«امیرحسن چهلتن» از تواناترین نویسندگان ایرانی است. او همواره در داستان‌هایش، چه رمان و چه داستان کوتاه و شعر، نگاهی تاریخی دارد و وقایع را از دل تاریخ به‌ویژه تاریخ معاصر روایت می‌کند و به خوبی تأثیر اتفاقات تاریخی بر زندگی شخصی و عاطفی شخصیت‌های داستان را نمایش می‌دهد. قصد داریم در کتاب هفته‌ی بنیتا به سراغ یکی از آثار او به نام «سپیده‌دم ایرانی» برویم. در قسمت قبلی کتاب هفته بنیتا در هفته دوم آذرماه 95 کتاب دوزخ اثر دن براون را بررسی کردیم. این مطلب را می‌توانید در بنیتا بخوانید.
چهلتن در 9 مهر 1335 در تهران متولد شده است. تحصیلاتش در زمینه‌ی مهندسی برق است ولی از زمان دبیرستان به نوشتن داستان کوتاه و سرودن شعر می‌پرداخت. در دوره‌ی دانشجویی دو مجموعه‌ی داستان به نام‌های «صیغه» در سال 1355 و «دخیل بر پنجره فولاد» را در سال 1357 منتشر کرد.
کتاب سپیده‌دم ایرانی نهمین و آخرین رمانی است که امیرحسن چهلتن، در سال 1384 نوشته است. او بعد از آن، تا به امروز چند مجموعه داستان منتشر کرده است.
داستان سپیده‌دم ایرانی روایت‌گر زندگی ایرج، مردی حدوداً 60 ساله است که با وقوع انقلاب، بعد از 28 سال تبعید به ایران بازمی‌گردد و این مسئله فرصتی به او می‌دهد تا به گذشته و التهاب‌های سیاسی دهه‌ی 20نگاه کند، همسرش هنرپیشه‌ی تئاتر است و از طریق او، یک‌بار دیگر دوره‌ی فاخر تئاتر ایران در آن سال‌ها بازسازی می‌شود. البته ایرج یکی دو ماه بعد ایران را برای همیشه ترک می‌کند. چهلتن نزدیک به 3 سال برای پژوهش و نوشتن این کتاب وقت صرف کرد. چهلتن از لحاظ فکری خود را نزدیک به «صادق هدایت» احساس می‌کند. او می‌گوید: «آنچه تأثیر هدایت را روی نویسندگان و بلکه جمیع هنرمندان تقویت می‌کند نه‌تنها آثارش، بلکه نوع زندگی بخصوص نوع مرگش هم هست. اگر او به شیوه‌ی طبیعی می‌مرد چیز دیگری غیر از این بود.» هم‌چنین او از دوره ی آغازین نویسندگی خود تاکنون نتوانسته است از دایره‌ی تأثیر «صادق چوبک» خارج شود، ترسیم فضاهای وهم‌آلود و گناه زده و بازسازی شخصیت‌هایی با عقده‌های جنسی از مهم‌ترین شاخصه‌های داستان چوبک است که در آثار چهلتن نیز، به‌طور برجسته تکرار می‌شود.
درون ﻣﺎﻳﻪی اصلی رﻣﺎن، ﻓﺎﺻﻠه‌ی ﻣﻴﺎن آدم‌ها و ﺗﻨﻬﺎیی آﻧﻬﺎﺳﺖ. ﻓﻀﺎی ذﻫنی رﻣﺎن، ﺳﺮد و ﺧﺎﻛﺴﺘﺮی اﺳﺖ، ﻟﺬا ﺳﺮﻣﺎ و ﺳﺮدی، بیﻧﺎمی، ﺟﻬﺎنی ﺳﺮد و ﺧﺎﻣﻮش و ﺧﺎﻛﺴﺘﺮی از ﺗﺮﻛﻴﺒﺎتی ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎیی را اﻟﻘﺎ ﻛﻨﻨﺪ.
ﺳﺮدرﮔمی ﺷﺨﺼﻴﺖ اﺻلی و ﺣﺲ ﺗﻨﻬﺎیی او ﺑﺎ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ وﻃﻦ از ﻣﻴﺎن نمی‌رود. اﻳﻦ ﺷﻬﺮ دﻳﮕﺮ در ﻣﺤﺎﺻﺮه‌ی ﺑـﻮ و ﺻﺪاهایی ﺟﺪﻳﺪ اﺳﺖ و ﺗﻤﺎم ﺧﺎﻃﺮات آﺷﻨﺎی او از ﻣﻴﺎن رﻓﺘﻪ اﺳﺖ. آﻧﭽﻪ ﻛﻪ او را در ﻏﺮﺑﺖ، ﺳﺮﻣﺎ و ﺗﻨﻬﺎیی ﺳﺮﭘﺎ ﻧﮕﺎه می‌دارد، ﻳﺎد و ﺧﺎﻃﺮه‌ی ﻣﻴﻬﻦ اﺳﺖ، اﻣﺎ ﺧﺎﻃﺮه‌ی او ﻫﻢ ﺑﻪ ﭘﻠﻴﺪی آﻏﺸﺘﻪ شده و ﺳﺮاﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﺣﺲ ﻏﺮﺑﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ او ﭼﻴﺮه می ﺷﻮد.
