تبیین نقش و عملکرد رهبر مقاومت لبنان در جنگ هشت روزه غزه

مقدمه

جنگ هشت روزۀ غزه را باید در بستر اصلی آن یعنی رویارویی جبهۀ مقاومت با رژیم صهیونیستی تبیین کرد. ازاین رو این جنگ فراتر از مسائل سرزمینی و ناسیونالیستی است البته رژیم صهیونیستی تلاش بسیاری کرد که این جنگ را یک جنگ مرزی با علل سیاسی معرفی کند، اما واقعیت این است که رویارویی دو جبهه به دلایلی بسیار پیچیده تر و عمیق تر از دلایل سیاسی اتفاق افتاد.

در واقع، جنگ های مختلفی که رژیم صهیونیستی در یک سمت آن و جبهۀ مقاومت در سمت دیگر آن قرار دارد، به علت عدم شناسایی موجودیت و هویت رژیمی است که بخشی از سرزمین مسلمانان را غصب کرده و آن را جولانگاه اهداف و منافع خود قرار داده است. به عبارت دیگر، علت این جنگ و جنگ های مشابه، نه رویدادهای سیاسی و نظامی مانند پرتاب موشک و. . . بلکه بحران مشروعیت یک رژیم ساختگی است که تلاش می کند خود را به رسمیت بشناساند. در نتیجه فضای برخاسته از این بحران، یعنی غصب یک سرزمین از سوی اشغال گرانی که ادعاهای تاریخی- یهودی را دلیل اشغال گری خود معرفی می کنند و براساس همین استدلال ها به ادامۀ اشغال گری و تهاجم به یک ملت می پردازند، موجب شکل گیری مقاومت در برابر آن شده است.

ازاین رو، تعریف مقاومت را باید به تفکر حاکمی ارجاع داد که نقطۀ گردآورندگی اعضای آن را فراهم کرده است. بر این مبنا، مقاومت حول مبارزه با استدلال ها و اقدامات گروهی شکل گرفته که یک سرزمین اسلامی را اشغال و ساکنان آن را از حقوق اولیۀ خود برمبنای حاکمیت ارضی، استقلال، سکونت و امنیت محروم کرده است.

نکتۀ مهم در این میان، مدار اسلام به عنوان نقطۀ ثقل شکل گیری مقاومت است. در واقع، نفی حاکمیت طاغوت، به عنوان یک اصل اساسی از آموزه های اسلامی، موجب می شود دایرۀ مقاومت فراتر از فلسطینی ها رود. بر این اساس همۀ کسانی که اعتقادات اسلامی دارند و برمبنای این اعتقادات دست به عمل می زنند، در دایرۀ مقاومت قرار می گیرند و به کنش در مقابل غصب یک سرزمین اسلامی و نفی غلبه طاغوت می پردازند. ازاین رو، وقوع یک جنگ نظامی میان رژیم صهیونیستی و بخشی از ساکنان فلسطین و گروه های مبارز آن، به معنای رویارویی جبهۀ مقاومت و رژیم صهیونیستی تلقی می شود و جهاد در مقابل آن را تکلیف همۀ اعضای این جبهه می داند. جنگ هشت روزۀ غزه یکی از جنگ هایی بود که می توان این امر را در آن مشاهده کرد. در جنگ هشت روزه اگرچه گروه های مبارز فلسطینی با محوریت حماس، در صف اول جنگ قرار داشتند اما اعضای دیگر مقاومت نیز در نتایج حاصل از این جنگ سهیم بودند زیرا به شیوه های مختلف از آن پشتیبانی می کردند.

حزب اللّه لبنان به عنوان یکی از اعضای اصلی جبهۀ مقاومت را می توان نمونۀ جامعی از این فرایند به شمار آورد. قطعا حزب اللّه شریک اصلی مقاومت فلسطین در پیروزی های چند سال اخیر بوده است. عملکرد حزب اللّه در جنگ هشت روز به گونه ای بود که گویی آنها نیز یکی از طرف های درگیر در این جنگ چند جانبه با رژیم صهیونیستی هستند. سؤال اصلی که در اینجا طرح می شود دربارۀ نوع و چگونگی مشارکت حزب اللّه لبنان در این جنگ به عنوان یکی از اعضای مقاومت است. با توجه به اینکه حمایت های لجستیکی حزب اللّه از فلسطین، ابعاد محرمانه تری را شامل می شود و بررسی آن پژوهشی مجزا را می طلبد، این پژوهش به ابعاد آشکار فعالیت آن می پردازد و موضع سید حسن نصر اللّه را به عنوان رهبر حزب اللّه لبنان بررسی می کند.

سؤال اصلی این است که سید حسن نصر اللّه به عنوان رهبر حزب اللّه لبنان چه نقشی را در جنگ هشت روزه غزه بازی کرد؟این پژوهش پاسخ این سؤال را این گونه می دهد: راه اندازی جنگ روانی علیه رژیم صهیونیستی مهم ترین نقش سید حسن نصر اللّه، در جنگ هشت روزه غزه به شمار می رود.

چهارچوب نظری

آنچه امروزه به جنگ روانی شهرت یافته است، در واقع محصول مجموعه ای از تحولات صنعتی و تکنولوژیک از جمله گسترش ارتباطات اجتماعی است که نخستین بار در اروپا رخ داد. توسعه و گسترش ارتباطات به نوبۀ خود موجب شد انسان هایی که تا پیش از این، فقط در محدودۀ قومی، قبیله ای و محلی فکر می کردند، اکنون ملی و جهانی فکر کنند و به مسائل دنیایی فراتر از مناطق محدود خود بیندیشند. همچنین پس از انقلاب صنعتی و گسترش و تراکم جمعیت شهرنشین، زمامداران امور کم کم با پدیدۀ افکار عمومی روبه رو شدند که قدرت فراوانی داشت. در همین چهارچوب است که«الوین تافلر»، نبرد فردا را مربوط به حوزۀ فرستنده ها، رسانه ها، پیام گیران و پیام سازان می داند.[1]

اصطلاح«جنگ روانی»که تعریف های متعددی از آن شده است، بر تلاشی آگاهانه و نظامدار برای شکست روحیۀ حریف تأکید می کند.[2] جنگ روانی، سلاح نوین جنگی در دنیای مدرن به شمار می رود که در عین تدافعی بودن، می تواند تهاجمی باشد و ضمن تقویت روحیۀ ملت و سربازان خودی، به تضعیف روحیۀ دشمن بپردازد.[3]

