به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «مروارید اندیشه»، مصاحبه تاریخ شفاهی با اسماعیل سعادت، حاصل گفتگویی پنج ساعته با این مترجم و ویراستار برجسته و چهره ماندگار زبان و ادب فارسی است که از مرداد تا مهر 1385 انجام شده است.
این گفتگو از سوی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، در قالب یک مصاحبه تاریخ شفاهی انجام شده و چاپ و انتشار آن در شورای انتشارات سازمان مورد تصویب قرار گرفته است. مصاحبه، تدوین و تحقیق این اثر بر عهده پیمانه صالحی بوده است. «مروارید اندیشه» در 200 صفحه تنظیم و فصل‌بندی آن براساس تاریخ فعالیت‌های علمی و پژوهشی راوی انجام شده است.
این کتاب دارای هفت فصل است که خانواده، مکتب‌خانه، مدرسه ابتدایی، دبیرستان، دانشسرا، فراگیری زبان فرانسه، آغاز تحصیلات دانشگاهی، انتشار نخستین ترجمه‌ها، فن ترجمه، متون فلسفی، بنگاه ترجمه و نشر، موسسه فرانکلین، فن ویرایش، رشته زبان‌شناسی، فرهنگستان ادب، دانشنامه زبان فارسی و فرهنگ آثار؛ فصول مختلف آن را تشکیل می‌دهد. کتاب علاوه بر مقدمه و یادداشت ناشر، دارای چهار پیوست کارنامه، گزیده تصاویر، نمایه و کتابنامه است.
متن مصاحبه به دلیل لزوم حفظ سندیت آن، به صورت مختصر ویراستاری شده است. اسامی اشخاص، سازمان‌ها، موسسات، مکان‌ها و نیز برخی از مضامین، با بهره‌گیری از کتاب‌های مرجع مربوط به هر بخش، مستندسازی شده است و به دلیل حجم زیاد برخی از مطالب مستندسازی شده، پی‌نوشت‌های مربوط به هر فصل در انتهای همان فصل درج شده است.
همچنین از همین مجموعه، مصاحبه تاریخ شفاهی با عبدالمحمد آیتی پژوهشگر، نویسنده و مترجم معاصر، به زودی در کتابی با عنوان «مشتاق معرفت»، روانه بازار نشر می‌شود. این کتاب هم حاصل هشت جلسه مصاحبه با مرحوم عبدالمحمد آیتی است.
آیتی و در سال 1305 در بروجرد متولد شد و ابتدا در زادگاه خود برای کسب معلومات ابتدایی وارد مکتب‌خانه سنتی آغاباجی می‌شود اما پس از چندی والدینش او را به دبستان اعتضاد که قدیمی‌ترین مدرسه مدرن در بروجرد به شمار می‌رفت فرستادند. وی در سال 1320 وارد دبیرستان و در سال‌های پایانی این دوره به تحصیل علوم حوزوی علاقه‌مند شد. به همین جهت به مدرسه علمیه نوربخش رفت و چند سالی نیز در آنجا علوم اسلامی را فراگرفت. در سال 1325 به دانشکده معقول و منقول -دانشکده الهیات- وارد شد و این ورود سرآغاز فصل جدیدی در زندگی‌اش بود.
مصاحبه‌های کتاب «مشتاق معرفت» در سال 85 توسط فاطمه نورائی‌نژاد از پژوهشگران بخش تاریخ شفاهی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران انجام شده و سوده مرتجائی تدوین این مصاحبه را بر عهده داشته است. از نگاه مرتجائی، از آنجا که در نگاه اول این مصاحبه بسیار شیوا است، تدوین اثر کاری سهل و ممتنع به نظر می‌رسید اما به جهت عمق دانش و گسترده بودن ساحاتی که مصاحبه شونده به آن پرداخته، لازم بود با دقت و ظرافت به متن مصاحبه‌ها توجه شود.
در این کتاب به مراحل مختلف زندگی آیتی اشاره شده و این پژوهشگر و نویسنده از زبان خود به حوادث و رویدادهای مختلفی در دوران زندگی اشاره می‌کند که در نوع خود زیبا و قابل توجه است؛ چرا که این حوادث در حقیقت بخش‌هایی از تاریخ معاصر ایران است که از زبان یک شاعر مترجم و محقق برجسته بیان می‌شود.
«مشتاق معرفت» از فصل‌هایی نظیر دوران کودکی و رفتن به مکتب‌خانه، ایام مدرسه، رفتن به حوزه علمیه قم، رفتن به تهران مشکلات و اتهامات در خرم‌آباد، ورود به دانشکده علوم معقول و منقول، ورود به وزارت فرهنگ و شروع تدریس، ازدواج، حوادث پس از بمباران هوایی هیروشیما، رفتن از بابل به خرم‌آباد، چاپ اولین مقالات، ملاقات با مهدی اخوان ثالث، دوستان شاعر، رفتن به ساوه برای تدریس، چگونگی آشنایی با ادبیات جدید، ترجمه قرآن و ترجمه نهج‌البلاغه، تشکیل شده است.
بر اساس همین گزارش، از مجموعه یادشده، مصاحبه تاریخ شفاهی با احمد سمیعی گیلانی هم در کتابی تحت عنوان «گوهر نشان ادب» آماده نشر شده است. این کتاب حاصل گفتگویی شش ساعته با این ویراستار، مترجم برجسته و چهره ماندگار زبان و ادب فارسی است که از بهمن 1384 در دفتر کارش در فرهنگستان زبان و ادب فارسی آغاز شده و در شهریور 1385 به اتمام رسیده است. مصاحبه، تدوین و تحقیق این اثر هم بر عهده پیمانه صالحی بوده است.
«گوهرنشان ادب» در 205 صفحه تنظیم شده و فصل‌بندی آن بر اساس تاریخ فعالیت‌های علمی و پژوهشی راوی است. این کتاب دارای هشت فصل است که خانواده، نوجوانی، دانشکده ادبیات دانشگاه تهران، دوره دکتری (ناتمام)، بنگاه راه‌آهن دولتی ایران و فعالیت‌های سیاسی، یادگیری زبان فرانسه، ترجمه متون، موسسه فرانکلین، سازمان ویرایش، بنگاه ترجمه و نشر، رشته زبان‌شناسی، مرکز نشر دانشگاهی، فن ویرایش، فرهنگستان زبان و ادبی فارسی، نامه فرهنگستان و فرهنگ آثار، فصول مختلف آن را تشکیل می‌دهد.
کتاب یادشده علاوه بر مقدمه و یادداشت ناشر، دارای چهار پیوست کارنامه، گزیده تصاویر، نمایه و کتابنامه است. متن مصاحبه به دلیل لزوم حفظ سندیت آن، به صورت مختصر ویراستاری شده است. اسامی اشخاص، سازمان‌ها، موسسات، مکان‌ها و نیز برخی از مضامین، با بهره‌گیری از کتاب‌های مرجع مربوط به هر بخش، مستندسازی شده است و به دلیل حجم زیاد برخی از مطالب مستندسازی شده، پی‌نوشت‌های مربوط به هر فصل در انتهای همان فصل درج شده است. متن نهایی کتاب به رؤیت احمد سمیعی رسیده است و وی با انتشار آن موافقت کرده است.