ﻓﻀﺎﻫﺎی ﺳﺮد، ﺧﺎﻣﻮش و ﺗﺎرﻳﻚ ﺑﺮ داﺳﺘﺎن ﻏﻠﺒﻪ دارد، از ﺟﻤﻠﻪ: ﻓﻀﺎی ﺧﻴﺎﺑـﺎن در ﺷـﺐ ﺣﻜﻮﻣـﺖ ﻧﻈـﺎمی، ﭘـﺲ از ﺳﻮءﻗﺼﺪ ﻧﻤﺎیشی ﻧﺎﻓﺮﺟﺎم ﺑﻪ ﺟﺎن ﺷﺎه. ﺗﺸﺮﻳﺢ ﻓﻀﺎﻫﺎ ﺑﻪگونه‌ای شکل گرفته است ﻛﻪ اﺿﻄﺮاب و ﻧﮕﺮانی را ﺗـﺪاعی ﻛﻨـﺪ.
برخی از منتقدین موفقیت عمده‌ی چهلتن را در پرداخت لحن زنان عامی جامعه می‌دانند. چهلتن در رابطه با این موضوع معتقد است: «در مورد من این زبان بوده است که داستان را به وجود آورده، اغلب جرقه‌ای که زده شده، به‌واسطه یک دیالوگ و یا حتی یک جمله بوده است؛ نه یک تصویر یا یک واقعه.» این زبان را در برخوردهای زنان داستان‌های چهلتن، القای حالت‌ها و شکل گیری شخصیت‌ها از طریق تک‌گویی‌های نمایشی آنان، مانند غیبت کردن‌ها می‌توان دید.
در بخش‌هایی از این رمان آمده است:
«ﺳﺮﻣﺎ، ﺳﺮﻣﺎ، ﺳﺮﻣﺎ، ﺟﺰ اﻳﻦ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮی ﻫﻢ در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﻣﮕﺮ ﺑﻮد؟ و ﺑﻌﺪ ﻫﻢ ﮔﺮسنگی؛ ﭼﻮن داﺳـﺘﺎنی همیشگی و ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ داﻧﺴﺖ اﮔﺮ ذره ای از آن ﺑﻮﺧﺎﻧﻜﻪی ﺳﻴاه (ﻧﺎن ﺳﻴﺎه مکعبی) ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﺑﻴﺎﻓﺘﺪ، ﭼﻪ دریغ ﺑﺰرگی ﺑﻪ دﻧﺒـﺎل ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و ﻗﺎﺷﻖ ﭼﻪ ﺛﺮوت عظیمی اﺳﺖ وقتی در ﭘﺎﻳﺎن ﻫﺮ وﻋﺪه آش ﻳﺎ ﺣﺮﻳﺮه ﺑﺎﻳﺪ آن را ﺧـﻮب ﻟﻴﺴـﻴﺪ و در ﻧﻬﺎنی ﺗﺮﻳﻦ ﺟﺎی ﻟﺒﺎس ﭘﻨﻬﺎﻧﺶ ﻛﺮد ﺗﺎ در ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻌﺪ آدم ﻧﺎﭼﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺷﻴﻮه ی ﺟﺎﻧﻮران ﭘﻮزه اش را در ﻛﺎﺳﻪ ﻓﺮو ﻛﻨـﺪ و آن آب زیپوی بدرنگ را هورت ﺑﻜﺸﺪ.»
رﻣﺎن ﺳﭙﻴﺪه دم اﻳﺮانی ﺑﺎ در ﻛﻨﺎر داﺷﺘﻦ وﻳﮋﮔـی ﻫـﺎی رﻣﺎن ﻣﺪرن و رﻣﺎن اﺟﺘﻤﺎعی، ﺑﻪ ﺗلفیقی ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻣﻮﻓﻖ از اﻳﻦ ﻧﻮع ادبی دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ. ﺗﻨﻬﺎیی، ﻏﺮﺑﺖ، اﺿﻄﺮاب و اﺳﺘﻴﺼﺎل و ﺿﺮبه‌ی روحی ﺷﺨﺼﻴﺖ اصلی داﺳﺘﺎن از ﻣﻮﻟﻔﻪ ﻫﺎی ﻣﻌﻨﺎیی رﻣﺎن ﻣﺪرن در اﻳﻦ داﺳﺘﺎن اﺳـﺖ. تقابل سنت و تجدد، هنجارهای عرفی و اجتماعی و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺧﺎﻧﻮادگی و البته طبقات اجتماعی به خوبی در لابه لای این رمان تنیده شده است. مطالعه‌ی این رمان می‌تواند تصویر زنده‌ای از اتفاقات معاصر ایران از زندگی مردم آن دوره را برای مخاطب ایجاد کند.
آثار امیرحسن چهلتن تا کنون به بسیاری از زبان‌ها از جمله انگلیسی، فرانسوی، آلمانی، ایتالیایی، سوئدی و... ترجمه شده است.
او در دوره‌ی بیست و چهارم جایزه‌ی کتاب سال، با داستان «سپیده‌دم ایرانی» نامزد این جایزه شد، اما در اعتراض به عملکرد وزارت ارشاد وقت، از نامزدی انصراف داد.
این کتاب توسط نشر نگاه به چاپ رسیده است. برای تهیه‌ی این کتاب می توانید به نشر نگاه واقع در خیابان انقلاب، خیابان شهدای ژاندارمری، بین خیابان فخررازی و خیابان دانشگاه، پلاک 63 مراجعه نمایید.
منبع: بنیتا