به اعتقاد«ویلیام داورتی»، جنگ روانی عبارت است از: «مجموع اقداماتی که یک کشور به منظور اثرگذاری و نفوذ بر عقاید و رفتار دولت ها و ملت های دیگر در جهت مطلوب و با ابزارهایی غیر از ابزار نظامی، سیاسی و اقتصادی انجام می دهد ».[4] بنابراین، جنگ روانی، همۀ فعالیت هایی را شامل می شود که به منظور تأثیرگذاری بر افکار و رفتار گروه های بیگانۀ موردنظر چه در زمان جنگ یا زمان صلح انجام می شود. جنگ روانی می تواند به شیوۀ شفاهی در اعتقادات و آرزوهای گروه های مختلف تردید ایجاد کند، همچنین آنها را وادار به تسلیم کند. «صلاح نصر »از نویسندگان مصری می نویسد: «جنگ روانی، همان جنگ عقیده و کلمه است. خواه آشکار یا مخفی و خواه شفاهی یا کتبی باشد. سلاحی است که هدف آن انسان و عقل او است و هرگاه امکان برقراری و ارتباط عاطفی با مخاطب را داشته باشد، به درون وی نفوذ می کند.»[5] با توجه به اینکه هدف کلی در هر جنگ، تحمیل اراده بر دشمن است، جنگ روانی نیز از همین هدف پیروی می کند و می کوشد تا با سلب قدرت و ارادۀ دشمن، خود را در موقعیتی برتر و قدرتمندتر قرار دهد.[6] از این رو نصر معتقد است عامل بشری نقش بزرگی در جنگ روانی بازی می کند و از این نظر به افرادی حرفه ای نیاز دارد.[7]

از آنجا که هدف های جنگ روانی عبارتند از: تضعیف ارادۀ جنگیدن دشمن یا دشمن بالقوه، با هدف تقویت ارادۀ مردم خود یا مردم متحدان خود یا نیل به اهداف دیپلماتیک[8] بنابراین، اهمیت عملیات روانی کمتر از عملیات ارتش و پاسداران تمامیت ارضی کشورها نیست.[9]

به عبارت دیگر، جنگ روانی بر این اهداف تأکید می کند: از بین بردن امید نزد مخاطبان، کشور یا جناح مقابل، بی اعتمادی نسبت به رهبران کشور یا جناح مقابل و شکاف در بین جامعۀ مخاطب. در این نوع جنگ، در واقع هدف عقل دشمن است نه دربند کشیدن بدن وی.[10] بنابراین در جنگ روانی، هدف این است که در عقاید، احساسات، گرایش ها و تفکرات، تغییر ایجاد کنیم که این خود باعث تغییر در ساختار شخصیتی و رفتار افراد خواهد شد.[11] با توجه به این بستر نظری، برای فهم چگونگی پیش بردن جنگ روانی از سوی سید حسن نصر اللّه به سخنرانی ها و اعلام مواضع وی از رسانه های جمعی که همزمان با جنگ هشت روزه پخش شد، استناد می شود.

شایان ذکر است که چون از نظر روش شناسی باید روشی متناسب با تحلیل محتوای سخنرانی ها به کار گرفته شود، از تحلیل انتقادی گفتمان که زبان شناسی در آن اهمیت دارد، استفاده شده است.

در واقع، تحلیل گفتمان عبارت است از: فهمیدن رابطۀ جمه ها با یکدیگر و نگریستن به کل آن چیزی که نتیجۀ این روابط است.[12] ازاین رو، تحلیل گفتمان مطالعۀ استفاده از زبان را ورای مرزهای جمله، پاره گفته، مطالعۀ روابط متقابل زبان و جامعه و مطالعۀ خصایص تعاملی و گفتگویی ارتباط روزمره را شامل می شود.[13] در این نوع تحلیل، شیوۀ تکوین یک گفتمان و تأثیرات اجتماعی آن مدنظر است و بیشتر در تحلیل ساختار زبان گفتاری مانند: گفت وگوها، مصاحبه ها و سخنرانی ها و. . . به کار می رود.[14] از آنجا که تحلیل انتقادی گفتمان در سه سطح توصیف، تفسیر و تبیین کاربرد دارد،[15] در این نوشتار نیز سخنان سید حسن نصر اللّه، براساس این الگو تجزیه و تحلیل و به پنج محور تقسیم می شود. بررسی این 5 محور، ابعاد مهم جنگ روانی علیه رژیم صهیونیستی را اثبات خواهد کرد و سیر نقش آفرینی سید حسن نصر اللّه در جنگ غزه را نشان خواهد داد.

سخنان و بیانات سید حسن نصر اللّه در بستر جنگ روانی را باید در دو وجه ایجابی و سلبی بررسی کرد. بر این اساس، بخشی از سخنرانی های ایشان جنبۀ ایجابی دارد که مبنای آن تقویت روحیه و القای توان نظامی و موفقیت تردیدناپذیر مقاومت غزه است و بخش دیگر آن جنبۀ سلبی دارد و هدف از آن نیز تضعیف هرچه بیشتر صهیونیستی و شکست آن است. القاء ضعف به رژیم صهیونیستی و از بین بردن هرگونه امید برای هرگونه پیروزی و بی اعتمادی به رهبران این رژیم و در مقابل ایجاد اطمینان به پیروزی نظامی غزه و تأکید بر حمایت همه جانبه از آن، به عنوان عوامل اصلی جنگ روانی، مبنای تقسیم بندی سخنان سید حسن نصر اللّه را تشکیل می دهد.

مهم ترین محورهای سخنان نصر اللّه برای ایجاد جنگ روانی علیه رژیم صهیونیستی را می توان به موارد زیر تقسیم کرد:

1-ابعاد ایجابی و سلبی سخنان سید حسن نصر اللّه

1-1-اطمینان از شکست نظامی رژیم صهیونیستی و تأکید بر بالندگی نظامی غزه

 الف-توصیف

مهم ترین محور سخنان سید حسن نصر اللّه در جنگ هشت روزه، اطمینان از شکست تسلیحاتی و تاکتیک های نظامی رژیم صهیونیستی است. نصر اللّه در بخش های مختلف سخنرانی های خود، بر بالندگی نظامی مقاومت تأکید می کرد و با اطمینان خاطر از جایگاه بالاتر تسلیحاتی غزه نسبت به رژیم صهیونیستی سخن می گفت. وی در نخستین سخنرانی خود به مناسبت شب اول ماه محرم عاشورای حسینی، چنین گفت:

«اتفاقات امروز یعنی پرتاب موشک های فجر 5 به تل آویو نشانۀ رشدیافتگی، حکمت، استحکام و شجاعت مقاومت فلسطین و حضور آن در نوار غزه است.»[16]

نکتۀ مهمی که سید حسن نصر اللّه در بیانات خود بر آن تأکید می کرد، اطلاعات وی دربارۀ توان نظامی مقاومت و پیشرفت تسلیحاتی غزه بود. بر این مبنا رهبر مقاومت لبنان اطمینان خاطر می داد که غزه قدرت و توان مقابله با تسلیحات رژیم صهیونیستی را دارد که این امر سران رژیم صهیونیستی را بیش از پیش آشفته و هراس از موشک های غزه را بیشتر در دل آنان القا می کرد.

