وکیلی با صدای آسمانی

سینماسینما، کیوان کثیریان

کودک بودم که صدای منحصر به فردش را در مجموعه جاده ابریشم می‌شنیدم، چهره‌اش را تا سال‌ها ندیده بودم و همین باعث می‌شد، فکر کنم پرویز بهرام فقط صداست! صدای خالی.
آن وقت‌ها که اینترنت و فضای مجازی نبود، چند مجله و روزنامه انگشت شمار هم بیشتر نداشتیم. پرویز بهرام هم که با تلویزیون و مجله‌ها مصاحبه نمی‌کرد، پس به شخصیت پنهان و مرموزی بدل شده بود که یک صدای آسمانی دارد و دیدن چهره‌اش هم کار ساده‌ای نیست. بعدها فهمیدم که وکیل هم هست و در همان شهری زاده شده که من و کلی خوش به حالم شد.

پس از آن صدایش را در بعضی فیلم‌ها و سریال‌ها جای کشیش‌ها و بعضی نقش اول‌های مرموز می‌شنیدم. مثل هری لایم/اورسون ولز در «مرد سوم» کارول رید. بعدتر «اتللو» را با صدای او دیدم که تا همیشه تاریخ، اتللو و سرگئی باندارچوک را بی طنین و رنگ صدای او تصور هم نمی‌شود کرد و البته امیرکبیر/ ناصر ملک‌مطیعی در «سلطان صاحبقران» علی حاتمی.

صدای او از آن صداهایی است که بلافاصله شناخته می‌شود و در یاد می‌مانَد -حتی توسط عامه مردم- و به‌کلی شبیه ندارد. همین حالا نام او را که به ذهن بیاورید صدایش در مغزتان طنین می‌اندازد. امتحان کنید.

کرک داگلاس، لارنس اولیویه، اورسون ولز، آنتونی هاپکینز جیمز میسون و… بازیگرانی بودند که به گمان من بهترین صدایی که جای آنها حرف زده و می‌شد برایشان تصور کرد، صدای پرویز بهرام بود.
پرویز بهرام و همنسلانش در دوران طلایی دوبله درخشان بودند و حالا در دوران افول این هنر ارجمند، به کنج انزوای ناخواسته رانده شده‌اند. یکی‌یکی درمی‌گذرند بی‌آنکه به قدرِ استحقاقشان، قدر دیده باشند.
مهدی آرین نژاد، حسین عرفانی، محمد عبادی، صدرالدین شجره و بهرام زند در سال گذشته از دنیا رفتند. همچنان که قبلتر علی کسمایی، پرویز نارنجی‌ها، فهیمه راستکار، مهین بزرگی، مهین کسمایی، ایرج ناظریان، ایرج مقبلی، منوچهر نوذری، احمدآقالو، ژاله کاظمی، ولی الله مومنی، حسن عباسی، محمدعلی زرندی، حمید قنبری، نیکو خردمند، حسین معمارزاده، مرتضی احمدی، عطاالله کاملی، کنعان کیانی، اصغر افضلی، حسین باغی، احمد رسول‌زاده، ایرج و کاووس دوستدار، حسین سرشار، امیر هوشنگ قطعه‌ای، احمد مندوب هاشمی، مهدی آژیر، عبدالله بوتیمار، عطاالله زاهد و خیلی‌های دیگر صدایشان خاموش شد. صداهایی که هرکدام برای نسل ما و قبلتر از ما خاطره ساختند، به قهرمانان سینما جان دادند و بسیاری از ما عشقمان به سینما را مدیون صداهای جادویی آنهاییم.

سینما بی‌رحم است ولی سینما و تلویزیون ایران با دوبلورها از همه بی‌رحم‌تر بود، خیلی بی‌رحم‌تر.

روزنامه اعتماد، 7 خرداد 98