سندرم لینچ شرایطی ارثی است که خطر ابتلا به سرطان کولورکتال و دیگر انواع سرطان را پیش از 50 سالگی افزایش می دهد. این شرایط به نام سرطان کولورکتال غیر پولیپوز ارثی (HNPCC) نیز شناخته می شود.
به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "مدیکال نیوز تودی"، به گفته موسسه ملی سلامت آمریکا، سندرم لینچ مسئول 3 تا 5 درصد از موارد سرطان کولورکتال در این کشور است.
افراد مبتلا به سندرم لینچ در طول زندگی خود با خطر ابتلا به سرطان های زیر مواجه هستند:
- سرطان کولورکتال: 52 تا 82 درصد
- سرطان آندومتر: 25 تا 60 درصد
- سرطان معده: 6 تا 13 درصد
- سرطان تخمدان: 4 تا 12 درصد
همچنین، سندرم لینچ احتمال ابتلا به سرطان های زیر را افزایش می دهد:
- کبد
- کلیه
- مغز
- پوست
- کیسه صفرا
- روده کوچک
- دستگاه ادراری
سندرم لینچ شایع‌ترین سندرم سرطانی ارثی است که از هر 370 نفر، یک نفر را در کشورهای غربی تحت تاثیر قرار می دهد.
علائم و نشانه ها
افراد مبتلا به سندرم لینچ می توانند با توده های غیرسرطانی در روده بزرگ خود مواجه شوند. این توده های خوش خیم به نام پولیپ نیز شناخته می شوند.
افراد مبتلا به این شرایط ممکن است در سنین کمتر نسبت به افرادی که به آن مبتلا نیستند، رشد پولیپ ها را تجربه کنند. با این وجود، سندرم لینچ بر تعداد پولیپ هایی که در روده بزرگ شکل می گیرند، تاثیری ندارد.
سندرم لینچ می تواند به بروز علائم و عوارض دیگر از جمله موارد زیر منجر شود:
- درد معده
- یبوست
- خستگی
- خونریزی درون روده
- کاهش وزن ناخواسته
- کاهش توانایی جذب مواد مغذی از غذاها
- گلیوبلاستوما، نوعی تهاجمی از تومور مغزی
دلایل و عوامل خطرآفرین
به عنوان یک اختلال ژنتیکی، سندرم لینچ زمانی رخ می دهد که فردی ژن تغییر یافته یا جهش یافته را به ارث ببرد.
ژن هایی که پژوهشگران با سندرم لینچ مرتبط می دانند شامل MLH1، MDH2، PMS2، و EPCAM می شوند. این ژن ها به اصلاح خطاها در دی‌ان‌ای که طی تقسیم سلولی رخ می دهد، کمک می کنند.
خطاها در دی‌ان‌ای می توانند موجب تشکیل سلول غیرعادی و رشد سلولی کنترل نشده شود که می تواند به سرطان منجر شود.
هر فردی دو کپی از هر ژن - یکی از مادر و یکی از پدر - را به ارث می برد. سندرم لینچ یک بیماری ارثی است یک الگوی اتوزومال غالب را دنبال می کند. این الگو به معنای آن است که افراد تنها با به ارث بردن یک کپی از ژن تغییر یافته به سندرم لینچ مبتلا می شوند.
اگرچه ابتلا به سندرم لینچ می تواند خطر ابتلا به برخی انواع سرطان را افزایش دهد، همه افراد مبتلا به این شرایط به سرطان مبتلا نخواهند شد.
افراد مبتلا به سندرم لینچ تنها زمانی به سرطان مبتلا می شوند که یک جهش ثانویه در ژن جهش نیافته رخ دهد. این در شرایطی است که جهش دوم تنها ژن های موجود در سلول های سرطانی را تحت تاثیر قرار می دهد.
عوامل زیر ممکن است به سندرم لینچ اشاره داشته باشند:
- ابتلا به سرطان کولورکتال یا آندومتر پیش از 50 سالگی
- ابتلا به دو یا تعداد بیشتری سرطان مرتبط با سندرم لینچ در هر سنی
- دارا بودن یک یا تعداد بیشتری خویشاوند مبتلا به یک سرطان سندرم لینچ
- دارا بودن یک یا تعداد بیشتری خویشاوند که یک جهش ژنتیکی مرتبط با سندرم لینچ در آنها تشخیص داده شده است
تشخیص و زمان مراجعه به پزشک
پزشک می تواند از طریق تجزیه و تحلیل دی‌ان‌ای برخورداری از یک جهش ژنتیکی که با سندرم لینچ مرتبط است را شناسایی کند.
پیش از انجام آزمایش ژنتیک، پزشک معمولا سابقه پزشکی فرد و خانوادی وی را برای احتمال ابتلا به سندرم لینچ بررسی می کند.
در صورت مواجهه با موارد زیر فرد باید به پزشک مراجعه کند:
- نگرانی درباره خطر سرطان کولورکتال یا دیگر سرطان های سندرم لینچ
- دارا بودن سابقه شخصی یا خانوادگی ابتلا به سرطان کولورکتال
- دارا بودن یک یا تعداد بیشتری خویشاوند مبتلا به سندرم لینچ
افراد مبتلا به سندرم لینچ می توانند برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این شرایط به یک مشاور ژنتیک مراجعه کنند.
