گلچین سخنان مقام معظم رهبری مدظله؛ راهکارهای ایجاد وحدت بین مسلمین و وظایف مسلمانان

مقام معظم رهبری(حفظه الله) در رابطه با راهکارهای رسیدن به وحدت، می فرمایند: وحدت دو مرحله دارد: یک مرحله، مرحلۀ لفظ و بیان است. این مرحله سهل است، چندان مشکل نیست. اگرچه بعضی حاضر نیستند همین کار سهل را هم انجام دهند؛ و کسانی هستند که فِرق مسلمین را علناً تکفیر می کنند و کسانی هستند که حاضر نیستند حتی یک کلمه در باب وحدت مسلمین و اتحاد فرق اسلامی حرف بزنند. علی ای حال، اگرچه مرحلۀ حرف چندان عمومیت ندارد؛ ولی مرحلۀ دشواری نیست.

مرحلۀ دوم، مرحلۀ عمل است که حقیقتاً احتیاج به مجاهدت دارد. کار سختی است؛ اما واجب است. عوامل بسیاری هستند که عمداً می خواهند وحدت را خدشه دار کنند و باید با کمال تأسف گفت که در این راه پولهای گزافی هم آنها را تقویت می کند و دلارهای نفتی زیادی هم این امر را ترویج می نماید. علی ای حال، چون واجب و لازم و ضرورت حتمی این زمان است، باید سختیهای آن را تحمل کنیم.[1]

الف. راهکارهای علمی وحدت

1. ترسیم ابعاد شخصیت نبی اعظم(صلی الله علیه و آله)

علمای اسلام، روشنفکران مسلمان، نویسندگان، شعرا و هنرمندان در دنیای اسلام، امروز وظیفه دارند تا آنجایی که توان آنها اجازه می دهد، شخصیت نبی اکرم(صلی الله علیه و آله) و ابعاد عظمت این وجود بزرگ را برای مسلمانان و غیر مسلمانان ترسیم کنند. این امر به اتحاد امت اسلامی و به خیزشی که امروز در نسلهای جوان امت اسلام به سوی اسلام مشاهده می شود، کمک خواهد کرد.[2]

2. ترسیم نمایی از امت واحده

شناخت نمونه و نمایی از آن امت واحده، به معنی گامی عملی در راه تحقق آن آرزوی بزرگ؛ یعنی اتحاد اسلامی و در نهایت سر بر کشیدن قدرت واحدۀ اسلامی در میدان سیاست جهانی است.[3]

3. آگاهی از صحنه های دردناک اختلافات در تاریخ

امروز همۀ فرق اسلامی باید با مشاهدۀ آن صحنه های دردناک اختلافات مذهبی تاریخ، تجربۀ مسالمت و مهربانی بیاموزند و در زمانی که اصول اسلام که شیخ مفیدها در هر مذهبی برای احیای آن، چنان رنجهایی را متحمل شده اند، از سوی دشمنان جهانی در معرض خطر است، به وحدت و اقتراب و همکاری همۀ فرقه ها و همۀ متفکران آنها بیندیشند.[4]

جمهوری اسلامی ایران آماده است که با همۀ کشورهای مسلمان دست دوستی و برادری بدهد و در راه حل مسائل دنیای اسلام با آنها تفاهم کند. باید همه مسائل جهان اسلام را بفهمند و همه بدانند که استکبار و مستکبرین، به فکر مردم مسلمان نخواهند افتاد.[5]

4. معنی وحدت و تقریب

این «مجمع التقریب بین المذاهب الاسلامیة» که ما اینجا درصدد هستیم و برادران ما همت کردند - و من از کسانی که همکاری کردند و خواهند کرد، صمیمانه متشکرم – باید زمینه های تقریب را در جنبه های اعتقادی، کلامی، فکری، فقهی، اصولی و علمی فراهم بکند؛ لیکن آن هدف اساسی باید به یاد متفکران اسلام باشد. دشمنان اسلام این را نمی خواهند؛ اما آنچه که خدا می خواهد، آن خواهد شد: (وَ اللَّهُ غالِبٌ عَلی أَمْرِه[6])[7]

بعضی کسان برای اینکه خودشان را از مسائل اختلافات مذاهب خالی کنند، می گویند: نه این مذهب، نه آن مذهب. این، به نظر ما درست نیست. این، ابداع مذهب ثالث است! بعضی می گویند: ما نه شیعه هستیم، نه سنی. خب؛ این یک مذهب ثالثی شد! این، اختلاف را بیش تر می کند. باید شیعه، شیعه باشد و سنی، سنی. فِرق سنی هر کدام فقه و عقاید خودشان را داشته باشند؛ شیعه ها هم همین طور؛ اما با هم نزاع نکنند و با یکدیگر درگیر نشوند؛ بلکه با هم تشریک مساعی کنند. این چیزی است که امروز وظیفه است. لذا موضوع تقریب و این مؤسسه مجمع التقریب که آقایان آن را اداره می کنند، به نظر ما امری جدی و لازم است و باید همه - ان شاء الله - همکاری کنند و به نتایج آن دست یابند.[8]

