قرار بود موضوع مورد بررسی، خشکی "خلیج گرگان" باشد؛ اما در یک چرخش ناگهانی از سوی مسوولان ارشد اجرایی گلستان، همه نگاه ها به سمت آشوراده برگردانده شد. جزیره ای که این روزها اجرای طرح گردشگری اش برای خیلی از مدیران گلستان، نه تنها نمره آور شده است بلکه عدم موفقیت در آن، مساوی است با مُهر مردودی در کارنامه حرفه ای آنها. نکته اما اینجاست که هیچیک از آنها، توجه ندارند که روند قانونی اجرای "طرح گردشگری آشوراده" مشخص است و هرگونه تغییر در آن و سرپیچی از قوانین صریح زیست محیطی، یعنی تخلف محرز و بروز ابرچالش های بیشتر برای استانی که دو دهه است در لیست استان های بحرانی جا خوش کرده است.
به گزارش به نقل از اسکان نیوز خلیج گرگان آب زیادی ندارد و مطالعات تا امروز یک نکته را تکرار کرده اند:« هیچ تضمینی برای حل خشکی خلیج، با انجام لایروبی وجود ندارد و ممکن است پس از لایروبی، سطح آب کمتر نیز بشود»؛ چرا که سطح خلیج از سطح دریای خزر بالاتر است. با اینهمه برخی تاکنون بر لایروبی "کانال چاپاقلی" اصرار داشته اند و حالا ناگهان در یک چرخش پرسش برانگیز و خلق الساعه، از یکسو مساله "لایروبی کانال آشوراده" به جای لایروبی "کانال چاپاقلی" توسط مشاور، طرح شده و از سوی دیگر موضوع " تجاری شدن بنادر گلستان و گردشگری تجاری" و "تبدیل منطقه به "مرکز بازی های آبی کشور" را طرح کرده اند.
آنهم پس از چند سال مطالعه و اصرار استانداری گلستان و دیگر دستگاه های مربوطه و حتی کمپین های مردمی بر لایروبی چاپاقلی و بدون توجه به لجنزاری که در کناره های خزر در این منطقه به چشم می آید.
این چرخش برای فعالان محیط زیست هشداری است که باید آنرا جدی پنداشت. در این زمینه سوال های متعددی مطرح است که مسولان اجرایی استان خوب است به آنها پاسخ دهند. سوال هایی از این دست که چگونه تمام مطالبات و مطالعات و توافق ها طی چند روز و در یک لحظه به سمت "لایروبی کانال آشوراده" بازگشت؟! آیا کاسه ای زیر نیم کاسه است؟!
صف آرایی در ساحل نوکنده
تنها چند روز پس از سفر "هیات بررسی و مبارزه با زمین خواری" که به درخواست مقام معظم رهبری مامور رسیدگی به تخلف های این حوزه در گلستان بود، فشارها برای گرفتن امتیاز از مسوولان محیط زیست در "طرح گردشگری آشوراده" افزایش یافته است.
دعوت استاندار گلستان از روابط عمومی های ادارات کل استان همراه با رسانه ها، برای بازدید از "خلیج گرگان" و ساحل "نوکنده" با هدف بررسی وضعیت خشک شدگی خلیج، از اساس این پرسش را به اذهان متبادر کرد که وظیفه قانونی این دستگاه ها چه ارتباطی به حل خشکی خلیج گرگان دارد؟! آیا قوانین این حوزه ها تغییر کرده و وظایف متولیان مربوط، بر دوش دیگر سازمان ها افتاده است یا اینکه سازمان های متولی توافقنامه ای را در این زمینه امضا کرده و وظایف خود را به دیگر دستگاه ها واگذار کرده اند؟! شاید هم برخی می خواهند با ایجاد موج علیه تشکیلات محیط زیست گلستان به عنوان متولی اصلی "پناهگاه حیات وحش میانکاله" که آشوراده بخشی از آن است، سیستم اداری استان را در برابر مسوولان محیط زیست گلستان قرار داده و از آنها امتیاز بگیرند.
آگاهان معتقدند دعوت از دستگاه های اجرایی استان، آنهم در ساحل نوکنده، می تواند به یک نمایش شبیه باشد؛ نمایشی که مجریان، می پندارند با به راه انداختن آن، می توانند موضوع آشوراده را به صدر مطالبات استان آورده و با کمک رسانه ها و ایجاد موج خبری و فشار علیه تشکیلات محیط زیست، امتیازهای دلخواه خود را برای ایجاد هر گونه تغییر و دست بردن در" طرح گردشگری آشوراده" دریافت کنند.
امتیازهایی که مدیران ارشد اجرایی استان، از ابتدای تهیه "طرح گردشگری آشوراده" همواره در صدد تحمیل آن به سازمان حفاظت محیط زیست بوده اند و در دوره های مختلف و با تغییر مدیران، گاه موفق بوده و گاهی نیز با مقاومت روبه رو شده اند.
