یک درد کاملا زنانه (۱)

تحریریه دنیای زنان

گرفتگی قاعدگی، دردی است که اکثر خانم‌ها در دوره قاعدگی خود در ناحیه شکم و نواحی لگن، آن‌را تجربه می‌کنند. این عارضه و درد آن با درد پیش از قاعدگی فرق دارد؛ اگر چه گاهی علائم هر دو نوع یکسان است.

بسیاری از زنان از هر دو نوع درد قبل از قاعدگی و گرفتگی قاعدگی رنج می‌برند. گرفتگی قاعدگی یا «کرامپ» در افراد مختلف، و از خفیف تا بسیار شدید متغیر است. گرفتگی خفیف که پس از مدت‌کوتاهی بهبود می‌یابد، اغلب مورد توجه قرار نمی‌گیرد و گاه فقط نوعی احساس سنگینی در شکم وجود دارد

ولی گرفتگی شدید قاعدگی، بسیار دردناک است و می‌تواند برای چند روز فعالیت‌های روزانه فرد را مختلف کند. حدوداً 50 درصد خانم‌ها گرفتگی قاعدگی دارند و از این میان، این 15 درصد آنها دچار دردها و گرفتگی‌های شدید می‌شوند. این آمار درمیان دختران جوانی که به تازگی پریود شده‌‌اند، بیشتر است و تقریباً 90 درصد آنها از گرفتگی قاعدگی رنج می‌برند.

علت گرفتگی قاعدگی

 هر ماه، پوشش داخلی رحم (آندومتر) شرایط ایجاد یک حاملگی را مهیا می‌کند و پس از تخمک‌گذاری، اگر تخمک‌گذاری، اگر تخمک توسط اسپرم بارور نشود، هیچ بارداری رخ نخواهد داد و دیگر نیازی به پوشش داخلی رحم وجود نخواهد داشت.

هورمون استروژن و پروژسترون کاهش می‌یابد و پوشش و آستر رحم متورم شده و در نهایت در جریان قاعدگی از بین می‌رود و در چرخه بعدی ماهانه، پوشش جدیدی جایگزین آن می‌گردد. هنگامی که پوشش قدیمی رحم شروع به شکستن می‌کند، ترکیبات مولکولی به نام پروستاگلاندین‌ها منتشر و تولید می‌شوند.

این ترکیب، عضلات رحم را منقبض می‌کند و در این حالت (انقباض عروق)، تأمین خون به آندومتر کمتر می‌شود و در نتیجه بافت آندومتر تجزیه شده و از بین می‌رود. با از بین رفتن این بافت، انقباضات رحم افزایش می‌یابد و بافت قدیمی از طریق دهانه رحم و از راه مهبل (واژن) خارج می‌شود.

ماده شیمیایی دیگری به نام (Leukotrienes) که نقش مهمی در پاسخ التهابی بدن دارد نیز به توسعه و افزایش گرفتگی قاعدگی کمک می‌کند.

انقباضات رحمی که ناشی از پاسخ به پروستاگلاندین و مواد شیمیایی هستند منجر به گرفتگی قاعدگی می‌شوند و با خارج شدن لخته و بافت خونی از رحم، دل پیچه و درد بروز می‌کند؛ به خصوص اگر کانال سرویکس خانم تنگ باشد.

تفاوت میزان درد و گرفتگی قاعدگی در خانم‌ها، ممکن است به میزان پروستاگلندین نیز مربوط باشد. زنان مبتلا به گرفتگی‌های شدید قاعدگی، نسبت به سایر زنان میزان بیشتری پروستاگلاندین‌ها در آندومتر (مخاط رحم) خود دارند.

برای سریع‌تر انجام شدن زایمان به زنان پروستاگلاندین تزریق می‌شود. دردها و گرفتگی‌های قاعدگی بسیار شبیه دردهای زایمان هستند؛ البته در مقیاس و انداره کمتر. گرفتگی قاعدگی را می‌توان باروش‌های علمی و اندازه‌گیری فشار داخل رحم و تعداد و فرکانس انقباضات رحم، اندازه گرفت.