5. شورای عالی بین المللی مجمع تقریب

من به این کار [تشکیل شورای عالی بین المللی مجمع التقریب بین المذاهب الاسلامیة] به چشم دروازه به عالم و مرحلۀ جدیدی نگاه می کنم. حقاً وضع مسلمین از لحاظ تضادها و اختلافات مذهبی، تأسف انگیز است. بسیاری از تواناییهای با ارزش علمی و فکری مسلمین در طول تاریخ، صرف تعارض با یکدیگر شده است.[9]

امروز تقریب یک هدف فوری، یک غرض الهی و یک فکر حیاتی است و باید دنبال بشود. این خلأ زمان است که بیش از همۀ زمانهای دیگر ما باید آن را پر کنیم. امروز دنیای اسلام نیازمند این تقریب است. در این تقریب - همان طور که مکرر گفته شده - غرض این است که فرقه های اسلامی، در مقام فکر و اعتقاد به یکدیگر نزدیک بشوند. ای بسا برخی از تصورات فرق نسبت به یکدیگر، با مباحثه و مذاکره به استنتاج خوبی منتهی بشود. شاید بعضی از سوء تفاهمها برطرف و بعضی از عقاید تعدیل و بعضی از افکار به طور واقعی به هم نزدیک بشود. البته اگر این بشود، بسیار بهتر از هر شکل دیگر است. حداقل این است که بر روی مشترکات تأکید بشود. این گفتگوها و مذاکرات، کم ترین فایده اش این خواهد بود. بنابراین، باید از طرح مسائل تفرقه انگیز خودداری بشود.[10]

شاید مهم تر از همۀ نتایج تقریب مذاهب اسلامی، تقریب عملی است؛ یعنی همکاری مسلمین با یکدیگر، منهای احساس جدایی عقیدتی فرقه. اگر دشمنان بگذارند و اگر ما عاقل باشیم، این امر بسیار ممکن و سهل التناولی است.[11]

6. هم اندیشی علمای فرق مختلف

در مرحلۀ فقهی نیز تبادل نظر بین مذاهب مختلف، در بسیاری از ابواب فقهی، به نزدیکی؛ بلکه واحدی منتهی خواهد شد. بعضی از فرق اسلامی، در برخی از ابواب فقهی تحقیقات و پیشرفتهای قابل ملاحظه دارند. دیگران می توانند از آنها استفاده کنند. گاهی ممکن است در برخی از احکام و استنباطات اسلامی از کتاب و سنّت نوآوریهایی در اختیار بعضی از فرق اسلامی باشد؛ دیگران از آن استفاده خواهند کرد و به فتاوای نزدیک به هم یا مشترکی خواهند رسید. ما می بینیم گاهی فتوایی را از مذهبی نقل می کنند، در حالی که آن فتوا، فتوایی غریب در آن مذهب است. ممکن است اهل آن مذهب از آن فتوا تحاشی بکنند، یا اصراری به آن نداشته باشند. چرا ما نگردیم تا فتاوای مشترک را پیدا کنیم؟[12]

7. فراموش کردن اختلافات پیشین

اگر کسی مخلصاً لله احساس می کند که باید امروز بین برادران، برادری واقعی و عملی باشد، باید کوشش کند که گذشته را به یادها نیاورد؛ والا او می رود کتاب «أحقاق الحق» را می آورد و به رخ این می کشد و این هم می رود کتاب «تحفه اثنی عشریه» را می آورد و به رخ آن می کشد! هر دو هم به قدر کافی کتاب پر از طعن و دفع علیه همدیگر نوشته اند. اگر ما بخواهیم گذشته را مطرح کنیم، نمی شود به وحدت رسید. باید نگاه کنیم، بگوییم: گذشته، گذشته است: «رحم الله معشر الماضی»[13] ما کاری به کار آنها نداریم. اگر آنها هر کاری کرده اند، ما امروز می خواهیم تکلیف خودمان را به بیننا و بین الله نگاه کنیم. بیننا و بین الله، امروز ما باید با همدیگر توحید کلمه و رفاقت و برادری داشته باشیم. اگر بخواهیم این را عمل بکنیم، باید از گذشته صرف نظر کنیم.[14]