کشتیرانی در بنادر استان
مسوولان اجرایی گلستان در حالی ناگهان بحث "کشتیرانی" در بنادر استان را طرح کرده اند که به شدت با پسروی آب خزر در سواحل مربوطه مواجه هستند. سواحلی که از یکسو با لجن ها و فاضلاب های ورودی به خزر محاصره شده و از سوی دیگر به شدت کمیاب است؛ آنقدر که حتی قایق موتوری های تفریحی کوچک که مسافران را در آن منطقه با هدف گردشگری جابه جا می کند نیز گاهی برای حرکت در آب، با مشکل مواجه هستند. با این همه اما علاوه بر استانداری گلستان، مدیران و مسوولان شهری این مناطق نیز از کشتیرانی تجاری در بندرگز و بندرترکمن سخن می گویند.
آنچه مسلم است اینکه دولت تدبیر وامید که قرار بوده "محیط زیستی ترین دولت تاریخ ایران" باشد حالا باید به سکانداران خود در استان هایش این موضوع را گوشزد کند که فراموش نکنند مجری قانون هستند. یادآوری این مساله درباره اجرای "طرح گردشگری آشوراده" یکی از ضرورت های بسیار جدی است؛ چرا که به نظر می رسد در این طرح، برخی مسوولان اجرایی استان و مدیران ارشد آن، با رایزنی های متعدد و فشار بر اداره کل محیط زیست گلستان، می خواهند قوانین صریح محیط زیستی را نقض کنند. فشارهای وارد شده بر مدیران محیط زیست استان تاکنون نیز از همین فراموشکاری نشات گرفته است؛ روندی که مدیران ارشد استان را در یک جبهه و مدیران، کارشناسان و فعالان محیط زیست را در جبهه مقابل نشانده است.
در همین حال باید گفت اگر استاندار محترم گلستان که تازه در این جایگاه نشسته است، یکبار با دقت "طرح گردشگری آشوراده" را مطالعه کند و به قانون نیز پایبند باشد یقینا دیگر دستگاه ها را مجاب خواهند کرد که هم به قوانین محیط زیست گردن بنهند و هم مدیران آنرا به چشم مزاحمانی که از سیاره دیگری به گلستان آمده اند تا مانع توسعه استان باشند نگاه نکنند.
ظاهرا سیل های زنجیره ای دو دهه استان و نیز سیل نوروز 98 که به گمان برخی می توانست باعث توجه سرپرستان استان، به محق بودن مخالفت ها و هشدارهای تشکیلات محیط زیست و تمکین به قواعد محیط زیستی از سوی آنها شود نیز چاره کار نبوده و بزرگان گلستان همچنان به دنبال "توسعه ناپایدار" هستند. توسعه ای که در مناطق مختلف کشور و نیز استان، جز ایجاد چالش های اقتصادی-اجتماعی-زیستی و حتی امنیتی-سیاسی، و ابربحران های زیست محیطی ارمغانی نداشته است.
رویکرد قوم گرایانه
رویکردهای قوم گرایانه نیز به یاری طرفداران توسعه ناپایدار آمده اند و به جای شنیدن دلایل کارشناسان محیط زیست در مخالفت با درخواست ها، با تاکید بیش از اندازه بر اختلاف های قومی و بین استانی، دلایل اصلی و قانونی محیط زیست را نادیده می گیرند.
جالب اینجاست در این میان، برخی "کمپین های مردمی" نیز که در ظاهر تحت عنوان محیط زیستی فعال هستند، به جای داشتن دغدغه های زیست محیطی، به دنبال منافع گروهی و شهری بوده به شدت بر طبل قومیت گرایی کوبیده و دلایل محیط زیستی را از اساس بی پایه و ناشی از حسادت های استان همسایه برای مقابله با پیشرفت گلستان می دانند؛ موضوعی که امروزه در حیطه دانش محیط زیست، غیرعلمی، بی ارزش و نامعقول است.
حال باید دید داستان آشوراده به کجا ختم می شود؟ طرحی که از همان ابتدای اجرا با تخلف های بیشماری همراه بوده و مسوولان گلستان به عنوان بازوهای قوه مجریه (مجری قوانین) در صف اول این تخلف ها قرار گرفته اند.
نقش دستگاه قضا نیز در این بین حائز اهمیت است؛ دستگاهی که حالا با آمدن حجت الاسلام رییسی قرار است نقشی به سزا در برخورد با متخلفان حوزه های مختلف مخصوصا مبارزه با فساد، زمین خواری و در یک کلام حوزه منابع ملی و محیط زیست بازی کند. نقشی که در استان گلستان هنوز درباره آشوراده کلید نخورده و چشم به راهان بسیاری دارد.
