روزنامه خراسان: «آهای پدر و مادرها! جلوی بچه ها دعوا کنید، نه تنها برای شان بد نیست که خوب هم هست! این را ما نمی گوییم، محققان روان شناسی به این نتیجه رسیده اند». این توصیه یکی از متفاوت ترین و البته پربازدیدترین پست ها در شبکه های اجتماعی و البته چندین سایت خبری در چند روز اخیر است. در قدم اول به دنبال بررسی منابع این خبر رفتیم که در چندین سایت معتبر خارجی، نتایج این پژوهش وجود داشت. سپس نظر یک روان شناس را در این باره جویا شدیم.
نتایج جالب این پژوهش
همیشه به والدین گفته اند که جلوی فرزندان دعوا نکنید چراکه خوب نیست و تأثیر بدی روی آن ها می گذارد اما اکنون یافته های محققان دانشگاه ایالتی واشنگتن نشان می دهد که همه چیز باید برعکس باشد و دعوا کردن (با پایان خوش) جلوی کودکان خوب هم هست! تحقیقات جدید این پژوهشگران نشان می دهد که بهتر است در مقابل کودکان خود جر و بحث کنید تا این که احساسات خود را پنهان کنید. معمولا بزرگ سالان احساس می کنند که باید رفتارهایشان را در مقابل کودکان کنترل کنند.
مثلا آن ها سعی می کنند در مقابل کودکان درباره هیچ موضوعی با عصبانیت جر و بحث نکنند اما تحقیقات جدید نشان می دهد که پدر و مادرها نباید جر و بحث خود را به بعد از زمان خواب کودکان موکول کنند چون برای کودکان خیلی بهتر است که شاهد بیان احساسات والدین شان باشند. «سارا وارتر»، یکی از محققان این پژوهش می گوید: «کودکان وقتی متوجه پنهان کردن احساسات والدین می شوند، یاد می گیرند که باید احساساتشان را سرکوب کنند و درباره آن ها حرف نزنند.»
همچنین این محققان دریافته اند که لب گزیدن جلوی فرزندان و پنهان کردن احساسات می تواند به آن ها آسیب بزند و اگر والدین هنگام افسردگی، استرس یا عصبانیت واکنش خود را نشان دهند، فرزندانشان روابط بهتری با آن ها پیدا خواهند کرد.
نحوه انجام این پژوهش
این تحقیقات روی سطح استرس 109 پدر و مادر در دو گروه انجام شده است. ظاهرا ابتدا از پدر و مادرها خواسته می شود که در مقابل تماشاچیان صحبت کنند و تماشاچیان در مقابل حرف های آن ها عکس العمل منفی نشان می دهند و در مرحله بعد از آن ها خواسته می شود که همراه با کودکان شان لگو بازی کنند و طرح خاصی را بسازند. بچه های آن ها که 7 تا 11 ساله هستند، آموزش دیده اند که چطور با آن لگوها، طرح مد نظر را بسازند اما اجازه لمس لگوها را ندارند و فقط باید والدین شان را راهنمایی کنند.
پدر و مادرها هم باید طرح لگوی مد نظر را بسازند اما اجازه نگاه کردن به دستور العمل کتبی را ندارند. از بین این افراد به نیمی از پدر و مادرها گفته شده بود که احساسات خودشان را در زمان هایی که استرس کار اعصاب شان را خرد می کند، پنهان کنند و از نیمی دیگر خواسته شده بود که به صورت طبیعی و با احساسات واقعی شان رفتار کنند. تمام پدر و مادرها و بچه ها به یک دستگاه حسگر وصل بودند و ضربان قلب و میزان استرس آن ها طی این آزمایش بررسی می شد.
نتیجه به این شکل بود، پدر و مادرهایی که قرار بود احساسات خود را بروز ندهند، امتیاز منفی گرفتند و در طول مدت این طرح کمتر لبخند زدند، ارتباط چشمی کمتری با کودکانشان برقرار کردند، رفتارهای گرم و دوستانه ای نداشتند و در مقابل کودکان شان هم امتیاز منفی بیشتری گرفتند. می توان گفت، والدین این گروه انرژی منفی را به کودکان خود منتقل کردند. به طور کلی اگر بچه ها چیزی را احساس و پدر و مادرها سعی کنند عادی رفتار کنند انگار که اتفاقی نیفتاده است، این کار باعث گیج شدن بچه ها می شود.
بنابراین بروز احساسات منفی نه تنها کاری منفی تلقی نمی شود، بلکه سازنده است و رابطه فرزند با پدر و مادر را منطقی تر می کند. البته محققان روی دعواهای با پایان خوش تأکید می کنند نه خشونت های غیرمنطقی که منجر به دعوای فیزیکی شود.