8. تدوین منشور وحدت توسط متفکران جهان اسلام

بیایید وحدت اسلامی را عملی کنید و منشوری را که همۀ علمای اسلام، همۀ روشنفکران دنیای اسلام، همۀ برجستگان سیاسی با اخلاص دنیای اسلام آن را تأیید و تصدیق کنند و برای عملی کردن آن تلاش کنند، تهیه کنید تا دیگر مسلمانی جرأت نکند متکلم به کلمه توحید را که در یک مذهب یا در یک جناح دیگر است، تکفیر کند، تا برادران با هم باشند.[15]

9. پذیرش اختلاف و تحمل دیگر عقاید

هر دوگانگی و اختلافی، به معنای دعوا نیست. یکی از یک فقه و دیگری از فقه دیگر، یکی از یک مذاق کلامی و دیگری از یک مذاق دیگر تبعیت می کند. امروز که دیگر روزی نیست که مذاقهای کلامی، مثل جنگهای اشاعره و معتزله در دوران خلافت بنی عباس یا بقیۀ جنگهای فرقه و مسلکی در اسلام، یا شیعه و سنی و یا مذاقهای کلامی گوناگون، باز به جان هم بیفتند. باید هم در محدوده های بزرگ و هم در محدوده های کوچک تر؛ داخل کشور، داخل استانها، داخل شهرها، با هم یکی باشند.[16]

اشعار اسلام ناب و اسلامی که نظام اسلامی بر پایۀ آن به وجود آمد، این است که مسلمانان با وجود اختلافشان در عقاید و در مبانی مذهبی خود، باید اتحاد کلمه داشته باشند؛ روی موارد اتفاقی تکیه کنند و از جریحه دار کردن احساسات یکدیگر خودداری نمایند. این فرهنگ دینی با این معنا و با این نگاه که در آن، آزادی و عدالت و مردم سالاری و بسط وحدت در دنیای اسلام و میان امت اسلامی وجود دارد، یکی از میدانهای مجاهدت ماست که باید در آن تلاش کنیم.[17]

ما به همه می گوییم که احترام یکدیگر را حفظ کنند و به عقاید و مقدسات هم اهانت نکنند. اگر کسی به بهانۀ عقیده بخواهد به مقدسات دیگران اهانت بکند، از نظر ما به هیچ وجه قابل دفاع نیست.[18]

ب. راهکارهای عملی

1. تمسّک به اسلام

ملتها و دولتهای مسلمان جز با تمسک به اسلام، وحدت کلمه، احساس عزت اسلامی و شجاعت لازم، نمی توانند این خطرهای بزرگ حضور قدرتهای فراملیتی و متجاوزان بین المللی در منطقه را از خود دفع کنند.[19]

2. لزوم کفر به طاغوت

در بسیاری از بخشهای امت اسلامی ایمان بالله هست؛ اما کفر به طاغوت نیست. کفر به طاغوت لازم است. بدون کفر به طاغوت، تمسک به عروة الوثقای الهی امکان پذیر نیست. ما کشورها و دولتها و ملتها را به اینکه به جنگ با آمریکا بشتابند، دعوت نمی کنیم؛ ما دعوت می کنیم که تسلیم (مطامع) آمریکا نشوند. ما دعوت می کنیم که با دشمن اسلام و مسلمین همکاری نکنند. یکی از اقسام همکاری نکردن همین است که به وسوسه های آنها در زمینۀ وحدت امت اسلامی اعتنا نکنند و امت اسلامی را با اتحاد خود حفظ کنند.[20]

3. گذشت از اختلافات و تکیه بر نقاط مشترک

امروز دنیای اسلام باید به طور جدی نسبت به سرنوشت خود فکر کند. اختلافات را کنار بگذارند؛ روی نقاط وحدت - که همان عظمت امت اسلامی است و همه این را می خواهند – برنامه ریزی و تفاهم و تلاش مشترک کنند.[21]

مسلمانان عالم هرچه به اسلام نزدیک تر شوند، آن طعم عزت را بهتر خواهند چشید؛ و هرچه با یکدیگر متحدتر باشند، امکان استفاده از اسلام را بیش تر به دست خواهند آورد. امروز مسلمانان باید از اختلافات جزیی، اختلافات طایفه ای، اختلافات تاریخی و اختلافات مذهبی عبور کنند و دست وحدت و اتحاد به یکدیگر بدهند.[22]

4. تظاهر به وحدت

برادران شیعه و سنی در بسیاری از مسائل دینی مشترک هستند. موارد اختلاف را برای خودشان بگذارند؛ نه در مجمع جهانی و نه در منظر عمومی، به اختلاف تظاهر نکنند؛ به وحدت تظاهر کنند و وحدت امت اسلامی را نشان دهند. کسانی هم که تبلیغ می کنند، تبلیغشان حتماً باید به نحو احسن و با زبان منطقی قوی علمی صورت گیرد تا بتواند دلها را به حق و حقیقت متوجه کند.[23]