«اینها آمدند و ادعا کردند سکوهای پرتاب موشک را زدند و به خیال خودشان این سیستم را نابود کردند و به همین خاطر دیروز و امروز وقتی خواستار رفتن به پناهگاه ها، تعطیلی و فرا خواندن نیروهای احتیاط شدند به شهرنشینان و شهرک نشینان گفتند تا شعاع 40 کیلومتر. یعنی فکر کردند توان موشکی با برد بیش از 40 کیلومتر نوار غزه، نابود شده. . . برای بیش از 40 کیلومتر اقدام قابل توجهی انجام ندادند. ولی امروز با رسیدن موشک های فجر 5 به تل آویو، غافلگیر شدند و اعتراف هم کردند. یعنی دیشب تکذیب می کردند ولی امروز اعتراف کردند و این تحولی بسیار بزرگ در تاریخ مقاومت و نبرد با دشمن اسراییلی است. تحولی بسیار بزرگ و چشمگیر.»[17]

در سخنرانی دیگری نیز اظهار کرد: «معتقدم اسراییلی ها اگر تصمیم بگیرند با نیروی زمینی شان وارد غزه شوند مرتکب حماقت بسیار بزرگی شده اند. پس ما امروز و در این ساعت در برابر صحنۀ جنگ افروزی و مقاومت مقتدر، قدرتمند و دارای افق برای آفریدن پیروزی قرار داریم. ممکن است برخی بگویند برای زدن چنین حرفی خیلی زود است. نه، زود نیست. این حرف بر واقعیت ها، اطلاعات و عوامل واقعی قدرت مبتنی است.»[18]

دبیر کل حزب اللّه لبنان با تأکید بر اینکه رژیم صهیونیستی در معادلات نظامی خود بارها اشتباه کرده است، به مقاومت لبنان در جنگ 33 روزه اشاره کرد و با تداعی پیروزی های مقاومت، اطمینان خاطر داد که نتیجۀ جنگ غزه نیز همان گونه خواهد بود.

«در جنگ سی و سه روزه آمدند و محل هایی را که فکر می کردند سکوهای موشک است، زدند و پیروزیشان را اعلام کردند و گفتند کار توان موشکی دوربرد مقاومت لبنان تمام شده است اما مشخص شد چنین نیست. نمی دانم آیا این اشتباه را دربارۀ غزه هم تکرار کرده اند؟!ممکن است.

ولی همین که امروز مقاومت توانست موشک های فجر 5 را به تل آویو شلیک کند از نظر نظامی، امنیتی، لجستیک، اراده، حمله و آیندۀ نبرد، معانی زیادی دارد.»[19]

نصر اللّه در سخنرانی های بعدی خود نیز بر اشتباه معادلاتی رژیم صهیونیستی تأکید و با اشاره به توان موشکی مقاومت در غزه، تلاش کرد به رژیم صهیونیستی بقبولاند که اطلاعات محرمانۀ وی از توان نظامی غزه، اعم از تسلیحات و برنامه های جدید مقاومت، سبب شده است وی از آیندۀ جنگ مطمئن شود. تهدید تل آویو و دیمونا از مهم ترین بخش های سخنان نصر اللّه در این محور به شمار می آید. در واقع، تأکید وی بر مناطقی که رژیم صهیونیستی روی آنها تمرکز داشت و خطوط امنیتی این رژیم تلقی می شدند، باعث افزایش آشفتگی این رژیم و گسترش هراس در میان ساکنان مناطق اشغالی می شد.

«روشن است که اسراییل غافلگیر شده است. اسراییلی ها دارند از لفظ غافلگیری استفاده می کنند. . . اسراییلی ها مرتکب خطا، اشتباه و خیالات شده و فکر کرده بودند در حمله های ابتدایی توانسته اند توان موشکی-مشخصا با برد 70 کیلومتر یا بیشتر-را نابود کنند. تا این لحظه مقاومت می تواند تل آویو، بخش هایی از شهر قدس و. . . را بزند. قاعدتا اسراییل درست مانند جنگ سی و سه روزه غافلگیر شده است. از روز اول اسراییل اعلام کرد از نوار غزه تا 40 کیلومتر پس از آن مردم باید به پناهگاه ها بروند و مدارس تعطیل شوند و از مردم خواست احتیاط کنند. ولی در بخش هایی با فاصلۀ بیش از 40 کیلومتر اوضاع عادی است. چرا؟چون فکر کرده بودند موشک هایی را که به 70 کیلومتر و بیشتر خواهند رسید نابود کرده اند. تعبیر دوربرد برای این موشک ها تعبیر دقیقی نیست. غافلگیر شدند. امروز این پرتاب ها تا شعاع 70 کیلومتری غزه که شامل تل آویو، قدس و اطراف دیمونا یا خود دیمونا می شود انجام شده است و این در محاسبات اسراییلی ها نبود و واضح است که غافلگیر شده اند.»[20]

نکتۀ بارز دیگری که نصر اللّه در جنگ روانی علیه رژیم صهیونیستی به آن توجه کرد، پیش بینی آیندۀ جنگ غزه برمبنای پیروزی حتمی مقاومت و افزایش نشانه های شکست رژیم صهیونیستی بود:

«مقاومت غزه سبب غافلگیری های دیگری هم در این نبرد شده است. اسراییل همچنین خیال کرده بود پس از یک، دو و سه روز کشتار، بمباران و تخریب و با این صدها حملۀ هوایی اش علیه غزه، فریاد مقاومت و مردم مقاومت بلند خواهد شد که ما با هر شرایطی حاضر به پذیرش آتش بس هستیم. و می گویند: ای حکومت های عرب که با اسراییل رابطه دارید لطفا وساطت و هر طور شده آتش بس را برقرار کنید. به همین خاطر چند روز قبل سخنان متکبرانه ای از اسراییلی ها شنیدیم که می گفتند ما تا وقتی گروه های مقاومت فریاد بکشند و دست به دامان ما نشوند به حمله ها پایان نخواهیم داد. ولی امروز اوضاع چطور است؟برعکس آن است. مقاومت، ابتکار عمل را در دست دارد، غافلگیر می کند و در میدان است و در گفت وگوهای قاهره این مقاومت بود که شرط گذاشت و آتش بس را به هر قیمتی نپذیرفت.»[21]

