همگان بر علیه پراید

داستان توقف تولید خودروهای ارزان قیمت و یا خودروهای مردمی، در ایران و سایر نقاط جهان، همواره موضوع داغی برای خبرگزاری‌ها بوده است. برای مثال می‌توانیم از توقف تولید پیکان یاد کنیم که پس از چند سال تاخیر، در نهایت به اجرا درآمد و البته نسخه دیگر آن، یعنی وانت پیکان تا مدت‌ها پس از آن به تولید می‌رسید و حتی پس از توقف کامل تولید این خودرو و وانت آن، شاهد استفاده از پیشرانه 60 ساله آن بر روی وانت آریسان هستیم. حذف پیکان از خاطره ایرانی‌ها به این راحتی امکان پذیر نیست و هنوز هم می‌توان نمونه‌های متعددی از این خودرو را مشاهده کرد که در گوشه و کنار کشورمان در حال تردد هستند. پس از گذشت 14 سال از توقف تولید پیکان ، اکنون نوبت به پراید رسیده است تا در یکی از بدترین دوره‌های صنعت خودروسازی کشور، از خط تولید سایپا خداحافظی کند.
داستان طولانی حذف خودروهای ارزان قیمت
ایمنی پایین این سدان اقتصادی و پرفروش و سهم بالای آن در تصادفات، که به واسطه فروش فوق العاده بالای آن است، از دلایل عمده توقف تولید این خودرو محسوب می‌شود. پراید از سال 84 و بعد از توقف تولید پیکان، به پرفروش ترین خودرو کشور تبدیل شده و در این سال‌ها شاهد تغییر داشبورد، سنگین‌تر شدن و مقاوم‌تر شدن بدنه و نصب دو کیسه هوا بوده است. خودروهای تیبا و ساینا، بر پایه پراید توسعه یافتند و مدل هاچ‌بک با ظاهری جدید به بازار بازگشت. قیمت پایین، هزینه نگهداری مقرون به صرفه و در دسترس بودن دائمی قطعات و لوازم جانبی، از مهم‌ترین مزایای پراید به شمار می‌روند که در طی این سالها، در انحصار این سدان جمع و جور دهه نودی بوده‌اند. با این وجود، پراید از حیث کیفیت همواره از سوی مشتریان، کارشناسان، پلیس، سازمان ملی استاندارد، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و... مورد نقد بوده است. مشتریان از کیفیت پایین قطعات و خرابی زودهنگام پراید شکایت دارند، سازمان ملی استاندارد از قدیمی بودن تکنولوژی پراید و پاسخ ندادن آن به استانداردهای جدید می‌گوید، پلیس با استناد به سهم بالای پراید در تصادفات آن را ایمن نمی‌داند و نمایندگان مجلس نیز سوار براین موج، این خودرو را همواره مورد نقد قرار داده‌اند.
به گزارش دنیای اقتصاد، تاکنون تلاش‌های متعددی برای حذف پراید از چرخه تولید صورت گرفته که به دلایل مختلف، تمامی این تلاش‌ها ناکام بوده‌اند و باور عموم مردم بر این است که تولید این خودرو، با توجه به سابقه آن و وضعیت متلاطم اقتصاد کشور، در شرایط فعلی ادامه خواهد یافت. علاوه برآن، تجربه ثابت کرده که پس از حذف یک خودرو ارزان قیمت و پرفروش از بازار، نظیر پیکان، جایگزین مناسبی برای آن عرضه نخواهد شد و تجربه ثابت کرده که برنامه‌های در نظر گرفته شده برای عرضه خودروهای اقتصادی و ارزان قیمت به بازار، همواره با شکست مواجه شده و البته این مورد تنها محدود به ایران نمی‌باشد، گرچه همه ما تجربه رنو تندر 90 را به خاطر داریم که قرار بود جایگزین پیکان با قیمت نه میلیون تومان باشد، اما با قیمتی دوبرابری به بازار عرضه شد و به رقیبی برای پژو 206 تبدیل گشت. برخلاف دفعات گذشته، این بار وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز در صف منتقدان قرار گرفته و ظاهرا به حذف پراید رضایت داده است. آن طور که رضا رحمانی وزیر صنعت، معدن و تجارت اخیرا عنوان کرد، "پراید به آخر عمر خود رسیده است". البته هنوز مدیران گروه خودروسازی سایپا واکنش خاصی به موضع‌گیری‌های اخیر علیه پراید نشان نداده‌اند و باید منتظر نتیجه عملی وعده‌های جدید پیرامون توقف تولید پراید باشیم.
از فرش تا عرش و بالعکس!
تولید کیا پراید در ایران تحت لیسانس کیاموتورز کره جنوبی و از سال 72 آغاز شد. در ابتدا پراید زیر سایه خودروهای ارزان‌تر از خود، نظیر پیکان و رنو سپند و رنو پی کی قرار داشت، اما با حذف تدریجی این محصولات از خط تولید، باعث شد که سال 85، سالی برای سایپا نامیده شود، چرا که به یکباره پراید جایگزین تمام محصولات یاد شده گردید. در این سالها تولید پراید رشد کاملا محسوسی داشته و البته فروش آن نیز قابل توجه بوده است. یک ششم تولید کل خودروهای سواری کشور، به تیپ‌های مختلف پراید اختصاص دارد و بنابر آمارها، با در نظر گرفتن تیراژ حدود590 هزار دستگاهی سایپا در سال97، هر کارگر سایپا در سال نزدیک به 13 دستگاه خودرو تولید می‌کند. با ملاک قرار دادن تیراژ 140 هزار دستگاهی پراید، در صورت حذف بدون جایگزین این محصول، شغل 11 هزار نفر کارگر به خطر خواهد افتاد. البته همانند پیکان، توقف تولید پراید به یکباره اتفاق نخواهد افتاد و احتمالا تا مدت‌ها شاهد مونتاژ پراید وانت یا سایپا 151 و سایپا 111 خواهیم بود. بیکاری ایجاد شده در نتیجه توقف ناگهانی تولید پراید، با توجه به شرایط نه چندان مطلوب اقتصادی کشور، از مهم‌ترین مسائل پیش رو به حساب می‌آید و علاوه برآن، جایگزینی تیبا با آن، مشتریان را از نظر مالی متضرر خواهد کرد، هرچند تیراژ تولید آن به اندازه پراید نخواهد بود.
اگرچه حذف بدون جایگزین پراید تبعاتی منفی به دنبال دارد، اما نباید فراموش کرد که ادامه تولید این خودرو نیز از جنبه مسائل کیفی و همچنین ایمنی پایین، چندان به صلاح نیست. در واقع در اینکه پراید باید برود، تردیدی نیست و این اتفاق می‌توانست چند سال پیش رخ بدهد، زیرا سطح کیفی آن با وجود چند برابر شدن قیمت، چندان بهبود نیافت. سایپایی‌ها توانستند مدل‌های مختلفی از این خودرو را تولید کنند، اما به دلیل کنترل قیمت تمام شده (ناشی از قیمت‌گذاری دستوری)، تغییر خاصی در سطح کیفی آن ندادند و جایگزین مناسبی نیز ارائه نکردند. بنابراین در لزوم حذف پراید شکی نیست و حرف تنها بر سر جایگزین آن است تا خطری اشتغال و مشتریان متعلق به قشر ضعیف جامعه را تهدید نکند. هرچه هست، گویا پراید به آخر خط رسیده و رفته رفته باید آماده وداع با خودروسازی ایران باشد و باید منتظر ماند و دید در نهایت چه تصمیمی برای جانشینی آن گرفته خواهد شد.