سوغات و صنایع دستی زنجان

خریدن سوغات یکی از قسمت های سفر است که امکان به اشتراک گذاشتن لذت سفر را با عزیزانتان به شما می دهد. با خرید سوغات به دیگران نشان می دهید که هر چقدر هم از آنها دور باشید باز هم به یادشان هستید و سعی در نشاندن لبخند بر روی صورتشان را دارید.

هر خطه و سرزمینی بر اساس آداب و فرهنگ مردمانش سوغاتی های متفاوتی دارد. این سوغاتی ها ممکن است خوراکی های خوشمزه ای را شامل شوند یا دنیایی از طرح ها و نقش ها را در صنایع دستی منحصر به فرد خود به تصویر بکشند.

در شهرها و استان های مختلف ایران نیز سوغاتی های مختلفی وجود دارند که طعم تازه ای به سفر شما می دهند. کافیست راهی بازار ها شوید و دنیایی از سوغات و صنایع دستی را ببینید که شما را به سوی خود می کشاند.

قصد داریم راهی استان زنجان شویم و سوغات و صنایع دستی آن را به شما معرفی کنیم تا در سفر به این استان از هیچ تجربه ای جا نمانید.

با کارناوال همراه باشید.

سوغاتی های خوشمزه زنجان

در ابتدا قدم به دنیای خوراکی های زنجان می گذاریم و درباره ی آنها با شما سخن می گوییم.

1- نان اردک

نان اَردَک نوعی نان سنتی در زنجان است که با  آرد نان بربری، تخم مرغ، شیر، شکر، بکینگ پودر و روغن و گاهی آب پنیر درست می شود. خمیر حاصل از این مواد را در داخل روغن سرخ می کنند و آن را آماده می نمایند.

در گذشته در پخت این نان از تخم مرغ و بکینگ پودر  استفاده نمی کردند اما به مرور این مواد به دستور تهیه ی این نان افزوده شده اند. این تجربه ی خوشمزه را در زنجان از دست ندهید و این نان را از شیرینی فروشی ها تهیه کنید.

2- انگشت پیچ

لغت انگشت پیچ به طور کلی به هر چیز غلیظ و بسته‌ای که دور انگشت می پیچد، مانند عسل و شیره انگور، اطلاق می گردد. سفیده تخم مرغ، گلاب، شکر و آب موادی هستند که در تهیه ی انگشت پیچ از آنها استفاده می شود. ترکیب این مواد به هم می زنند و این کار را ادامه می دهند تا ترکیب سفتی شبیه عسل به دست آید.

3- سبزیجات کوهی

زنجان در منطقه ای کوهستانی قرار گرفته است و به دلیل بارندگی مناسب گیاهان بسیاری در این منطقه رشد می کنند. در سفر به زنجان می توانید با مراجعه به بازارها، سبزیجات کوهی این استان را که دارای خواص بی شماری هستند به عنوان سوغات تهیه کنید. این سبزیجات از این قرارند:

غاز یاغی : این سبزی نوعی گیاه خودرو است که می توان آن را در کنار رودخانه ها و دامنه ی کوه ها پیدا کرد. این سبزی به دلیل شکل خاصش به نام غازیاغی به معنی پای غاز شناخته می شود. علاوه بر کاربرد این گیاه در آشپزی در درمان بیماری ها نیز از آن استفاده می کنند. کمک به تصفیه ی خون، درمان بیماری های پوستی، تنظیم ترشحات غدد داخلی و آرامش بخشی از جمله خواص این سبزی است.

گل آقا ( تره کوهی) : گل آقا نام دیگر تره کوهی می باشد. این گیاه شکلی شبیه به تره فرنگی و طعم تندی مانند سیر و پیاز دارد. این سبزی دارای ارزش غذایی فراوانی است و از خواص آن می توان به افزایش قدرت یادگیری، کاهش خطر ابتلابه بیماریهایی چون سکته قلبی و سرطان، تقویت سیستم دفاعی بدن، دفع کلسترول و افزایش قدرت بینایی اشاره کرد.

ماتار : سبزی ماتار یکی از انواع سبزیجات کوهی است که دارای خواص بسیاری است و در آشپزی و درمان های گیاهی کاربرد دارد.

پیاز کوهی : پیاز کوهی یکی از گیاهان هم خانواده ی پیاز است که به دلیل طعم ملایم تر از سیر و پیاز، طرفداران بیشتری دارد. تقویت سیستم دفاعی بدن و کاهش ابتلا به سرطان از جمله خواص مهم این گیاه هستند.

4- سقز

سقز، صمغ یا شیره غلیظ درختی به نام بنه یا درخت پسته وحشی می باشد که در فصل پاییز به طور طبیعی یا با دادن شکاف از آن خارج می شود. این ماده علاوه بر اینکه مانند آدامس مورد استفاده قرار می گیرد دارای خواصی همچون کمک به هضم غذا، رفع بوی بد دهان و جلوگیری از پوسیدگی دندان ها نیز می باشد. همچنین از آن به عنوان ضماد ( مرحم زخم ) نیز استفاده می کنند.