در طول یک دوره قاعدگی طبیعی، به‌طور متوسط هر 10 دقیقه یکبار، انقباضات از فشار پایین (50 الی 80 میلی‌متر جیوه) شروع می‌شود.

فرکانس این انقباضات 4-1 است و هر انقباض حدود 30-15 ثانیه طول خواهد کشید. در حین گرفتگی قاعدگی، این انقباضات از فشار بالاتر (بیش از 400 میلی‌متر جیوه) شروع خواهد شد که هر انقباض 90 ثانیه طول می‌کشد و هر 15 ثانیه نیز مجدداً تکرار می‌شود.

همان‌طور که به آن اشاره کردیم، باریک بودن کانال سرویکس خانم، یکی از دلایلی است که گرفتگی قاعدگی را افزایش می‌دهد. یکی دیگر از دلایل آناتومیک که موجب افزایش گرفتگی قاعدگی می‌شود، ناهنجاری ظاهری رحم و یا مقابل به سمت عقب و کج بودن رحم می‌باشد.

امروزه بی‌تحرکی و ورزش نکردن نیز به‌عنوان یکی از دلایل گرفتگی قاعدگی شناخته شده است. به نظر می‌رسد که عوامل روانی نیز در این مسأله نقش دارند؛ به‌عنوان مثال استرس و هیجان زیاد می‌تواند درد و ناراحتی ناشی از گرفتگی قاعدگی را افزایش دهد.

درمان دیسمنوره ثانویه

چگونگی درمان دیسمنوره ثانویه به علت آن بستگی دارد.

آندوستریوز، فیبروئید رحم، بیماری‌های التهابی لگن، چسبندگی و استفاده از یک وسیله داخل رحمی برای جلوگیری از بارداری، از جمله موادی هستند که می‌توانند به دیسمنوره ثانویه منجر شوند.

تمامی این شرایط برای اولین بار باید توسط پزشک بررسی و تشخیص داده شوند و سپس درمان مناسب آغاز گردد. در واقع، دیسمنوره اولیه با بالا رفتن سن و بعد از بارداری کاهش می‌یابد و به نظر می‌رسد دلیل آن از بین رفتن اعصاب رحم با بالا رفتن سن و همینطور در اواخر بارداری باشد که فقط تعداد محدودی از آنها پس از زایمان بازسازی می‌شوند.

ولی دردهای دیسمنوره ثانویه از آنها که ناشی از یک بیماری زمینه‌ای است، درمان گرفتگی قاعدگی به درمان آن بیماری بستگی دارد. با ورزش منظم و یک رژیم غذایی سالم می‌توانید درد را به حداقل برسانید.

تغذیه به خودی خود شاید نتواند گرفتگی عضلات را بر طرف کند، اما می‌تواند درد ناشی از آن‌را کاهش دهد. برای این منظور، غلات سبوسدار، میوه‌ها و سبزیجات تازه، مثل کلم پیچ و کلم بروکلی، آجیل و اسفناج مناسبند، زیرا حاوی مقادیر زیادی منیزیم هستند.

بذر کتان تولید پروستاگلانوین را به حداقل می‌رساند. مصرف یک یا دو قاشق از آن در طول روز می‌تواند تا حد زیادی گرفتگی را کاهش دهد. ماهی نیز حاوی امگا 3 و اسیدهای چرب است و اثر ضدالتهابی دارد. غذا را در وعده‌های بیشتر و حجم کمتر مصرف کنید. گوشت و محصولات لبنی تولید پروستاگلاندین و در نتیجه درد را افزایش می‌دهند. از خوردن غذاهای بیش از حد چرب و یا شور نیز در این دوران بپرهیزید...

برای خواندن بخش دوم - یک درد کاملا زنانه - اینجا کلیک کنید.