مراقب لوازم آرایش تقلبی باشید

هفته نامه سلامت - دکتر حسین طباطبایی*: صددرصد لوازم آرایشی و بهداشتی که خارج از فروشگاه‌های رسمی و معتبر مثل داروخانه‌‌ها می‌فروشند، تقلبی است چون دقیقا لوازمی هستند که فروشگاه‌های معتبر به‌دلیل کیفیت پایین نمی‌خرند. این لوازم کنار خیابان، مترو و مغازه‌های نامعتبر و در شرایط نامناسب عرضه می‌شوند و این فروشندگان هیچ‌گونه مسوولیتی درباره عوارض استفاده از این مواد آرایشی نمی‌پذیرند اما فروشگاه‌ها و داروخانه‌های معتبر شناخته‌شده، شهرت خود را با عرضه کالای بی‌کیفیت زیر سوال نمی‌برند.

 

بگذارید مثالی بزنم؛ مداد ابروی مربوط به یک برند معتبر را که در اروپا 6 یورو به فروش می‌رسد، به فروشندگان 50 سنت می‌فروشند چون این مداد در پاکستان درست شده و دقیقا شبیه مداد برند اصلی است. حتی مارک هم روی بدنه آن حک شده. در نهایت مداد با قیمت 2 تا 3 هزارتومان به دست خریدار ایرانی می‌رسد که کمتر از 1 یورو می‌شود.

اگر خریداری هوشیار باشد، کنجکاو می‌شود که بداند مدادی که در اروپا 6 یورو فروخته می‌شود، چطور ممکن است با این قیمت در مغازه وجود داشته باشد؟

متاسفانه برخی مغازه‌داران متوجه آگاهی عده‌ای از خریداران شده‌اند و برای همان مداد تقلبی قیمت بالایی در نظر می‌گیرند که آن را اصل جلوه دهند بنابراین باید برای خرید کالای باکیفیت و اصل، فقط از مغازه‌های معتبر خرید کرد تا اگر فرد با استفاده از محصولی دچار عوارض شد، بتواند از طریق قانون پیگیری کند.

 

 

معمولا داروخانه‌های معتبر از مراکز پخش رسمی که زیرنظر وزارت بهداشت هستند، خرید می‌کنند. در این مراکز، کالایی که تاجر وارد کرده، استاندارد است و اداره کنترل کیفیت وزارت بهداشت بعد از انجام آزمایش‌هایی، صحت آن را تایید و پروانه پخش صادر می‌کند و محصول عرضه می‌شود.

بازرسان این اداره هر چند وقت یکبار از نمونه‌هایی هم که در داروخانه‌ برای فروش گذاشته شده، نمونه‌برداری و آنها را آزمایش می‌کنند، اما داروخانه‌های غیرمعتبر که مشتری چندانی ندارند و سعی می‌کنند با عرضه کالای ارزان خریدار جذب کنند، دنبال چنین محصولاتی نمی‌روند. علاوه بر این، اگر فرد با استفاده از محصولی که از این مراکز خریده دچار عوارض شود، می‌تواند از طریق قانون پیگیری کند.

گاهی مردم فکر می‌کنند چون فلان داروخانه اسم و رسم دارد، محصولات آرایشی‌اش گران‌تر است، در حالی که این تصور اشتباه است. وزارت بهداشت قیمت‌ها را هم کنترل می‌کند.

درست است که لوازم آرایشی- بهداشتی مانند دارو نیست و قیمت‌گذاری ندارد اما کنترل روی عرضه آن وجود دارد و اگر با قیمت نامعقولی به فروش برسد، با توجه به سود درنظر گرفته شده، با صاحبان آن برخورد می‌شود. حتی وزارت بهداشت اگر لوازم آرایشی عرضه‌شده استاندارد باشد اما مجوز این وزارتخانه را نداشته باشد، با عرضه‌کننده برخورد خواهد کرد.