وی در بخش دیگری از سخنان خود چنین گفت:

«همۀ گزارش ها و اطلاعات رسیده نشان می دهد اسراییلی ها از برخی حکومت ها خواسته اند برای آتش بس با سران مقاومت غزه صحبت کنند ولی اسراییل نمی خواهد به هیچ شرطی پایبند شود و این چیزی است که مقاومت تا این لحظه آن را نمی پذیرد. با وجود اینکه عملیات هنوز در ابتدای راه است و روزهای اولش را می گذراند در برابر یک اسراییل مضطرب، نگران و آشفته قرار داریم.»[22]

تأکید نصر اللّه بر توان نظامی غزه حتی در صورت شروع عملیات زمینی یکی دیگر از وجوه بارز این محور از سخنان سید حسن نصر اللّه را تشکیل می دهد:

«بنده به شما تأکید می کنم که الحمد للّه مقاومت غزه حتی برای رویارویی با عملیات زمینی، توان، اراده، برنامه و نقشه هایی از پیش تعیین شده و امکاناتی ذخیره شده پس از جنگ 2008 را دارد و خلأها را پر کرده و آمادۀ تجربۀ یک رویارویی بسیار گسترده است.»[23]

همچنین در جای دیگری بر ضعف های رژیم صهیونیستی انگشت می گذارد و می گوید:

«در مقابل، در صحنۀ اسراییل، می بینیم که بانک اهداف اسراییل یا تمام شده یا رو به پایان است. همان اتفاقی که در چهار-پنج روز اول جنگ سی و سه روزۀ لبنان رخ داد. چه قدر دربارۀ بانک اهداف و. . . سخنرانی کردند. ولی تمام شد. امروز هدف هایی در نوار غزه وجود دارد که برای بار دوم، سوم و چهارم بمباران می شوند. چنانکه در لبنان نیز همین اتفاق افتاد. خاطرتان هست؟هدف ها و ساختمان هایی بودند که یک، دو، سه و چهار بار بمباران شدند. خب، وقتی بانک اهداف رو به پایان است ولی موشک ها همچنان از غزه به عمق رژیم اشغال گر غاصب شلیک می شوند اسراییل چه گزینۀ دیگری دارد؟!»[24] «اسراییلی که موشک های فجر 5-که از انگشتان دست تجاوز نمی کنند آن هم در هشت روز-متزلزلش می کند، اگر به لبنان تجاوز کند، چطور می خواهد هزاران موشک را که در تل آویو و غیر تل آویو فرود خواهند آمد تحمل کند؟![25]

تأکید بر سردرگمی و استیصال سران رژیم صهیونیستی جنبۀ دیگری از سخنان نصر اللّه با هدف ایجاد شکاف بیشتر میان ساکنان مناطق اشغالی و حاکمان این رژیم است:

«اسراییل است که نمی داند چطور باید رفتار کند؟چه کار باید بکند؟عملیات زمینی انجام دهد؟ انجام ندهد؟و کم کم جمله هایی از برخی مسئولان شنیده می شود که اینجاو آنجا شاهد سرخوردگی و آشفتگی هستیم، جمله هایی حاکی از ترس از تغییر صحنه، جمله هایی دربارۀ پیامدهای پولی و اقتصادی تصمیم اسراییل برای حملۀ زمینی به غزه. این موارد امروز در صحنۀ اسراییل کاملا با چشم دیده می شود.»[26]

ب-تفسیر

نکته های زیر از تفسیر این محور از سخنان سید حسن نصر اللّه در چهارچوب جنگ روانی استنتاج می شود:

مخاطبان: رژیم صهیونیستی، مقاومت غزه

پیش فرض ها و بدیهیات: پیروزی فلسطین بر رژیم صهیونیستی

دلالت های ضمنی متن:

-سید حسن نصر اللّه از توان نظامی مقاومت کاملا مطلع است.

-مقاومت غزه تسلیحات جدیدی دارد که رژیم صهیونیستی از آنها اطلاع ندارد.

گزاره های اصلی متن:

-توان نظامی رژیم صهیونیستی در برابر مقاومت، شکست خورده است.

-در معادلات نظامی رژیم صهیونیستی، اشتباهات فاحشی وجود دارد که شکست این رژیم را آسان می کند.

-رژیم صهیونیستی در برابر قدرت نظامی غزه هر روز آشفته تر و منفعل تر می شود.

1-2-تأکید بر قدرت مقاومت در غزه

 الف-توصیف

محور دیگری که در سخنان سید حسن نصر اللّه به چشم می خورد، تأکید بر قدرت مقاومت غزه است. نصر اللّه پشتیبانی ملت غزه را یکی از مبانی قدرت و نشانه های پیروزی آن می داند و می گوید:

«آنچه مایۀ اطمینان، آرامش و خوش بینی ماست این است که در غزه مقاومتی هست که از حکمت، شجاعت، استحکام، جرئت، تجربه های اندوخته و ظرفیت های انسانی و مادی پیشرفته ای برخوردار است که او را آمادۀ نبردی چنین بزرگ و خطرناک و سرنوشت ساز می کند.»[27] «اینها امروز مهم ترین عوامل قدرت هستند: مقاومت، رفتار مقاومت، مردم مقاومت و پذیرایی این مردم از مقاومت.»[28]

ارزیابی مقبول و قدرتمند عملکرد مقاومت، از دیگر مواردی است که دبیر کل حزب اللّه لبنان از آن یاد می کند:

«مقاومت تا این لحظه تصویر زیبایی از استحکام، پایداری، ایستادگی، روحیه، حکمت، شجاعت، مدیریت و همچنین توان خود در نبرد به نمایش گذاشته است.»[29]

سید حسن نصر اللّه ایستادگی مردم و استراتژی مقاومت را برمبنای ادامۀ مبارزه و خستگی ناپذیری آن از نشانه های مهم پیروزی بر رژیم صهیونیستی می داند و می گوید:

«اگر مقاومت فلسطین در غزه، ضعیف، ناتوان، دست خالی یا از جانب مردمش تنها گذاشته شده بود و خدای ناکرده با آنچه روز اول بر سر مقاومت آمد، ناتوانی خود یا آمادگی اش را برای هر نوع آتش بسی اعلام می کرد، هیچ کس دست از جنگ افروزی برنمی داشت. و بنده به شما بگویم آمریکایی ها و اسراییلی ها برای تحقق هدف های جنگ افروزی دست به دست هم می دادند و برای پذیرش شرطهای دشمن فشار زیادی بر غزه، اهالی و مقاومت آن وارد می آوردند. اما عامل اصلی قدرت این بود که غزه ایستاد، مقاومت کرد، رزمید، پایداری کرد و همچنان می کند. و این است که در برابر چشمان همه است و همه را مجبور می کند مسئولیت بپذیرند.»[30]

ب-تفسیر

این محور از سخنان نصر اللّه را به صورت زیر می توان تفسیر کرد:

مخطابان: مردم غزه

پیش فرض ها و بدیهیات: حمایت همه جانبۀ مردم از مقاومت و پیروزی بر رژیم صهیونیستی

دلالت های ضمنی متن:

-مردم غزه باید با همۀ توان شان مقاومت کنند.

-مردم غزه نباید موضع گروه های دیگر فلسطینی مانند تشکیلات خودگران را برمبنای سازش قبول کنند.

گزاره های اصلی متن:

-حمایت مردم از غزه، رسیدن رژیم صهیونیستی را به منافع خود دچار مشکلات جدی کرده است.

-جنگ غزه، تصمیم سیاسی گروه های سیاسی مانند حماس نیست، بلکه یک تصمیم مردمی و راسخ است.

1-3-جنگ غزه؛ جنگ صهیونیسم و جبهه مقاومت

 الف-توصیف

محور دیگری که در سخنان سید حسن نصر اللّه می توان توصیف کرد، تأکید بر بستر اصلی جنگ غزه یعنی جنگ میان مقاومت با صهیونیسم منطقه ای و بین المللی است. وی چنین اظهار می کند:

«قاعدتا این حوادث حلقه ای از زنجیرۀ نبرد خونین دشمن صهیونیست و ملت های منطقۀ ما و مشخصا ملت فلسطین است. حلقه ای از زنجیرۀ نبرد تاریخی، سرنوشت ساز و خونینی که سرنوشت فلسطین، منطقه، امت و مقدسات را رقم خواهد زد. نبردی میان دشمن اسراییلی و پشتیبانانش و جنبش های مقاومت و پشتیبانانشان.»[31]

نصر اللّه در این محور از سخنان خود به متحدان رژیم صهیونیستی می تازد و همگان به ویژه کشورهای اسلامی را نسبت به عملکرد آنها هوشیار می کند:

« گویا ما ملت های عرب و مسلمان مدام به خواب غفلت فرو می رویم و با چیزی جز خون مظلومان و شهیدان هم بیدار نمی شویم!خب امروز همه از موضع و حقیقت موضع ایالات متحدۀ آمریکا و همچنین بریتانیا و فرانسه آگاه شدند.»[32]

اقدامات و مواضع آمریکا نسبت به جنگ غزه از نکته های کلیدی در سخنان نصر اللّه است:

«امروز خون فرمانده هان، شهیدان، شهرنشینان، زنان و کودکان غزه جاری شد تا بار دیگر چهرۀ حقیقی آمریکا و غرب در برخورد با حوادث را نشان دهد. آمریکا از همان ساعت اول می گوید از رفتار اسراییل و حق اسراییل در دفاع از خود-یعنی اهالی غزه را تجاوزگر می داند-پشتیبانی می کند و گروه های مقاومت، به ویژه حماس را محکوم می کند و این جنبش را تجاوزگر و مسئول وخامت اوضاع وی می داند. فرانسه و بریتانیا نیز همین روش را در پیش می گیرند و بقیه هم که دنبال اینها. اینها بار دیگر به ما نشان می دهد آنچه در منطقۀ ما برای آمریکا، فرانسه، بریتانیا و غرب اهمیت دارد، ارزش ها، حقوق بشر و دفاع از آزادی و مظلومان نیست، منافع و مصلحت خودشان است.»[33]

تأکید نصر اللّه بر همبستگی منافع رژیم صهیونیستی با حامیان غربی خود، جنبۀ دیگری از سخنان وی را در این محور نشان می دهد:

«دربارۀ این کشور اگر منافع آنها نزد اسراییل باشد، اسراییل هر کاری دلش می خواهد می تواند بکند. دربارۀ هر کشوری اگر منافع آنها در باقی ماندن این نظام باشد از آن دفاع می کنند، اگر منافعشان در سرنگونی آن باشد همۀ ابزارهای ممکن را برای سرنگونی آن در اختیار قرار می دهند. پس به هیچ وجه معیارشان انسانی، اخلاقی، قانونی و حقوقی نیست حتی برای یک لحظه. تنها معیار آنها منافعشان است. امروز غزه و خون ها، شهیدان و مظلومیت آنها آمد تا موضع آمریکا و غرب را که به ویژه در دو سالی که گذشت کوشیدند ملت های عرب و مسلمان را فریب دهند آشکار و آنها را رسوا کند.»[34]

ب-تفسیر

این محور از اظهارات سید حسن نصر اللّه در بستر جنگ روانی با رژیم صهیونیستی از این تفسیر پیروزی می کند:

مخاطبان: رژیم صهیونیستی، فضای بین المللی

پیش فرض ها و بدیهیات، وابستگی منافع غرب اعم از آمریکا، انگلیس و. . به منافع رژیم صهیونیستی

دلالت های ضمنی متن:

-کشورهای غربی در صورت حمایت علنی از رژیم صهیونیستی، مسئول کشتار مردم و نقض حقوق بشر در غزه هستند.

-کشورهای غربی مانند آمریکا، فرانسه و انگلیس در مواضع خود در مقابل جنگ غزه تجدید نظر کنند.

-رژیم صهیونیستی باید نگران افکار عمومی جهانی دربارۀ خود باشد.

گزاره های اصلی متن:

-کشورهایی که در برابر رژیم صهیونیستی موضع مثبت گرفته اند، در جبهۀ صهیونیسم قرار دارند.

-درهم تنیدگی منافع آمریکا و کشورهایی مانند انگلیس و فرانسه ایجاب می کند که آنها به حمایت از رژیم صهیونیستی بپردازند.

