به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی مرکز حافظ‌شناسی شیراز، فریده پورگیو، استاد زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه شیراز در سیصد و بیست و پنجمین نشست مرکز حافظ‌شناسی با بیان این که از بین انواع ادبی، ترجمه شعر، به‌ویژه شعر کلاسیک همیشه چالش‌برانگیز بوده است، به نمونه ترجمه‌های ارائه‌شده از شعرهای حافظ پرداخت.
او گفت: تاکنون ترجمه‌های بسیاری از اشعار حافظ به زبان‌های گوناگون منتشر شده و این ترجمه‌ها طیفی از ترجمه کلمه‌به‌کلمه تا برداشت آزاد را دربرمی‌گیرد. مقاله و پژوهش‌های بسیاری نیز در سنجش این ترجمه‌ها انجام شده که شامل تصویرسازی، معادل‌سازی واژه‌ها، منظوم یا منثور بودن و... می‌شود. اما بحث درباره موسیقی کلمات و وزن و قافیه اشعار ترجمه‌شده کمتر مطرح شده که خود موضوعی بایسته است.
مدیر امور بین‌المللی مرکز حافظ‌شناسی با بیان اینکه ترجمه خوب متعلق به مترجمانی است که به زبان انگلیسی کاملاً مسلط هستند و آن را به گونه‌ای بلیغ استفاده و به شکلی عمیق درک می‌کنند، این پرسش را مطرح کرد که تسلط دقیقاً به چه معناست و مترجم مسلط به چه کسی گفته می‌شود.
پورگیو در پاسخ به پرسش‌هایی که مطرح کرده بود، گفت: قطعا به شخصی که فقط زبان انگلیسی را متوجه می‌شود و صحبت می‌کند، یک مترجم مسلط گفته نمی‌شود؛ فرد ماهر و متخصص در این زمینه کسی است که علاوه‌بر فهم دقیق کلمات و جملات و توانایی صحبت به زبان انگلیسی، درک درستی از ساختار و قواعد زبان انگلیسی دارد و می‌تواند واژه‌ها و عبارات را از بستر مادریشان به بستری با ویژگی‌های زبانی متفاوت انتقال دهد.
او افزود: به عبارت دیگر، اگر مترجم نتواند جان کلام را از زبان انگلیسی به زبان مقصد منتقل کند، به هیچ‌وجه نمی‌توان او را مترجمی خبره و مسلط نامید. انتقال و تزریق حس و معنای واژه‌ها از زبان اصلی به زبان مقصد یکی از مهم‌ترین توانایی‌هایی است که یک مترجم قوی در کارنامه دانش و مهارت‌های خود به ثبت می‌رساند.
این استاد دانشگاه با اشاره به نرم‌افزارها و ربات‌های هوشمند مترجم، تاکید کرد: برای دست‌یابی به محتوایی تمیز و دقیق، نیاز به اعتمادکردن به مغز و هوشی انسانی که علاوه‌بر مهارت، به احساس، تجربه، ادراک و هنر مجهز است، وجود دارد. به همین خاطر با وجود رشد و شکوفایی فناوری، هنوز هم نمی‌توان ماشین‌های ترجمه را جایگزین انسان‌هایی کرد که شور و شعور را در پیوندی ظریف و دوست‌داشتنی در فهرست ویژگی‌های خود دارند.
او در ادامه نکاتی را برای بهترشدن ترجمه شعر حافظ مطرح کرد که از آن جمله می‌توان به این موارد اشاره کرد: درک صحیح از پیام متن، آشنایی با سبک هر دو زبان، حفظ لحن نویسنده در متن ترجمه‌شده، انتخاب معادل درست و دقیق برای واژگان، رعایت علامت نقطه‌گذاری و نشانه‌گذاری، انشایی روان و سلیس، توضیح نکات مبهم برای خوانندگان در حاشیه، رساندن مفهوم متن اصلی بدون هیچ دخل و تصرف و انتقال مفاهیم در قالب ساختار دستوری زبان مقصد.
در این نشست، پیام درخشان‌فرد، کارشناس ارشد پژوهش هنر و استاد مدعو دانشکده‌ی هنر و معماری دانشگاه شیراز به بُعد هنری و موسیقایی اشعار حافظ پرداخت.
درخشان‌فرد با بیان اینکه پس از اولین آشنایی انگلیسی‌زبانان با اشعار حافظ در نیمه دوم قرن هجدهم، بیش از یکصد ترجمه از آن‌ها انجام شده اما تنها برخی از مترجمان، شعرها را به نظم ترجمه کرده‌اند، به پژوهش خود در این‌باره (پایان‌نامه کارشناسی ارشد 1394) اشاره و اضافه کرد: تحقیق من از نوع میان‌رشته‌ای و توصیفی‌ـ مقایسه‌ای است که هدف از انجام آن، یافتن شیوه‌ای برای برگردان غزل حافظ در قالب شعر انگلیسی بوده است.
او به میزان آشنایی حافظ با موسیقی و ساز اشاره و ابعاد شکل‌دهنده موسیقی در شعر فارسی و انگلیسی را به‌طور اجمالی معرفی کرد.
درخشان‌فرد در ادامه به دسته‌بندی غزلیات حافظ بر مبنای فرم و موسیقی (وزن) آن‌ها و نیز پربسامدترین آن‌ها پرداخت و گفت: از آن‌جایی که عنصر اصلی موسیقی‌ساز در شعر پارسی و انگلیسی ذاتاَ متفاوتند و امکان مقایسه ادبی این دو وجود ندارد، ریتم و نُت موسیقی اشعار تنها بستر ممکن برای مقایسه این دو است.
او در پایان ریتم غزلیاتی که بیش‌ترین ترجمه را داشته‌اند با ترجمه‌ها مقایسه کرد و میزان نزدیکی و توانایی مترجمان در انتقال ریتم شعرها را نشان داد.
