خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: میدان تاریخی همدان را که عبور می‌کنیم در اواسط خیابان باباطاهر این شهر بازاری معروف به سبزه‌میدان همدان با تابلوهای متعدد به مردم و گردشگران معرفی‌شده است.
از ورودی مجتمع تجاری که وارد سبزه‌میدان همدان شویم چندمتری پایین‌تر از مغازه‌های فروش ادویه‌جات آغاز راسته‌بازارهای قدیمی همدان را شاهدیم که به‌تازگی سقف آن‌ها پوشیده شده تا از گزند باد و باران پاییزی و زمستانی در امان باشند و مدت‌زمان بیشتری را در این شهر به روایت تاریخی بودن بازار همدان اختصاص دهند.
قدم‌زنان که بازار را طی می‌کنیم پس از عبور از راسته‌بازاری معروف به راسته قصاب‌ها وارد محوطه‌ای می‌شویم که ابتدای آن در انحصار فروشگاه‌های عرضه‌کننده ملزومات شیشه‌بری و آینه است و انتهای آن به بازار مسگرها ختم می‌شود.
بازار مسگرهای همدان از معروف‌ترین راسته‌بازارها
بازار مسگرهای همدان یکی از معروف‌ترین راسته‌بازارها در همدان است که این روزها صدای چکش‌های مسگران بر ظروف دست سازی از این فلز خوش‌رنگ قرمز بیش از سال‌های قبل به صدا می‌رسد چراکه این حرفه در همدان جایگاه خود را ازدست‌داده بود اما به‌تازگی احیا آن قوت گرفته است.
ابتدای بازار مسگرها پیرمردی حدوداً 91 ساله در مغازه‌ای که شاید وسعت آن به‌زحمت به 6 متر برسد بر روی صندلی چوبی و تکیه زده بر دیوار مغازه جوابگوی مشتریان است.
وی که در گرمای به نظر طاقت‌فرسای همدان همچنان کلاه نخی خود را بر سر دارد جام مسی را به مشتری خود نشان می‌دهد و بابیان اینکه این جام به‌تازگی از زیر کار درآمده است، عنوان می‌کند یک هفته برای ساختن این ظرف زیبا وقت صرف شده و انصاف نیست که قیمت کمی برای آن در نظر گرفته شود.
فروش ظروف مسی به گردشگران
حسن مسگریان عینکش را که رد بندهای آن بر صورتش نقش بسته اندکی جابجا می‌کند و درحالی‌که دست بر کلاه خود گذاشته با لبخندی مهربانانه مشتری خود را درحالی‌که جامی به قیمت 70 هزار تومان به وی فروخته است راهی منزل می‌کند.
پس‌ازآنکه این استادکار قدیمی حرفه مسگری پاسخ مشتری خود را داد و به‌اصطلاح بازاری‌ها سرش خلوت شد دقایقی در ورودی مغازه‌اش با وی به گفتگو نشستم و ازآنچه طی سال‌ها زحمت در این حرفه اندوخته از وی سؤال پرسیدم.
وی که عکسی از دوران جوانی خود را که مشغول حرفه مسگری است به دیوار زده بود با اشاره به آن و بابیان اینکه از سال 1321 در این حرفه مشغول به کار است، گفت: اینجا که می‌بینی روزگاری بازار مسگر خانه همدان بود و تعداد فروشگاه‌ها و استادکاران این حرفه به‌قدری زیاد بود که از فعال‌ترین بخش‌های اقتصادی همدان به‌حساب می‌آمد.
مسگریان بابیان در قدیم وقتی از میدان مرکزی شهر همدان عبور می‌کردیم، صدا چکش‌های بازار مسگر خانه همدان آن‌قدر زیاد بود که از چند فرسخی شنیده می‌شد، گفت: بازار مسگر خانه همدان شکل ظاهری زیبایی داشت اما رفته‌رفته تغییر شکل داد و اکنون مسگری‌ها در یک راسته قرار دارند.