عوارض
ابتلا به سرطان کولورکتال عارضه اصلی سندرم لینچ است.
با این وجود، افراد می توانند به پولیپ های غیر سرطانی روده بزرگ نیز مبتلا شوند. در صورت عدم درمان، پولیپ های روده بزرگ می توانند موجب علائم زیر شوند:
- درد معده
- یبوست یا اسهال
- تغییرات در رنگ و بافت مدفوع
- کم خونی
- خستگی
گزینه های درمان
نوع درمان سندرم لینچ به نشانه های سرطان کولورکتال بستگی دارد.
افراد مبتلا به سندرم لینچ که به سرطان مبتلا نیستند، بهتر است مراجعه منظم برای انجام کولونوسکوپی و غربالگری سرطان را انجام دهند.
طی کولونوسکوپی پزشک شرایط روده بزرگ و رکتوم را در جستجوی نشانه های رشد سلولی غیرعادی بررسی می کند. اغلب این امکان وجود دارد که پولیپ های روده بزرگ طی این فرآیند خارج شوند.
برخی افراد ممکن است کولکتومی پیشگیرانه را انجام دهند که به برداشتن روده بزرگ پیش از بروز سرطان در این بخش گفته می شود.
برای افراد مبتلا به سندرم لینچ و سرطان روده بزرگ، روش های درمان زیر وجود دارند:
پولیپکتومی: یک عمل جراحی است که در آن پزشک پولیپ های سرطانی روده بزرگ را از بین می برد.
کولکتومی: یک عمل جراحی است که شامل برداشت تمام یا بخشی از روده بزرگ و همچنین هر غده لنفاوی تحت تاثیر قرار گرفته می شود.
ابلاسیون: یک عمل جراحی است که در آن پزشک از امواج فرکانس رادیویی، از جمله مایکروویو، برای تخریب تومورهای کوچک استفاده می کند.
جراحی کرایو: یک عمل جراحی است که شامل تزریق گاز سرد بر سطح یک تومور به منظور نابودی سلول های سرطانی می شود.
آمبولیزاسیون: تکنیکی است که در آن پزشک لوله ای نازک را وارد یک سرخرگ می کند تا جریان خون به یک تومور بزرگ را مسدود کند.
توصیه های غربالگری
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا انجام آزمایش ژنتیک برای هر فردی که اخیرا سرطان کولورکتال در وی تشخیص داده شده است، بدون در نظر گرفتن سن یا سابقه پزشکی خانوادگی، را توصیه کرده است. پزشکان از دو روش مختلف برای غربالگری تومورهای کولورکتال استفاده می کنند:
غربالگری ایمونوهیستوشیمی (IHC)
پزشکان از این روش برای شناسایی پروتئین های مفقود در نمونه های تومور استفاده می کنند. یک نمونه تومور که حاوی پروتئین های MSH2 و MSH6 نباشد تا حد زیادی به ابتلای فرد به سندرم لینچ اشاره دارد.
غربالگری بی ثباتی ریزماهواره ای (MSI)
یک ریزماهواره به بخشی از دی‌ان‌ای کپی شده گفته می شود که طول آن با بخش مشابه در دی‌ان‌ای اصلی متفاوت است.
این روش طول ریزماهواره های دی‌ان‌ای در نمونه های تومور را بررسی می کند. افراد دارای نتایج آزمایش بی ثباتی ریزماهواره ای بالا احتمالا به سندرم لینچ مبتلا هستند.
پیشگیری
اگرچه روشی برای پیشگیری کامل از سرطان کولورکتال وجود ندارد، افراد می توانند خطر آن را با انجام منظم غربالگری های سرطان کولورکتال کاهش دهند.
به گفته انجمن سرطان آمریکا، تبدیل پولیپ های پیش سرطانی به سرطان کولورکتال می تواند 10 تا 15 سال طول بکشد. غربالگری می تواند به شناسایی زودهنگام این پولیپ ها کمک کرده و پیش از پیشرفت بیشتر اقدامات لازم برای مقابله با آنها انجام شود.
مدیریت برخی عوامل خطرآفرین خاص، مانند رژیم غذایی و فعالیت بدنی، می تواند خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را کاهش دهد.
پژوهش های مختلف چاقی را با برخی انواع سرطان پیوند داده اند که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کولورکتال
- مری
- کیسه صفرا
- معده
- کلیه
- کبد
- پستان
- تخمدان
طی یک بررسی در سال 2019، پژوهشگران یک پیوند مولکولی بالقوه بین چاقی، مقاومت به انسولین، و خطر سرطان کولورکتال یافتند. پژوهشگران به مطالعات متعددی اشاره داشتند که میکروآرانای (microRNA) تغییر یافته در بافت چربی هم در سوژه های حیوانی و هم انسانی را یافته بودند.
میکروآرانای نوعی آران‌ای است که در تنظیم بیان ژن ها در دی‌ان‌ای نقش دارد. تغییراتی که میکروآرانای را تحت تاثیر قرار می دهند می توانند به رشد سلول های غیرعادی یا سرطانی منجر شوند.
پژوهشگران بر این باورند که التهاب خفیف مزمن به واسطه چاقی و مقاومت به انسولین ممکن است مسئول تغییرات میکروآرانای باشد.