5. ترویج روحیۀ اخوت بین مسلمین

یکی از اصول اسلام، وحدت مسلمین و اخوت اسلامی است: (وَاعتَصِمُوا بِحَبلِ الله)[24] نقاط مشترک را هم باید چسبید.[25] اگر چنانچه علما در این زمینه وظیفۀ خودشان را احساس کند و اکتفا نکنند به اینکه حقیقت برای خودشان روشن باشد و اکتفا نکنند به اینکه خودشان با علمای اهل تشیع ارتباطات برادرانه داشته باشند؛ بلکه به مردم هم این اخوت و برادری اسلامی را تلقین کنند و توطئه های دشمن را به آنها بگویند، اگر این کار انجام بگیرد، دیگر زمینه برای توطئۀ دشمنان در میان تودۀ مردم و عوام مردم هم از بین خواهد رفت.[26]

6. دخالت ندادن اختلافات عقیدتی در میدان سیاست

توصیه و مطالبۀ جدی ما از دولتها و ملتهای اسلامی این است که روی این مطلب فکر و کار کنیم که زحمت و مقدماتی دارد؛ باید مقدماتش تأمین شود. البته دشمن هم بی کار نمی ماند و از ابزارهای قدیمی تفرقه انگیز استفاده می کند؛ از قومیتها، مذهب و طایفه گری استفاده می کند و موضوعاتی را که اسلام تأکید کرده که عمده نشوند، آنها را عمده می کند. اسلام تأکید کرده است که قومیتها ملاک تشخص و هویت نیستند: (إِنَّ أَکرَمَکمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتقَاکُم)[27] اسلام تأکید کرده است که برادران مسلمان باید با هم برادرانه رفتار کنند. نگفته است برادرانی که سنی اند یا شیعه اند یا فلان مذهب دیگر را دارند؛ بلکه گفته است که مسلمانان (إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَة)[28] هستند. هر کسی به این کتاب و به این قرآن و به این دین و به این قبله اعتقاد دارد، مؤمن است. اینها با هم برادرند. اسلام این را به ما گفته است؛ اما ما خنجرها را پشت سر مخفی می کنیم برای زدن به سینۀ برادران! در همۀ بخشها هم مقصرینی هستند. جلوی اینها را باید گرفت و با اینها باید مقابله کرد.[29]

مراد ما از وحدت اسلامی، یکی شدن عقاید و مذاهب اسلامی نیست. میدان برخورد مذاهب و عقاید اسلامی و عقاید کلامی و عقاید فقهی - هر فرقه ای عقاید خودش را دارد و خواهد داشت - میدان علمی است؛ میدان بحث فقهی است؛ میدان بحث کلامی است و اختلاف عقاید فقهی و کلامی می تواند هیچ تأثیری در میدان واقعیت زندگی و در میدان سیاست نداشته باشد. مراد ما از وحدت دنیای اسلام، عدم تنازع است: (و لا تَنَازَعُوا فتَفشَلُوا)[30] تنازع نباشد؛ اختلاف نباشد.[31]

ج. راهکارهای سیاسی

1. اتحاد در مقابل دشمن مشترک

وحدت امت اسلامی، یک آرزوی بزرگ و مقدس است و یقیناً دلها در همه جای دنیای اسلام برای این هدف می تپد؛ لیکن این هدف مقدماتی دارد؛ چون کاری سنگین و قله ای بلند است و علاوه بر اینها، موانع راه زیاد است. همین امروز و در همین ایام، دستگاه هایی در دنیا هستند که دایم برای جدا کردن مسلمانان از هم تلاش می کنند. اگر بتوانند، بین دو کشور اسلامی جنگ به راه می اندازند و اگر نتوانستند، جنگ سیاسی یا جنگ اعتقادی و مذهبی و یا کینه های طایفی به وجود می آورند. البته کسانی هم که این کار را می کنند، مردم عادی و معمولی کوچه و خیابان نیستند؛ بل مراکز قدرتند که پول و سیاست و امنیت بین المللی در اختیار آنهاست. از این رو، تلاش برای وحدت مسلمین، به یقین از تلاش برای مقابله با این امواج، قابل انفکاک نیست.[32]

