیابان‌های حومه دمشق قفس‌هایی قرار دارد که کتاب‌های باارزشی را نگهداری می‌کنند و از اصابت بمب‌های حاصل بمباران با آن‌ها جلوگیری می‌کنند. در طول 4 سال گذشته در محاصره داریا، داوطلبان حدود 14000 جلد کتاب را از خانه‌های تخریب‌شده جمع‌آوری کرده‌اند و به این کتابخانه تقدیم کرده‌اند. مکان این کتابخانه به‌صورت رازنگهداری شده است تا توسط نیروی‌های نظامی موردتهاجم قرار نگیرد و اگر کسی بخواهد از آن دیدن کند باید از بین گلوله‌ها و پیچ‌وخم‌های راهروها خود را به آنجا برساند.
راهک
این کتابخانه به‌عنوان کتابخانه مخفی سوریه نامیده می‌شود و بسیاریان را یک منبع حیاتی می‌دانند. عبدالباسط الاحمر یکی از کارکنان این کتابخانه سری درباره این کتابخانه حرف جالبی را به شبکه بی‌بی‌سی زده است او گفت که: «این کتابخانه زندگی به من بخشیده است. همان‌طور که بدن به غذا نیاز دارد، روح انسان نسز با کتاب جلا پیدا می‌کند.»
درگذر زمان به دلیل فشارهای سیاسی یا مذهبی کتاب‌ها نمی‌توانستند که سالم باقی بمانند و اگر که بر ضد حکومت وقت در آن‌ها چیزی نوشته‌شده بود به حتم باید نابود می‌شدند. این کتابخانه نیز برای همین امر درجایی مرموز تأسیس شد و این کتاب‌ها را در دل خود جای داد و آن‌ها را از تاریخ مخفی کرد؛ و بعضی نیز در مجموعه‌های خصوصی نگهداری می‌شوند که امروزه یکی از این مجموعه‌ها «غار کتابخانه‌ای» نامیده می‌شود.
غار کتابخانه‌ای در چین
The Musée Guimet
در شرق آسیا واقع در صحرای گبی در کشور پهناور چین، یکی از زیارتگاه‌های غار گونه که به هزار بودای گرودس معروف هست حدود 1000 سال مهروموم بوده است. در سال 1900 میلادی یک راهب تائویی به نام وانگ یانلو که یک نگهبان غیررسمی در این غارها بود، یک در مخفی را پیدا کرد که به دنیایی از نسخه‌های خطی از کتاب‌هایی که مربوط به قرن چهارم تا یازدم بود، ختم می‌شد.
مقامات دولتی پس از آنکه وانگ با آن‌ها تماس برقرار کرد به این کتاب‌ها علاقه‌مند شدند. ولی بعد از خبر کشف شدن غار یک باستان‌شناس مجارستانی الاصل به نام اورل اشتاین او را متقاعد کرد که 10 هزار جلد از کتاب‌ها را بفروشد. هیئت‌هایی به نمایندگی از فرانسه، روسیه و ژاپن به آنجا رفتند و تقریباً بیشتر نسخه‌های خطی غار را ترک کردند. بر طبق اخبار در سال 1910 هنگامی‌که دولت چین دستور به انتقال تمام کتاب‌ها به پکن را داد، تنها یک‌پنجم کتاب‌ها در غار باقی‌مانده بود.
علا رقم این اتفاقات، بسیاری از این نسخ خطی امروزه قابل‌دسترسی و خواندن هستند و یک نمونه دیجیتالی از آن‌ها در سال 1994 ساخته‌شده است.. پروژه‌های بین‌المللی دانهوانگ توسط کتابخانه بریتانیا باوجود همکارانی در سراسر جهان راه‌اندازی شد. با این پروژه دستاوردهای زیادی به دست آمده است. ازجمله دستاوردها می‌توان به رصد کردن اولین نمودار کامل ستاره‌ها در جهان، دیدن اولین نمازها که به زبان عبری نوشته‌شده بوده‌اند و از بابل تا چین توسط یک تاجر حمل شده‌اند، بررسی یک نقاشی از یک قدیس مسیحی در پوشش یک بوداست، بررسی قرارداد فروش یک دختر برای تکمیل معامله برای یک تاجر ابریشم و یا یک صفحه پیشگویی آینده که به‌طور مرموزی به زبان ترکی نوشته‌شده بود.
هنوز کسی نمی‌داند که دلیل اصلی مهروموم شدن این غار چه بوده است، ولی نظریه‌های وجود دارد مانند نظریه آقای استین که می‌گوید نگهداری این کتاب‌ها خیلی مهم نبوده است و یک نوع آیین مذهبی یا رسم و رسوم باعث شده است که آن‌ها این کتاب‌ها را مدفون کنند، از طرف دیگر چین شناس فرانسوی آقای پل پلیو اعتقاد دارد که این اتفاق در سال 1035 هنگامی‌که امپراتوری شین شیا به دانهونگ حمله کرده است، روی‌داده است. این‌ها در حالی هست که یک محقق چینی بر این باور است که دلیل مهروموم ناشی از ترس از حمله خاراکنیدهای مسلمان بوده است که هیچ‌وقت این حمله رخ نداده است.
bibliotecapleyades
حالا به هر دلیلی که این غار پنهان‌شده است، ولی با کشف ان در یک قرن پیش، باورهای موجود از تاریخ به‌کلی تصحیح‌شده است. این در حالی است که یکی از کتاب‌های دانهوانگ، به نام الماس سوترا که توسط یک بودایی نوشته‌شده است، بنا به گزارش کتابخانه بریتانیا این کتاب اولین کتاب کامل چاپی است که نجات داده‌شده است و قدمت ان به سال 868 میلادی می‌رسد.
باوجود این‌ها به این حقیقت پی می‌بریم که شروع انقلاب نوشتن کتاب از اروپا نشات نگرفته است و در قرون گذشته سرزمین‌های شرقی از بیت‌المقدس گرفته تا چین خالق و اولین نویسندگان تاریخ بوده‌اند.
لطفا در قسمت بعدی مقاله هم با ما همراه باشید.