5- شیرینی شستی

شستی را می توان معروف ترین شیرینی زنجان دانست. این شیرینی خوشمزه به روش ساده ای و با ترکیب آرد، پودر قند و کره تهیه کرد.

بعد از ورز دادن و آماده شدن خمیر شیرینی، استادکار با انگشت شصت یا یکی از انگشتان دستش، فشاری به میان خمیر وارد می کند تا شکلی خاص به آن دهد و مایه شیرینی بتواند در آن جای گیرد.

صنایع دستی

در کنار سوغاتی های خوراکی زنجان از صنایع دستی این استان نیز غافل نشوید. هنرمندان زنجانی محصولات مختلفی را تولید می کنند که در ادامه به شما معرفی خواهیم کرد.

1- چاقو سازی

کیفیت چاقوی زنجان زبانزد خاص و عام است و قدمت ساخت آن به دوران صفویه می رسد. کیفیت، دوام و برندگی چاقوی زنجان از جمله عواملی است که شما را به تهیه ی آن تشویق می کند.

انواع چاقوهایی که در زنجان شاخته می شوند عبارتند از: چاقوی ساده، ضامن دار، چاقوی میوه خوری، چاقوهای مرکب، کاردهای شکاری، کاردهای قمه ای، کاردهای کمری، کاردهای آشپزی و قلم تراش.

2- چاروق دوزی

 چاروق نام یک پاپوش قدیمی بدون پاشنه و از جنس چرم خام است که با تسمه‌هایی بلند به ساق پا بسته می شد و چوپانان از آن استفاده می کردند.

امروزه نوعی پاپوش در زنجان با نام چاروق با نوکی عقابی و برگشته تولید می شود که بدون بند و تسمه است. در تهیه این نوع چاروق از چرم قرمز استفاده می شود و به دلیل شکل خاص و ظریفش توسط بانوان شهر به عنوان روفرشی مورد استفاده قرار می گیرد.

چاروق امروزی پاشنه دارد و کف آن از چرم است. با استفاده از نخ‌های ابریشم و گلابتون به رنگ‌های مختلف رویه ی آن را تهیه می کنند.

3- گیوه بافی

گیوه یکی از پا‌پوش‌های سنتی ایران است که به دلیل راحتی، سبکی و جلوگیری از تعریق پا طرفدارانی را میان عشایر، روستاییان و گروهی از شهر‌نشینان دارد. کف این پاپوش از جنس چرم است و رویه ی آن به وسیله ی قلاب و انواع نخ‌های پنبه‌ای و ابریشمی بافته می‌شود.

4- قالی بافی

قالب بافی در زنجان مانند بسیاری از نقاط دیگر ایران توسط روستاییان انجام می شود. نقوش به کار رفته در قالی ها بر اساس ذهن بافنده و فرهنگ وی متفاوت است. از جمله نقوشی که در قالی های زنجان دیده می شوند عبارتند از : ریزماهی، سه‌متن‌ماهی، لچک ترنج، شکارگاه، لچک و ترنج، ایلونی مهاجر، ساوه مهاجر، شاه‌عباسی، بوته ترمه، گل‌ افشار ، طرح بیدگینه، قلتوق.

روستاهای بیدگینه و قلتوق مرغوب ترین قالی زنجان را می بافند که به صورت ریزبافت و چهل رج آن را تهیه ی کنند.

5- گلیم بافی

گلیم‌های پشمی با نقوش حیوانی، گیاهی و هندسی در کارگاه های مختلفی در زنجان تولید می شوند و یکی از صنایع دستی این استان به شمار می رود. مهم ترین مراکز گلیم بافی در روستاهای قره پشتلو و انگوران قرار دارند.

6- جاجیم بافی

جاجیم محصولی است که از پشم تابیده الوان بافته می شود و برای پیچیدن رختخواب و مانند آن کاربرد دارد. عرض آن 25 الی 30 سانتی متر می ساشد و گاهی از نخ پنبه ای خام، نخ ابریشمی و کاموا نیز در بافت آن استفاده می کنند. جاجیم معمولا به رنگ روشن و با طرح های ساده تولید می شود.

در استان زنجان بسیاری از افراد به بافت جاجیم اشتغال دارد و محصولاتی را تولید می کنند.

 7- جوراب و دستکش بافی

بافتن جوراب و دستکش در میان زنان روستایی امری متداول است. آن‌ها با استفاده از پنج میل و نخ ابریشمی جوراب و دستکش می بافند و اگر بتوانند علاوه بر مصرف خودشان تولیدی داشته باشند آن را به مناطق دیگر عرضه می کنند.

8- حکاکی

حکاکی روی فلز از جمله هنر های رایج در استان زنجان است. این کار در واقع هنر خراشیدن و ایجاد نقوش ساده سطحی و کم عمق بر روی فلز به کمک ابزار و وسایل ساده فلزی می باشد و  با استفاده از قلم‌های مختلف و ضربات چکش به آن صورت می گیرد.