گاهی دشمن برای ایجاد اختلاف - هم در بین شیعه، هم در بین سنی - از آدمهایی که غرض و مرضی ندارند، استفاده می کند. در جامعۀ شیعه حرکتی انجام می گیرد که برای برادر مسلمان غیر شیعه تحریک کننده و حساسیت برانگیز است. عین همین عمل، در بین جامعۀ سنتی انجام می گیرد؛ نسبت به کاری که برای شیعه حساسیت برانگیز و نفرت برانگیز است. چه کسی این کارها را می کند؟ امروز دشمن واحدی در مقابل ماست. علاوه بر اینکه کتاب واحد، سنت واحد، پیغمبر واحد، قبلۀ واحد، کعبۀ واحد، حج واحد، عبادات واحد، اصول اعتقادی واحد در جامعۀ اسلامی است. البته اختلافاتی هم وجود دارد. اختلافات علمی ممکن است بین هر دو نفر عالمی باشد. علاوه بر اینها، دشمن واحد در مقابل دنیای اسلام است. مسئلۀ اتحاد بین مسلمین یک امر جدی است. با این مسئله، باید این طور برخورد شود. هر روزی که این قضیه دیر شود، دنیای اسلام یک روز خسارت کرده و این روزها، روزهایی است که بعضی آنچنان حساس است که در یک عمر اثر می گذارد. نباید بگذارید دیر شود.[33]

2. اتحاد در برابر استکبار جهانی

شعار «مرگ بر آمریکا» و «مرگ بر اسرائیل» و شعار وحدت مسلمین - که یکی از خصوصیات همین دوران جدیدی است که امام (رحمه الله) آغاز کردند - برای استکبار و سلطه های جهانی شکننده است و برایشان قابل تحمل نیست.[34]

امروز آمریکا در رأس دشمنان ماست و بنا دارند بر اینکه به اسلام و قرآن ضربه بزنند. همۀ کسانی که به اسلام و به قرآن عقیده دارند، باید با هم متحد و متفق شوند.[35] اسلام و بیداری اسلامی خطر است؛ اما برای استکبار و آنها. این خطر را در هر جا ببینند، آن را هدف قرار می دهند؛ آماج حملات خودشان قرار می دهند؛ چه سنی باشد، چه شیعه باشد. استکبار به حماس در فلسطین همان نگاه و رفتاری را می کند که با حزب الله در لبنان. آن سنی است، این شیعه است. نگاه استکبار به مسلمانهای متعبد و پایبند در هر نقطه از دنیا یکسان است؛ چه شیعه و چه سنی. آیا عاقلانه است که ما بین خودمان نگاهمان را نگاه طایفه ای بکنیم؟ نگاه قومی بکنیم؟ نگاه مذهبی بکنیم؟ بین خودمان با هم دست به یقه بشویم؟ با هم گلاویز بشویم و فراموش کنیم که دشمن مشترک، هدفش این است که ما را از بین ببرد و نیرویمان را این جور هدر بدهیم؟[36]

3. اتحاد در برابر اسرائیل

مسئلۀ اسراییل و این دشمنی که در دل جامعۀ اسلامی و امت اسلامی جا گرفته است... چیزی نیست که نسبت و رابطۀ آن با قضیۀ وحدت، یک نسبت خنثی باشد. کدام انسان مؤمن و دین و دلسوزی است که نسبت به وجود اسرائیل ناراحت نباشد؟[37]

 یکی از چیزهایی که می تواند وحدت عملی - و نه وحدت در مقام حرف - ایجاد کند، این است که صف واحدی در مقابله با اسرائیل به وجود آید؛ یعنی نامشروع شمردن حکومت غاصب و لزوم مبارزه با آن، مورد اتفاق قطعی همه قرار گیرد. البته با قدمهای عملی می شود به وحدت رسید و با حرف زدن و صحبت کردن، کار زیادی پیش نخواهد رفت.[38]

د. راهکارهای اقتصادی

1. ایجاد بازار مشترک اسلامی

اگر کشورهای اسلامی حقیقتاً همراه یکدیگر باشند؛ نمی گویم بین آنها اتحاد به معنای سیاسی حاکم باشد؛ بلکه با هم روابط دوستانه داشته باشند؛ مثلاً به طور جدی برای بازار مشترکی که محل بحث است، اقدام کنند و تصمیم بگیرند که مشکلاتشان را با هم مطرح کرده و برای حلش بکوشند، بسیاری از غصه های بزرگ دنیای اسلام کم خواهد شد. به تعبیر دیگر، بسیاری از مشکلات، تیزی و گزندگی خود را نخواهد داشت. امروز حتی در قدمهای اولیه مشکل وجود دارد؛ یعنی تفاهم، همدلی و صمیمیتی که بین ما و شماست [ماهاتیر محمد، نخست وزیر مالزی]، بین بسیاری از کشورهای دنیای اسلام وجود ندارد. ما دنیای اسلام را فعلاً به این مرحله از تفاهم دعوت می کنیم.[39]