اینکه آن زمان که من به‌تازگی وارد این حرفه شده بودم شاید 90 تا 100 نفر در این حرفه مشغول به کار بودند و همدان در کشور زبانزد بود وی بابیان اینکه آن زمان که من به‌تازگی وارد این حرفه شده بودم شاید 90 تا 100 نفر در این حرفه مشغول به کار بودند و همدان در کشور زبانزد بود، گفت: مانند گذشته شاهد تولیدات ظروف مسی در همدان نیستیم.
این مسگر بابیان اینکه درگذشته بیشتر ظروف مورداستفاده مردم از مس بود که به ظروف تفلون و چدن تبدیل‌شده است، گفت: استقبال مردم از ظروف مسی به سمت ظروف تزئینی رفته است.
وی بابیان اینکه البته هنوز هم در خانه مردم قدیم همدان مس یافت می‌شود و حتی دیگ‌های بزرگ مسی برای استفاده همچنان مشاهده می‌شود، گفت: جوان‌ترها کمتر به استفاده از ظروف مسی تمایل دارند و بیشتر از ظروفی که جنبه تزیینی دارند استقبال می‌کنند.
وی بابیان اینکه طی سال‌های اخیر بیشتر ظروف مسی مغازه من به گردشگران فروخته شده است؛ گفت: انواع دیگ، کاسه، بشقاب و جام، ملاقه و ظروف آشپزخانه تولیدات مسی هستند.
قرار دادن ظروف مسی در جهیزیه نوعروسان باب شده است
یکی دیگر از مسگران راسته مسگر خانه همدان نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با تائید صحبت‌های هم‌صنفی خود عنوان کرد: به نظر می‌رسد قرار دادن ظروف مسی در جهیزیه نوعروسان باب شده است.
محمود مؤمنی بابیان اینکه حرفه مسگری سخت است و عشق به این شغل استادکاران را تاکنون پای مسگری نگاه داشته است، گفت: مسگر کار خود را با ورقه‌هایی که دارای ضخامت بسیار هستند آغاز می‌کند اما محصول نهایی نازک‌تر از مس مصرفی است چراکه چکش‌خورده است.
وی دیگ، دیگچه، سر دیگ، آبکش‌های بزرگ برنج، تنگ و سینی را از صنایع مسی همدان برشمرد و عنوان کرد: برخی قدیمی‌ها هنوز هم از ظرف مسی استفاده می‌کنند.
جوان‌ها به‌ظاهر و قیافه وسیله مورداستفاده در آشپزخانه بیشتر از خاصیت آن اهمیت می‌دهند مؤمنی بابیان اینکه به نظر می‌رسد جوان‌ها به‌ظاهر و قیافه وسیله مورداستفاده در آشپزخانه بیشتر از خاصیت آن اهمیت می‌دهند، گفت: خاصیت ظروف مسی به‌مراتب از خاصیت ظروف تفلون و چدن بیشتر است.
وی با تأکید بر اینکه شاید دوره‌ای از ارزش و رونق مس کم شد اما در حال احیا است، گفت: ظروف مسی جای خود را در خانه‌های مردم بازخواهد کرد چراکه هم زیبایی دارد و هم خاصیت آن قابل‌چشم‌پوشی نیست.
بازار مسگرهای همدان روزگاری برای خود آوازه‌ای داشت
اما در همین خصوص کارشناس میراث فرهنگی استان همدان در گفتگو با خبرنگار مهر بابیان اینکه بازار مسگرهای همدان روزگاری برای خود آوازه‌ای داشت اما رفته‌رفته از منزلت آن کم شد، گفت: خوشبختانه طی سال‌های اخیر توجه مردم به ظروف مسی بیشتر شده و مسگری در همدان در حال احیا است.
محمد صالحی بابیان اینکه از سوغاتی‌های بسیار جذاب و زیبای همدان باید به ظروف مسی متعدد مثل دیگ، سینی و بشقاب اشاره کرد، گفت: این ظروف مسی در بازار مسگرهای همدان عرضه می‌شود.