1-4-افشای دلایل سیاسی رژیم صهیونیستی برای آغاز جنگ

 الف -توصیف

سید حسن نصر اللّه در محور دیگری از سخنان خود، دلایل سیاسی از جمله قدرت طلبی سران رژیم صهیونیستی و بازی های سیاسی و انتخاباتی را بیان می کند و می گوید:

«دشمن برای جنگ و جنگ افروزی به بهانه نیازی ندارد. هیچ بهانه ای وجود نداشت. هیچ بهانه ای. جنگ فقط وقتی رخ می دهد که اسراییلی ها، کابینۀ دشمن، منافع سیاسی یا انتخاباتی- مانند منافع امروز نتانیاهو-داشته باشند. درست مثل خوشه های خشم آوریل 1996- اگر به یاد بیاورید، زمانی که شیمون پرز داشت به انتخابات نزدیک می شد و به یک دستاورد نظامی نیاز داشت به بهانۀ حوادثی که همیشه رخ می دهند به لبنان حمله کرد و آن را خوشه های خشم نامید. ولی مکرشان به خودشان برگشت. وقتی منافع سیاسی، انتخاباتی، امنیتی یا هرکدام از منافع اسراییلی ها اقتضا کند، جنگ را آغاز می کنند و نیازی به بهانه، دلیل، حرکتی از جانب فلسطین، لبنان یا. . . ندارند تا آنچه انجام می دهند واکنش محسوب شود.»[35]

وی در این محور از سخنان خود، اهداف ظاهری رژیم صهیونیستی را برملا می کند و آنها را به دور از واقعیت می داند:

«هدف هایی را که دشمن برای جنگ افروزی علیه غزه اعلام کرده است نگاه کنید. . . امروز اسراییل با خردی وحشی و هدف هایی بسیار سیاه وارد می شود ولی آنچه اعلام می شود چیزهای زیادی نیست؛ یعنی نمی آید بگوید من با غزه وارد جنگ می شوم و می خواهم گروه های مقاومت را ریشه کن کنم. چون می فهمد این هدف دست نیافتنی است. یا نمی گوید می خواهم نوار غزه را اشغال کنم. چون می داند این مسئله خیلی سخت به دست می آید و اصلا اسراییل چنین قصدی ندارد.»[36]

نصر اللّه هدف هایی را که سران رژیم صهیونیستی، دستاوردهای جنگ با غزه می دانستند، فقط لایه ای برای پوشاندن منافع و اهداف آنها معرفی می کند و می گوید:

«می آیند تعدادی هدف مشخص می کنند که هر کار کردند فردا نتانیاهو و باراک بتوانند بیایند بگویند ما به هدف های این عملیات دست پیدا کردیم. اولا: صدمه زدن به هستۀ فرماندهی جنبش های مقاومت غزه که آن را با کشتن آن فرمانده مجاهد بزرگ آغاز کردند. دوما، صدمه زدن به قدرت موشکی مقاومت فلسطین که آن را با زدن برخی سکوهای موشکی که خودشان اعلام کردند شروع کردند. البته بنده تا این لحظه نمی دانم واقعیت چیست و سوم گفتند ما می خواهیم توان و معادلۀ بازدارندگی مان را با نوار غزه بار دیگر به دست بیاوریم. این حرف در دل خود این اعتراف را دارد که در برهۀ گذشته مقاومت غزه توانست نوعی معادلۀ بازدارندگی را به آنها تحمیل کند و اسراییل امروز می گوید من می خواهم این معادله را باز گردانم، تغییرش دهم؛ می خواهم هیبت و توان بازدارندگی ام را علیه فلسطینی ها را بازیابی کنم. هدف را چنین تعیین می کنند: وارد آوردن بیشترین صدمه ممکن به زیرساخت های گروه های فلسطینی.»[37]

ب-تفسیر

در تفسیر این محور از سخنان سید حسن نصر اللّه این نکته ها را می توان بیان کرد:

مخاطبان: ساکنان مناطق اشغالی، رژیم صهیونیستی

پیش فرض ها و بدیهیات: منفعت طلبی و فریبکاری سران رژیم صهیونیستی

دلالت های ضمنی متن:

-سران رژیم صهیونیستی خلاف ادعاهای خود، حتی امنیت ساکنان مناطق اشغالی را نیز فدای منافع خود می کنند. م -ساکنان مناطق اشغالی باید در مقابل جنگ افروزی سران رژیم صهیونیستی بایستند و از همراهی با آن دست بکشند.

-ساکنان مناطق اشغالی باید خود را از بند فریب کاری سران رژیم صهیونیستی رها کنند.

-اعتماد به افرادی مانند نتانیاهو چه در حال حاضر یا در آینده، به معنای ادامۀ فریب ساکنان مناطق اشغالی است. م

گزاره های اصلی متن:

-تمام اقدامات و تصمیم های رژیم صهیونیستی در جهت منافع حاکمان صهیونیست و با استدلال های دروغی شکل می گیرد.

-اهداف فلسطینی برای راه اندازی جنگ از سوی رژیم صهیونیستی ساختگی تلقی می شود و راه اندازی جنگ از سوی رژیم صهیونیستی دلایل سیاسی برمبنای منافع انتخاباتی صهیونیست ها را دنبال می کند.

1-5-دعوت از جهان عرب برای پیوستن به جنگ

 الف-توصیف

سید حسن نصر اللّه در محور دیگری از سخنان خود، کشورهای اسلامی را به واکنش در برابر اقدامات رژیم صهیونیستی فرا خواند. وی ضمن مخاطب قرار دادن جهان اسلام، از سران کشورهای عرب خواست در مقابل رژیم صهیونیستی به صدور بیانیه و موضع گیری اکتفا نکنند و در جهت حمایت آشکارتر از غزه گام بردارند:

«آن کاری که باید جهان عرب و اسلام انجام دهد در برابر آنچه امروز در غزه رخ می دهد، به صحبت و نظریه پردازی نیازی ندارد. پنجاه-شصت سال است، از ابتدای نبرد، همه می دانیم لازم است چه کاری صورت بگیرد. وقتی جنگ سی و سه روزه آغاز شد همۀ سران و نخبگان سیاسی و مقاومان، روحانیون و نظریه پردازان آمدند گفتند باید چه کنیم. وقتی جنگ 2008 غزه رخ داد همه آمدند و گفتند چه باید بکنیم. امروز هم باید همان کار را بکنیم. امروز در زمینۀ گفتار، سخنرانی ها و مطالبات چیز جدیدی وجود ندارد. همان چیزی که همیشه گفته می شود ولی هیچ وقت عمل نمی شود!آن چیزی که امروز باید انجام شود، اراده کردن و تلاش است.»[38]