2. ایجاد و گسترش بانک توسعه اسلامی

در صراط تشکیل امت اسلام، هر کاری امروز انجام بگیرد که در جهت گردآوری نیروهای اسلامی باشد و امت بزرگ اسلامی را در جهت گیریهای گوناگون زندگی متشکل کند، خدمت به اسلام، کشورهای اسلامی و بشریت است. کار بانکی شما رؤسای بانکهای مرکزی کشورهای اسلامی و بانک توسعۀ اسلامی و هیئت خدمات مالی، همه از این قبیل و در این صراط است.[40]

شکی نیست که امروز دنیای اسلام پراکنده است؛ اما می توان دنیای اسلام را مجتمع کرد. یک تجربۀ کوچک آن، تأسیس بانک توسعه اسلامی است. شما [رؤسای بانکهای مرکزی کشورهای اسلامی] توانستید گوشه ای از مدنیت دنیای اسلام را که مسائل مالی و پولی است، در بخشی از آن متمرکز کنید.[41]

کاری که شما رؤسای بانکهای مرکزی کشورهای اسلامی در قضیۀ مسائل بانکی و پولی دارید می کنید، بسیار با ارزش است؛ این را دنبال کنید. همین هیئت خدمات مالی اسلامی که شما تشکیل دادید، به وحدت رویه در بانکداری اسلامی کشورهای اسلامی و نظارت درست بر حرکت بانکها کمک بسیار بزرگی خواهد کرد؛ منتها هرچه می توانید، بانک توسعه اسلامی را فعال کنید.[42]

ﻫ. وظایف مسلمانان برای ایجاد وحدت

انسجام اسلامی در یک وجه، خود ناظر به همۀ دنیای اسلامی است. باید با هم منسجم باشند. باید به یکدیگر کمک کنند؛ هم دولتهای اسلامی، هم ملتهای اسلامی. و دولتهای اسلامی در استفاده از ظرفیت ملتهای اسلامی برای ایجاد این وحدت بزرگ، می توانند سهم و نقش داشته باشند.[43]

باید هشیار باشیم. ملتها، دولتها، همۀ مسلمانان، جریانهای سیاسی، روشنفکران و برجستگان باید در مقابل این نقشۀ دشمن اختلاف بین شیعه و سنی هشیار باشند و نگذارند دشمن به بهانه های مختلف در ایجاد اختلاف موفق شود.[44]

1. وظایف عمومی

رسالت و پیام و وظیفۀ الهی ما این است که در مقابل آنچه استعمار انجام داد، حرکت کنیم؛ یعنی دلهای مسلمین را در سطح جهان به هم نزدیک کنیم و آنها را زیر پرچم توحید و اسلام گرد آوریم.[45]

هرجا هستید، اگر دیدید که گوینده، سخنرانی، روزنامه و مقاله نویسی، با حرفهای خود، با گوشه و کنایه های خود و با تصریحات خود می خواهد مردم را نگران کند و وحدت مردم را به هم بزند، بدانید که اشتباه می کند و خطا می رود. همین قدر بدانید، کافی است؛ لازم نیست کاری انجام بدهید. بدانید کسانی که آن طور عمل می کنند، اشتباه می کنند و راه خطا می روند.[46]

امروز دنیای اسلامی باید برای عزت خود تلاش کند؛ برای استقلال خود تلاش کند؛ برای پیشرفت علمی و قدرت معنوی خود؛ یعنی تمسک به دین و توکل به خدا و یقین به کمک خدا تلاش کند «و عداتک لعبادک منجزة»[47] این وعدۀ الهی است؛ وعدۀ منجز الهی است که (وَ لَینْصُرَنَّ اللَّهُ مَنْ ینْصُرُهُ)[48]. با اعتماد به این وعده، وارد میدان تحرک و عمل بشوند. این عمل، فقط تفنگ دست گرفتن نیست؛ این عمل، عمل فکری است؛ عمل عقلانی است؛ عمل علمی است؛ عمل اجتماعی است؛ عمل سیاسی است. همه برای خدا و همه در راه اتحاد دنیای اسلام. از این، هم ملتها منتفع می شوند، هم دولتهای اسلامی.[49]