9- مسگری

با عبور از میان بازارهای زنجان متوجه صدای فعالیت مسگرانی می شوید که در حال تولید مصنوعات مسی هستند. این استان یکی از مراکز مسگری ایران به شمار می رود و انواع ظروف مسی از جمله مجمعه، دیگ (یا یداخ) کاسه، آفتابه و لگن در این استان وجود دارد.

10- سوزن دوزی های سنتی

منجوق دوزی و گل دوزی از جمله هنرهایی هستند که در صنایع دستی زنجان جلوه گری می کنند. این هنر زینت بخش لباس ها و پارچه های این استان است و می توانید آنها را به عنوان سوغات تهیه کنید.

11- ملیله کاری

ساخت وسایل نقره اى و گاها طلایی به صورت ملیله کارى از جمله کارهایی است که در زنجان شهرت فراوان دارد. این هنر با کوچ هنرمندان زنجانی به تهران و اصفهان در زمان رضاخان به شهرهای دیگر انتقال یافت. تولیدات این هنر بسیار ظریف و چشم نواز هستند و از جمله سوغاتی های منحصر به فرد زنجان به شمار می روند. ملیله سازی در تزیین انواع پایه هاى استکان، سینى، قاشق و چنگال غذا و چایخورى، کاسه، گلدان، قاب عکس و پارچه کاربرد دارد.

12- نمد

نمد یکی از بافته های سنتی ایران و زیراندازی است که با پشم تهیه می شود. برای درست کردن نمد بافتن انجام نمی شود بلکه به کارگیری فشار، رطوبت و حرارت باعث در هم رفتن الیاف پشمی می شود.

پشم بهاره گوسفند با الیاف بلند بهترین پشم برای تهیه ی نمد است. با وجود اینکه مقدار مورد نیاز آن برای هر متر مربع نمد با مقدار پشم لازم برای تولید قالی برابر می باشد اما به دلیل آماده شدن آن در یک روز با قیمت پایینی ارائه می شود. 

13- منبت

منبت کاری یکی از هنرها و صنایع دستی ایران به شمار می رود که در بسیاری نقاط ایران دیده می شود. در این هنر نقش‌ها به صورت نقش برجسته روی زمینه کار  ایجاد می گردند. زمینه ی کار در این هنر اغلب از جنس چوب می باشد.

14- سفالگری

ظروف مختلفی مانند خمره، کشک‌ساب، کوزه و تنور در استان زنجان و در روستاهای سلطانیه،بلوبین، گلابرسفلی و علیا و قلتوق از سفال تهیه می شوند. وجود آثار و شواهد تاریخی نشان از رواج هنر سفالگری در زنجان از گذشته های دور دارد.

15- رنگرزی

رنگرزی یا صباغی یکی از صنایع پرآوازه ی زنجان است که توسط آن کالاهای نساجی مثل الیاف، نخ، پارچه و پوشاک در محلولی که شامل مواد رنگ زا و مواد شیمیایی می‌باشد، رنگ‌آمیزی می گردد. اگر پوشاک یا پارچه ای دارید که می خواهید رنگ تازه ای به آن دهید در سفر به زنجان آن را همراه خود ببرید و به دست رنگرزها بسپارید.

 

16- کیسه‌بافی حمامی نواری

کیسه های حمام زنجان بسیار مرغوب هستند و عمدتا در انگوران، ماه نشان و قیدار تولید می شود. مرغوبیت این کالا سبب شده است که بسیاری افراد در سفر به زنجان آن را تهیه می کنند.

17- تابلوی خاتم و مینیاتور

خاتم یکی از هنرهای کهن ایرانی است که با ترکیب چند ضلعی‌های منظم با تعداد اضلاع متفاوت و با استفاده از مواد اولیه گوناگون در رنگ‌های مختلف محصولاتی را خلق می کند. پنج، شش، هفت، هشت و یا ده ضلعی از جمله اشکالی هستند که در این هنر به کار می روند. خاتم یکی از هنرهای دستی ظریف و زمان بر است که دقت و حوصله لازمه ی تولید و ساخت آن آن است.

مینیاتور نیز یکی از هنرمندانه ترین انواع نقاشی است که نقوش تمیثلى پرندگان و حیوانات گوناگون به همراه طرح هاى شاخ و گل و برگ و خطوط اسلیمى و ختایى، بخش مهمى از ان را تشکیل می دهد و آنچه که از این هنر حاصل می شود بسیار تحسین برانگیز است.

در زنجان می توانید خاتم های زیبا و مینیاتورهای هنرمندانه ای را ببینید که خلاقانه با یکدیگر ترکیب شده اند و یکی از سوغات های این استان را تشکیل می دهند.

سخن آخر

تا به حال به استان زنجان سفر داشته اید؟

کدام یک از سوغاتی های این شهر را می پسندید؟

منتظر نظرات و پیشنهادات شما هستیم.