وی بابیان اینکه تا چند سال پیش مسگرها از نبود بازار برای حرفه خود گلایه‌مند بودند اما رفته‌رفته و طی سال‌های اخیر رونق به این بازار بازگشته است، گفت: صنعت مسگری رو به احیاء است و رونق گذشته خود را بازیافته به‌طوری‌که خریداران بیشتری دارد.
باید تولید در این حرفه را به سمت ساخت وسایل تزئینی سوق داد
صالحی بابیان اینکه البته امروز وسایل مسی با روشی که در گذشته ساخته و مورداستفاده قرار می‌گرفت پسند خانواده‌ها نیست، گفت: زمینه برای خرید اجناس تزئینی مسی فراهم است و باید تولید در این حرفه را به سمت ساخت وسایل تزئینی سوق داد.
وی بازار خریدوفروش ظروف مسی تزئینی را خوب دانست و گفت: استقبال مردم به‌ویژه گردشگران از خرید ظروف مسی تزئینی مناسب است.
معاون صنایع‌دستی میراث فرهنگی استان همدان نیز در همین خصوص در گفتگو با خبرنگار مهر بابیان اینکه همدان رشته‌های مختلفی را در صنایع‌دستی دارد، عنوان کرد: برخی حرفه‌ها کارکرد خود را ازدست‌داده‌اند و دیگر جایگاهی در زندگی امروزی ندارند.
شناسایی استادکاران حرفه ها
علیرضا قاسمی بابیان اینکه در دوره کنونی حرفه‌هایی چون مسگری؛ حلبی‌سازی و پالان‌دوزی رفته‌رفته جایگاه خود را ازدست‌داده‌اند، عنوان کرد: به همین دلیل سازمان میراث فرهنگی استان همدان در برنامه‌ای استادکاران این حرفه‌ها را شناسایی کرده است.
وی بابیان اینکه برنامه به این صورت است که سعی در تشویق و علاقه‌مند کردن جوانان به آموختن این حرفه‌ها داریم، گفت: پس از شناسایی علاقه‌مندان به یادگیری این حرفه‌ها ارائه آموزش‌های رایگان مدنظر قرار دارد.
قاسمی با تأکید بر اینکه برای احیا و ترویج رشته مسگری همچون سایر رشته‌های درخطر منسوخ شدن برنامه‌ریزی‌شده است، گفت: چاپ کتاب در خصوص این حرفه‌ها و تبلیغ مستمر پیرامون آن‌ها مدنظر است کما اینکه طی سال‌های گذشته نیز اقداماتی صورت گرفته است.
قاسمی با بیان اینکه زمانی تمام ظروف موجود در خانه‌ها مسی بود و در برهه‌ای تمام ظروف غیرمسی شد و احدی مس استفاده نمی‌کرد، گفت: حال که دوباره مس در حال یافتن جایگاه خود در منازل مردم است به فراخور آن فروشگاه‌های عرضه‌کننده مس نیز باید جوابگوی نیاز مشتریان باشند.
وی با بیان اینکه بحث اقتصادی و اجتماعی و جایگاه مس در زندگی مردم در تمام برنامه‌ریزی‌ها برای احیای این حرفه مدنظر است گفت: شماری از استادکاران این حرفه در قید حیات هستند و باید از ظرفیت موجود بهره برد.
برگزاری دوره‌هایی برای احیای مسگری
وی بابیان اینکه طی سال‌های گذشته دوره‌هایی برای احیای مسگری در همدان انجام‌شده و برای سال‌های آینده نیز برنامه‌هایی تعریف خواهد شد، گفت: مسگری دوره حاضر با مسگری قدیم متفاوت است چراکه در دوره حاضر کمتر مس به‌صورت سنتی تولید می‌شود و بیشتر به شکل صنعتی ساخته می‌شود که سعی می‌کنیم به احیا بخش سنتی کمک کنیم.
با این تفاسیر آنچه باید متذکر شد اینکه همدان هنوز هم از حضور استادکاران حرفه مسگری بهره‌منداست و تا دیر نشده باید از ظرفیت موجود به نحو مناسب بهره برد و با معرفی این حرفه به جوانان و ترغیب آنان به یادگیری این صنعت از آمار بیکاری کاست.