نگذارید این وحدت خدشه دار بشود. سایر ملتهای مسلمان در کشورهای دیگر نگذارند که نویسندگان و قلم به دستهای مزدور، علیه ملت ایران و انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی مطلب بنویسند و تهمت و افترا پخش کنند. آنها دارند این کار را می کنند. نویسندگان خود ما هشیاری به خرج دهند و نگذارند دشمن بهانه به دست بیاورد تا این شکاف وسیع بشود. صدا و سیما، رسانه ها، روزنامه ها، کتاب نویسها، همه و همه مواظب باشند بهانه به دست دشمن ندهند تا اختلاف بین مسلمین ایجاد کند. ما گفتیم که برادران مسلمان در هرجا هستند و مذهبشان هرچه هست، باشند؛ اما همه برادر باشند و در راه اسلام و توحید و قرآن، با استکبار - که ضد اسلام و ضد توحید و ضد قرآن است - مبارزه کنند.[50]

برادران مسلمان و ملتهای مسلمان هم در کشورهای مختلف، باید به اتحاد و نزدیکی بیش تری برسند. هرچه این ارتباطها بیش تر باشد، بهتر است.[51]

از وحدت زیاد سخن گفته ایم. اگر به برخی از آنچه گفته ایم، عمل می کردیم، امروز سرنوشت مسلمانان از آنچه هست، بهتر بود.[52]

2. وظیفۀ امت اسلام

امروز وظیفۀ این امت بزرگ در مقابل پیامبر(صلی الله علیه و آله)، نجات دهنده، پیشوا، معلم، امانت الهی در میان خود و محبوب ترین چهره در میان امت؛ یعنی وجود مقدس نبی اکرم(صلی الله علیه و آله) این است که عزت و شوکت امت اسلامی را با حفظ وحدت پاس بدارد. این وظیفۀ امروز امت است. امت از پیامبر خود عیدی می خواهد؛ اما در مقابل، پیامبر(صلی الله علیه و آله) موظف است وظیفۀ عیدی خود را هم انجام دهد. عیدی امت این است که حفظ وحدت کند و آبروی پیغمبر(صلی الله علیه و آله) را محفوظ بدارد.[53]

اگر احتیاج به وحدت داریم؛ اگر احتیاج به علم داریم؛ اگر احتیاج به همکاری داریم؛ اگر احتیاج به تلاش اقتصادی یا سیاسی داریم؛ اگر احتیاج به روح شهادت طلبی و سلحشوری داریم و اگر احتیاج به خیلی چیزها داریم، باید هر کس به قدر خودش اینها را در جامعه به وجود بیاورد.[54]

اگر دنیای اسلام متحد باشد، نباید امروز فلسطین تنها بماند؛ نباید امروز دولت برخاسته از رأی ملت فلسطین زیر فشار قرار بگیرد و به قطع کمکها، در صورتی که از اصول خود منصرف نشود، تهدید بشود. دنیای اسلام بایستی با صدای واحد و با کلمۀ واحده، حمایت خودش را از ملت فلسطین و مسئولان فلسطینی اعلام کند و از پافشاری آنها بر اصولشان پشتیبانی کند. اگر این بشود، آن کسانی که خودشان بانی بدبختی ملت و کشور فلسطین هستند، دیگر نمی توانند این طور در میدان طلبکارانه حرف بزنند. این همه فاجعه علیه ملت فلسطین انجام می گیرد.[55]

کمک به ملت مظلوم فلسطین، حمایت از ملت بیدار عراق، حراست از ثبات و استقلال لبنان و سوریه و دیگر کشورهای منطقه، وظیفه ای همگانی است.[56]

3. باور به عظمت اسلام

همه سعی کنند وحدت و اتحاد نیروها و در یک جبهه قرار گرفتن نیروهای مسلمین را که رمز سعادت و مایۀ سربلندی مسلمین و بزرگ ترین حربۀ ملتها در مقابل استکبار جهانی است، مغتنم بشمارند و قدر بدانند.[57]

باید به خودمان ایمان بیاوریم؛ یعنی قدرت خود و عظمت دنیای اسلام را باور کنیم. امروز دنیای اسلام مجموعۀ عظیمی است. این همه کشورهای بزرگ، دارای ثروتهای طبیعی و نیروی بشری عظیم - یک میلیارد و چند صد میلیون نفر مسلمان - برای هر ملتی از ملتهای اسلامی، یک پشتوانۀ عظیم است. ممکن است ما ملتی کوچک با چند میلیون نفر جمعیت باشیم؛ اما اگر متحد و متفق باشیم، پشت سر ما یک میلیارد انسان وجود خواهد داشت. ما باید اعتصام به حبل الله (چنگ زدن به ریسمان الهی) را با حالت اجتماع تمرین کنیم و آن را فرا بگیریم.[58]

من این سفارش را به همه می کنم؛ همۀ برادران و خواهرانی که اینجا هستند! وحدت و یکپارچگی را بسیار جدی بگیرند. بسیار غلط است که کسانی با حرفی، با منشی و با موضع گیری ای این یکپارچگی را از بین ببرند.[59]