نظر یک روان شناس درباره خط قرمزهای جر و بحث های والدین در حضور بچه ها
تحلیل پژوهش
دعوا در فرهنگ نامه دهخدا به معنای مشاجره طولانی و بی هدف است که حالت خشونت آمیز و همراه با زد و خورد پیدا می کند. مباحثه به معنای گفت و گو و رد و بدل کردن نظرات در خصوص موضوعی مشخص و معمولا به منظور رسیدن به نتیجه است. بنابراین هرگاه زن و شوهری در خصوص مسئله ای با هم صحبت می کنند، بسته به این که تا چه حد بر این گفت و گو هیجانات منفی و خشونت حاکم است، می توان آن را مباحثه یا مشاجره نام گذاشت. بنابراین نکته اول درباره اشتباه بودن این تیتر «جلوی فرزندان تان دعوا کنید» است که بیانش ضروری به نظر می رسید و به جای دعوا باید از مباحثه یا مشاجره استفاده کرد.
مفهوم مرزبندی در خانواده
در ادامه باید به مفهوم مرزبندی در خانواده اشاره کنم. زمانی که صحبت از مرزبندی در خانواده می شود، بلافاصله ذهن همه ما به سمت رعایت حریم خانواده با افراد خارج از این حریم یعنی دوستان و فامیل می رود. باید بدانیم که این تعریف، مرتبط با مفهوم مرز و حریم کلی خانواده است اما در درون خانواده نیز مرزبندی وجود دارد. وقتی صحبت از مرزبندی درون سیستم خانواده می کنیم، در واقع منظور این است که والدین و فرزندان، بین خودشان حریمی قائل باشند. با وجود این که رعایت این حریم هم برای والدین و هم برای فرزندان الزامی است اما تحت شرایط خاصی دسترسی به حریم برای دوطرف مجاز می شود.
آموزش عملی مهارت حل مسئله به کودکان با مشاجره والدین
با این حال، آیا گفت وگو و مباحثه و حتی دعواهای والدین جزو حریم خصوصی آن ها در برابر فرزندان محسوب می شود؟ تقریبا تمام والدین به این سؤال پاسخ مثبت می دهند اما در عمل به گونه ای دیگر رفتار می کنند. در واقع ما تصور می کنیم که فرزندان همواره باید تصویر مثبتی از والدین خود داشته باشند و آن ها را به عنوان افرادی بشناسند که همیشه به هم احترام می گذارند و هیچ وقت با هم اختلاف نظر ندارند.
اما والدین با مباحثه در خصوص یک مسئله مرتبط با خانواده، می توانند به فرزندان خود آموزش دهند که به دنبال حل مسئله از طریق گفت وگو و مذاکره باشند. در واقع وقتی والدین با هم در خصوص یک موضوع به صورت منطقی و به دور از تنش در حضور فرزندان صحبت می کنند، به آن ها یاد می دهند که برای حل مسئله باید ابتدا گوش کنند و حرف بزنند تا ابهام ها برطرف شود و پس از آن بر اساس منطق و آگاهی تصمیم بگیرند.
3 خط قرمز جر و بحث والدین در حضور بچه ها
در این جا سه خط قرمز مهم وجود دارد که عبارتند از:
1- هر موضوعی قابل بحث در حضور فرزندان نیست: تنها در خصوص موضوعاتی که مربوط به فرزندان می شود و متناسب با سن آن ها نیز هست می توان در حضور آن ها مباحثه کرد (مثل زمان و مقصد مسافرت یا برنامه تفریحی آخر هفته) اما موضوعات اساسی خانواده مانند انتخاب شغل دوم والدین، سرمایه گذاری در یک کار خاص، چالش های مالی خانواده یا اختلاف فامیلی به هیچ عنوان موضوعاتی نیستند که لازم باشد فرزندان هم در جریان آن قرار بگیرند.
2- باید مراقب بود که مباحثه تبدیل به مجادله نشود: اصول مباحثه و مذاکره موفق باید توسط مادر و پدر فراگرفته شوند. تکرار می کنم که قرار است فرزندان از ما مباحثه سازنده را یاد بگیرند، نه شیوه های مغلوب کردن طرف مقابل و به کرسی نشاندن عقیده شخصی را!
3- حدود اظهارنظر فرزندان در جریان مباحثه را خودتان مشخص کنید: آیا فرزندان می توانند اظهار نظر کنند و در فرایند تصمیم گیری به شما کمک کنند یا خیر؟ این تصمیمی است که باید مادر و پدر هر دو بگیرند تا واکنش به موقع و مناسبی درباره این اتفاق داشته باشند.