دبیر کل حزب اللّه لبنان از مسئلۀ فلسطین به عنوان نماد وحدت اعراب نام برد و از این طریق تلاش کرد بسیجی ایدئولوژیکی در برابر رژیم صهیونیستی ایجاد کند:

«فلسطین و غزه همیشه مایۀ اتفاق نظر، وحدت، اجماع و هم گرایی احساسات، عواطف، اراده ها، رویکردها، جهت گیری ها و تعریف اولویت ها بوده اند. و آنچه ما امروز خواهان آنیم همین است.»[39] «امروز باید همه، همۀ دولت ها و ملت های عرب و مسلمان برای ایجاد امکان پیروزی برای این نوار جغرافیایی مجاهد، ایستاده و مقاوم و شکست جنگ افروزی اسراییل همکاری کنیم.»[40]

وی همچنین در سخنرانی روز عاشورا نیز بر این امر تأکید کرد و گفت: «فلسطین، مسئلۀ اصلی ما لبنانی ها، فلسطینی ها، عرب، امت اسلامی و پیروان ادیان آسمانی است و مسئلۀ اصلی نیز خواهد ماند و هیچ چیز نمی تواند میان انسان و اعتقاد و ایمانش فاصله بیاندازد. بله، افرادی هستند که می خواهند با ایجاد فتنه های مذهبی و تحریک های طائفه ای و مذهبی میان غیر عرب و عرب، شیعه و سنی، ملت های منطقه و ملت فلسطین و میان ما و فلسطین جدایی بیاندازند یا مانع ایجاد کنند. اما بنده می خواهم به همۀ آنها بگویم فلسطین بخشی از ایمان، عقاید و مسئولیت ماست و هیچ چیز به هیچ وجه نمی تواند میان ما و کمک و پشتیبانی و ایستادن در کنار آن فاصله بیاندازد.»[41]

1-5-1-مهم ترین استراتژی های مقابله

سید حسن نصر اللّه در چهارچوب این محور به مهم ترین استراتژی های کشورهای اسلامی برای مقابله با رژیم صهیونیستی پرداخت و بخش زیادی از این اقدامات را در این محور بر عهدۀ جهان اسلام گذارد.

حمایت لجستیک

نصر اللّه کمک های لجستیک را یکی از جنبه های مهم واکنش حاکمان عرب در برابر جنگ غزه می داند و می گوید:

«امروز اسراییل به پایان یافتن انبارهای تسلیحات مقاومت فلسطین دل بسته و باز کردن مرزها و رساندن موشک های بیشتر به غزه از اوجب واجبات است.»[42]

فشار بر کشورهای غربی

جنبۀ دیگری که سید حسن نصر اللّه در این محور به آن می پردازد، فشار حاکمان عرب به آمریکا و کشورهای غربی برای توقف جنگ افروزی رژیم صهیونیستی است:

«بنده بار دیگر می گویم حکومت های عربی و اسلامی از روابط و جایگاهشان نزد حکومت آمریکا و غرب برای فشار به اسراییل و پایان دادن به جنگ افروزیش علیه غزه استفاده کنند. کسی به حکومت های عرب نمی گوید بیایید مرزها را باز و عملیات آزادسازی فلسطین را آغاز کنید!ما فقط می خواهیم جنگ افروزی علیه غزه را پایان دهیم. ما از شما جنگ نمی خواهیم، تلاش می خواهیم. تلاش هایی در کنار آمریکاییان، حکومت آمریکا و حکومت های غربی که قطعا می توانند به اسراییل فشار بیاورند. این حرف که اسراییل به حرف آمریکا و غرب گوش نمی کند نادرست است. هرگونه فشار، تهدید یا تلفنی از جانب آمریکایی ها به اسراییلی ها جنگ غزه را پایان می دهد. خب، آیا عرب ها می توانند؟بله، می توانند.»[43]

استفاده از نفت به عنوان ابزار فشار

با توجه اینکه نفت و معاملات نفتی اعم از تولید و توزیع و فروش، پاشنۀ آشیل کشورهای غربی و عاملی مهم در بی ثباتی اقتصادی بین المللی به شمار می آید، سید حسن نصر اللّه در بخش دیگری از سخنان خود، نفت را یک سلاح مبارزه در دست حاکمان عرب می داند و اظهار می کند:

«حرف دیگری که همیشه گفته می شده سلاح نفت بوده است. ممکن است کسی بگوید عرب شجاعت تصمیم گیری برای توقف تولید نفت را ندارند. خب در قیمت ها یا میزان تولید روزانه بازنگری کنید. میزان تولید روزانه را کاهش دهید، پایین بیاورید و قیمت را بالا ببرید. می دانید امروز در اروپا کشورهایی وجود دارند که اگر قیمت نفت بالا برود فرو می پاشند. اقتصادشان نابود می شود. این را من نمی گویم، کارشناسان اقتصاد و استراتژی می گویند. همین ایالات متحدۀ آمریکا که امروز با مشکلات بی شمار اقتصادی، پولی، طوفان، برف و. . . روبه رو است. کمی تولید نفت را کاهش دهید و قیمت را بالا ببرید، خواهید دید آمریکا و اروپا به لرزه درخواهند آمد.»[44]

ب-تفسیر

در تفسیر این محور از اظهارات سید حسن نصر اللّه نکته های جالبی وجود دارد:

-مخاطبان: رژیم صهیونیستی، کشورهای عرب، کشورهای غربی به ویژه آمریکا

-پیش فرض ها و بدیهیات: اتحاد جهان عرب علیه رژیم صهیونیستی و بحرانی تر شدن اوضاع این رژیم.

-دلالت های ضمنی متن:

-اعراب هر لحظه ممکن است به یک اجماع در مقابل رژیم صهیونیستی دست یابند و به اقدام علیه این رژیم دست بزنند.

-دولت هایی مانند آمریکا و کشورهای غربی بدانند که شرط مقاومت، فشار این کشورها به رژیم صهیونیستی برای توقف جنگ و پذیرش شروط مقاومت است.

-کشورهای غربی به این نکته توجه کنند که در صورت ادامۀ جنگ، ثبات بازارهای نفتی در معرض تهدید قرار خواهد گرفت.

-معادلات سران رژیم صهیونیستی دربارۀ ادامۀ حمایت های آمریکا به ویژه کشورهای غربی با تردید روبه رو شود و این احتمال را که غرب ممکن است در راستای منافع خود حمایت از رژیم صهیونیستی را متوقف کند، افزایش دهد. م

گزاره های اصلی متن:

-جنگ با مقاومت غزه، جنگ با جهان اسلام به شمار می رود.