4. ملاک صحیح بودن تلاشها

حفظ وحدت را اصل قرار بدهیم و اگر تکلیف شرعی ای هم احساس کردیم؛ ولی دیدیم عمل به این تکلیف ممکن است مقداری تشنج به وجود آورد و وحدت را از بین ببرد، قطعاً انجام آنچه که تصور می کردیم تکلیف شرعی است، حرام است و حفظ وحدت واجب خواهد بود.[60]

5. وظایف اختصاصی

امروز دولتها، نخبگان، زبدگان، رجال فرهنگی و دینی مسئولند. همۀ ما در مقابل وحدت دنیای اسلام مسئولیم.[61] ملت و دولت ایران، ملتهای برادر را به اتحاد فرا می خواند و دست برادری به سوی آنان دراز می کند. علما و روشنفکران و سیاستمداران دنیای اسلام درس وحدت و استقامت و معرفت را برای ملتهای خود تکرار کنند و جوانان بالندۀ این نسل را برای رویارویی با حوادث بزرگ و به دوش گرفتن بار امانتی سنگین و شالوده ریزی امت متحد و یکپارچه اسلام آماده سازند.[62]

علمای دین در برابر اختلاف افکنی مذهبی ساکت ننشینند. روشنفکران در دمیدن روح امید در جوانان کوتاهی نکنند. سیاستمداران و زمامداران، مردم خود را در صحنه نگهدارند و به آنان تکیه کنند. دولتهای اسلامی همبستگی میان خود را تقویت کنند و از این قدرت حقیقی در برابر تهدید سلطه گران بهره مند شوند.[63]

مسئولان سیاسی، وظیفه شان سنگین است. مسئولان فرهنگی، نویسندگان و علما باید از طرح مسائل اختلاف آفرین و تفرقه افکن بپرهیزند؛ هم سنی و هم شیعه. همه باید روی این نقطۀ اتحاد تکیه کنند و توقع از علما و زبدگان و نخبگان سیاسی است که خطورات زمان را بفهمند؛ اهمیت اتحاد مسلمانان را بفهمند و توطئۀ دشمنان را برای شکستن این اتحاد و همدلی بفهمند.[64]

6. وظایف رهبران اسلامی

اینکه امام بزرگوار(رحمه الله) توانست اسلام را عزیز کند، به برکت ایجاد احساس وحدت در بین مسلمین بود. مسلمان در اقصی نقاط عالم، به نام امام حرکت می کرد؛ فکر نمی کرد که: مذهب من چیست؟ من سنی ام، او شیعه است. «او سنی است، من شیعه ام.[65]

7. مجالس کشورهای اسلامی

...شما نمایندگان محترم مجالس کشورهای اسلامی، برای حل و رفع آنها باید چاره جویی نمایید. مناسب است که اصل رایزنی، هماهنگی و همکاری بین المللی اسلامی نهادینه شود. معضلات بین المللی ما جز در سایۀ تعاون بین کشورهای مسلمان حل شدنی نیست. امید است روزی جهان اسلام شاهد برپایی مجلس مشترک نمایندگان امت باشد تا در چنان جمعی، ظرفیتهای عظیم مسلمانان برای تصمیم گیریهای کلان در جهت منافع و حل مشکلات آنها مورد بهره برداری شایسته قرار گیرد.[66]

اگر سران کشورها، در همۀ کشورهای اسلامی، به ملتها برای ابراز احساساتشان نسبت به مسائل بین المللی اسلامی میدان و راه بدهند و آنها را هدایت کنند و آنها همان وضعی را پیدا کنند که ملت ایران دارد، ببینید چه حادثه ای در دنیا اتفاق می افتد! فکر می کنید اگر چنین وحدت و همدلی و همدستی ای بین ملتهای مسلمان باشد، دیگر دشمن جرأت می کند یک ملت مسلمان را مثل همین ملت بیچاره و مظلوم بوسنی هرزگوین، آنگونه در حلقۀ محاصره قرار دهد؟ آیا دیگر مجامع بین المللی جرأت می کنند مسئله را با حرف و زبان، از سر باز کنند؟[67]

وظیفۀ رؤسای کشورهای اسلامی را در قبال امت اسلامی و ایجاد وحدت مسلمین و دوری از قدرتهای استکباری و گرایش و تکیه به ملتهای خود و ایجاد حسن رابطه میان مردم و حکام را به عنوان «النَّصِیحَةُ لِأَئِمةِ الْمسْلِمِینَ»[68] به آنان یادآور شوید! توصیه به حجاج ایرانی و اصلاح این امر را از خداوند متعال بخواهید![69]

پی نوشت ها