به مناسبت بیست سالگی فیلم «رازها و دروغ‌ها»

مایک لی کارگردان انگلیسی پس از فراز و نشیب ها و تهدیدهایی که برای آینده‌ فیلمسازی‌اش وجود داشت، سرانجام با چهارمین فیلم خود یعنی «برهنه» برای اولین بار راهی جشنواره‌ فیلم کن شد، و جایزه‌ بهترین کارگردانی و بهترین بازیگر نقش اول مرد را با خودش به بریتانیا برد. او برای اولین بار حس کرد که فیلم هایش در تمام دنیا در حال دیده شدن است و مورد توجه قرار گرفته. او به این روند ادامه داد و سرانجام فیلم پنجمش «رازها و دروغ ها» در جشنواره فیلم کن 1996 برنده نخل طلا،معتبر ترین جایزه سینمایی شد. امروز 20 سال از جشنواره کن 1996 به ریاست فرانسیس فورد کاپولا می‌گذرد و به مرور این شاهکار می پردازیم.

وقتی صحبت از مایک لی می شود اولین چیزی که به یاد می آید نوع خاص کارگردانی مایک لی که تماما بر اساس بداهه پردازی است مطرح می شود.مایک لی جوان که برای ادامه تحصیل در 1960 به لندن می رود، حضورش در این شهر با اکران فیلم «سایه ها» اثر جان کسویتس همزمان می شود. فیلمی که تماما بر اساس بداهه پردازی است و تماشای آن برای مایک لی به شدت تجربه تاثیر گذاری در تولد خط فکری اش بوده است. مایک لی از همان اولین تجارب خود در دنیای فیلمسازی، بداهه پردازی را مبنای کارش قرار داد و این خود شروع یک چالش برای او بود.اولین انتظار یک تهیه کننده از فیلمساز ،فیلمنامه است چیزی که مایک لی هیچ وقت آن را در دست ندارد. روش کار او به این گونه است که طی جلسات طولانی مدت با بازیگرانش،شخصیت هایی را که در فیلم هستند خلق می کنند. و با بداهه پردازی دنیای آنان به دیالوگ ها و صحنه های فیلم می رسند و طی همین جلسات داستان فیلم را می سازند و آن را تمام می کنند. از اولین نتایج این روش منحصر به فرد کارگردانی، بازی های درخشانی می شود که تعداد جوایز بازیگری در کارنامه فیلم های مایک لی مهر تاییدی بر این ویژگی است.برای کسانی که اولین بار با فیلم های مایک لی روبرو می شوند اولین تفاوتی که با تجربه های سینمایی خود نسبت به سینمای مرسوم حس می کنند، شخصیت ها و انسان های شبیه به دنیای واقعی است. شخصیت های فرعی فیلم های دیگر اینجا در مرکز قرار می گیرند و به بهترین شکل بازسازی می شوند. شکست خورده ها، طبقه کارگر و روز مرگی دنیای مدرن موضوع فیلم های مایک لی هستند.

روشن است که با این روش خاص کارگردانی نوع روایت ضد پیرنگ بیشترین سازگاری را با فیلم های مایک لی خواهد داشت. «راز ها و دروغ ها» هم یکی از همین فیلم هاست که با درخشش برندا بلتین در نقش سینتیا روایتگر برهه زمانی خاصی از زندگی زنی است که به تنهایی دختر بیست ساله خود را بزرگ کرده و با او زندگی می کند. روز مرگی نه چندان جذاب اوبا همه مشکلاتش با دخترش و رابط سرد با برادرش در حال سپری شدن است. تا اینکه طی یک تماس تلفنی زنی ادعا می کند که دختر اوست و علاقه مند به یک دیدار است. سرانجام این دیدار شکل می گیرد.دختر و مادری که حتی زمان تولد هم یکدیگر را ندیده اند، در کنار هم روی نیمکت کافه ای نشسته اند. در این سکانس که اولین پلان طولانی فیلم است بازیگران در زمان واقعی تغییر وضعیت خود را در یک مدیوم شات ثابت از دو نفر غریبه به یک مادر و دختر به شگفت انگیز ترین شکل ممکن اجرا می کنند. و این شروع همه اتفاقات و برخورد های آینده است.

مایک لی همیشه در مصاحبه های خود اشاره کرده است که هیچ وقت سودای فیلمسازی در هالیوود را نداشته. او همیشه به خانواده ی فیلمسازی خود در بریتانیا وفادار بوده و تمام فیلم های خود را با گروه بومی ثابت خودش ساخته. او در یک مصاحبه در شبکه بی بی سی در سال 2014 در مرور کارنامه فیلمسازی اش هنگام رسیدن به «راز ها و دروغ ها» تعریف می کند که بعداز موفقیت های فیلمش پیشنهاد خریدن حق امتیاز فیلم در آمریکا توسط یکی از کمپانی ها برای بازسازی فیلم با یک بازیگر مشهور سیاه پوست مطرح می شود که جواب مایک لی به آنان فقط این بود که بروند به درک!

امروز مایک لی 73 سال دارد و تاکنون فیلمسازی در هالیوود برایش وسوسه کننده نبوده و به نظر هم نمی رسد که روزی اینگونه شود. و این خبری خوش برای تمام سینما دوستان است چرا که در نتیجه این طرز فکر در سال های آینده بازهم شاهکار های دوست داشتنی مایک لی به روی پرده های سینما دیده می شوند.