-کشورهای عرب به هر شکل ممکن تلاش می کنند در برابر جنگ افروزی رژیم صهیونیستی چاره اندیشی کنند و واکنش نشان دهند.

-در صورت ادامۀ این شرایط، کمک های نظامی و تسلیحاتی و استفاده از نفت به عنوان ابزار اعمال فشار، در دستور کار قرار خواهد گرفت.

2-تبیین نقش و عملکرد دبیر کل حزب اللّه لبنان در جنگ هشت روزه

با توجه به تفسیر سخنان سید حسن نصر اللّه براساس محورهای گفته شده، می توان به نتایج زیر دست یافت:

1)رهبر مقاومت لبنان در سخنرانی های خود از مجموعه ای از بدیهیات و پیش فرض ها استفاده کرد، این بدیهیات برمبنای شکست قریب الوقوع رژیم صهیونیستی و پیروزی اجتناب ناپذیر مقاومت غزه بود و تکرار آن پیامدهایی از جمله تلقین شکست حتمی رژیم صهیونیستی را در برداشت. این امر موجب دلگرمی و ارتقای روحیۀ مقاومت و مردم غزه و از سوی دیگر به تضعیف روحیۀ سران رژیم صهیونیستی منجر می شد.

2)سید حسن نصر اللّه در بیانات خود مخاطبان خاصی را مورد توجه قرار داده است. سران رژیم صهیونیستی، فضای بین المللی به ویژه کشورهایی مانند آمریکا و انگلیس، دولت های عرب، ساکنان مناطق اشغالی، مردم و مقاومت غزه از جمله این مخاطبان بودند. وی به فراخور هرکدام از این مخاطبان، نکته هایی را رعایت می کند. بررسی خط مشی نصر اللّه در مقابل هرکدام از این مخاطبان نشان دهندۀ تأکید وی بر پیشبرد بیش از پیش جنگ روانی علیه رژیم صهیونیستی است.

3)رهبر مقاومت لبنان از مجموعه ای از دلالت های ضمنی استفاده کرد. این دلالت های ضمنی هدف هایی بودند که سید حسن نصر اللّه درصدد بود به صورت غیر علنی در سخنان خود بیاورد و آن را به مخاطبان خود القاء کند. افزایش ترس و تردید در دل حاکمان رژیم صهیونیستی و نیز حامیان بین المللی آنها، جلب توجه سران رژیم صهیونیستی به احتمالات غیرمترقبه و اختلال در برنامه ریزی های پیش رو، بی ثباتی اقتصادی و گسترش جنگ به خارج از مرزهای فلسطین، شکاف میان ساکنان مناطق اشغالی و سران رژیم صهیونیستی و تضعیف تاکتیک های نظامی این رژیم، از مهم ترین موارد این دلالت های ضمنی مبتنی بر جنگ روانی علیه رژیم صهیونیستی به شمار می آید.

4)سید حسن نصر اللّه در سخنان خود از مجموعه ای از گزاره های اصلی و شفاف استفاده کرده است. تأکید بر قدرت نظامی و تسلیحاتی مقاومت غزه، ضعف مسلم در برنامه ریزی های استراتژیک رژیم صهیونیستی، عملیات ضد صهیونیستی مقاومت در صورت ادامۀ اقدامات این رژیم، تحریک دولت های عرب به واکنش علیه صهیونیست ها و. . . از جمله مهم ترین موارد این گزاره ها است.

اما نتایجی که دربارۀ آنها بحث شد از پیشبرد هدفمند یک جنگ روانی علیه دشمن حکایت می کند. به عبارت بهتر، ابعاد جنگ روانی مانند افزایش ترس و تردید در دل دشمن، ایجاد شکاف بین نیروهای غیر خودی، ارتقای روحیه و انگیزه در نیروهای خودی و تلقین شکست حتمی به نیروهای دشمن و در نتیجه تضعیف توان نظامی آن را در سخنان سید حسن نصر اللّه به آسانی می توان مشاهده کرد.

نتیجه گیری

این پژوهش به نقش و عملکرد سید حسن نصر اللّه، رهبر مقاومت لبنان در جنگ هشت روزه غزه می پردازد. هدف از این امر، بررسی عملکرد مقاومت در بحران هایی است که در نتیجۀ جنگ افروزی رژیم صهیونیستی به وجود آمدند. به عبارت دیگر، توجه به چگونگی عملکرد اعضای جبهۀ مقاومت در این مواقع بحرانی نقاط قوت آن را مشخص می کند در نتیجه می توان از آن به مانند تجربه ای ارزشمند در سرمایه های تاکتیکی این جبهه برای رویارویی با بحران ها استفاده کرد. ازاین رو، این نوشتار برای بررسی عملکرد سید حسن نصر اللّه به سخنرانی های وی که همزمان با جنگ هشت روزه بیان شد، رجوع و نتایج حاصله را ارزیابی کرده است.

این پژوهش نشان می دهد راه اندازی جنگ روانی علیه رژیم صهیونیستی مهم ترین نقش سید حسن نصر اللّه، در جنگ هشت روزه غزه است. برای اثبات این ادعا از چهارچوب نظری مبتنی بر ابعاد جنگ روانی علیه دشمن، برای تعیین مهم ترین محورهای جنگ روانی و از روش گفتمان انتقادی برای ساماندهی به این محورها و مشخص کردن مهم ترین اهداف موردنظر رهبر مقاومت لبنان استفاده شده است. بر این اساس، سید حسن نصر اللّه برای پیشبرد جنگ روانی از موضوعاتی همچون تقویت قدرت نظامی و تسلیحاتی مقاومت غزه و توان جنگی مقاومت و تضعیف روحیه و توان نظامی و تاکتیکی رژیم صهیونیستی را استفاده کرد. وی برای نیل به این هدف از تاکتیک های جنگ روانی مانند افزایش ترس و تردید در دل دشمن، ایجاد شکاف بین نیروهای غیر خودی، افزایش آشفتگی در تصمیم گیری ها و برنامه های دشمن و. . بهره گرفت و آنها را به اجرا درآورد. بنابراین، این پژوهش نشان می دهد رهبر مقاومت لبنان به عنوان یکی از اعضای اصلی جبهۀ مقاومت در جنگ هشت روزه کاملا فعال ظاهر شد و تأثیرات زیادی را بر جنگ غزه گذاشت. م

پی نوشت ها