باز هم تاکید می‌کنم که باید آگاهانه از مراکز معتبر خرید کرد چون صرف بالا بودن قیمت هم نشانه اصل بودن کالا نیست. باید از خود بپرسید چطور محصولی که نام فلان مارک معتبر را دارد و در داروخانه‌ها هم به مقدار زیاد وجود ندارد، با این وسعت در دست فروشندگان دوره‌گرد است؟

باید آنقدر دانایی داشته باشیم که جنسی که ضرورت چندانی ندارد، از مترو، فروشگاه‌های نامعتبر یا مکان‌هایی که به وضوح شرایط غیراستاندارد نگهداری لوازم آرایشی و بهداشتی آن را می‌بینیم، نخریم.

ممکن است بعضی افراد بگویند ما تا به حال چند بار از این مکان‌ها خرید کرده‌ایم و مشکلی هم برایمان ایجاد نشده. لازم است بدانید واکنش‌های موضعی و سیستماتیک به این مواد ممکن است تاخیری باشد؛ یعنی بعد از مدت‌ها تاثیر منفی آن خود را نشان دهد و فرد اصلا متوجه نشود علت مشکلی که برایش ایجاد شده، چیست.

در این موارد آنتی‌بادی‌هایی که بدن علیه آن ماده می‌سازد، پس از مدتی به حدی می‌رسد که باعث بروز واکنش می‌شود. گاهی هم واکنش‌ها متقاطع است؛ یعنی واکنش‌ها در اثر استفاده از ماده نامطلوب آنچنان شدید نیست اما وقتی با ماده دیگر محصولی که حتی ممکن است استاندارد باشد، به کار رود، واکنشی شدید در پی دارد و کهیر، ورم و نشانه‌های دیگری در محلی که ماده آرایشی به کار رفته، ایجاد می‌کند.

عفونت‌های عمقی و ضایعات ممکن است اسکار(جوشگاه) ایجاد کنند که اثر آن تا آخر عمر باقی می‌ماند.

متاسفانه افرادی که چنین محصولاتی را می‌خرند، دانش بهداشتی پایینی دارند و با مشاهده نشانه‌های پوستی، نه‌‌‌تنها به پزشک مراجعه نمی‌کنند، بلکه اقدام‌های خودسرانه‌ای انجام می‌دهند که عفونت و حساسیت را تشدید می‌کند.

در نهایت اینکه بیشتر از مردم، مسوولان باید مراقب سلامت افراد باشند چون نمی‌توانیم توقع داشته باشیم همه افراد دانا و آگاه باشند.

مسوولان باید از طریق رسانه‌ها دانایی و دانش جامعه را افزایش ‌دهند و با فروش لوازم آرایشی- بهداشتی به‌وسیله دستفروش‌ها و حتی با مغازه‌دارانی که این محصولات را در شرایط نامناسبی در معرض فروش گذاشته‌اند، برخورد کنند چون سلامت افراد زیادی را به خطر می‌اندازند.

1 کیفیت ماده آرایشی بسیار پایین است. مثلا نوک برخی مدادهای تقلبی زود می‌شکند و مدام باید تراشیده شود، به طوری که بعد از مدت کوتاهی دیگر قابل‌استفاده نیست. معمولا وقتی آب به این مواد آرایشی می‌خورد، رنگش عین جوهر پخش می‌شود که نشان از تقلبی بودن آن دارد. از طرفی، اجزای کرم‌ها از چند ماده تشکیل شده‌اند، بنابراین در شرایط نامناسب از هم جدا می‌شوند، به‌طوری که وقتی در آنها را باز می‌کنیم، می‌بینیم اول مایعی مثل آب از آن خارج می‌شود که نشان از فساد دارد و استفاده از آنها عوارض پوستی ناخوشایند و زیانباری ایجاد می‌کند.

2 ماده‌ای که در این لوازم آرایشی- بهداشتی تقلبی به کار می‌رود، سمی، بی‌کیفیت و ارزان است تا بتوان آن را ارزان عرضه کرد. خیلی از این لوازم در چین و پاکستان درست می‌شود که از 10 سنت تا 30-20 یورو قیمت دارند و آن را بر اساس تقاضای تاجر، در اختیار او قرار می‌دهند. وقتی تاجر انواع ارزان‌تر را با مارک موردنظر انتخاب می‌کند، همان را برایش تولید می‌کنند و در اختیارش قرار می‌دهند؛ درست مانند نمونه اصلی. مواد سمی به‌کاررفته در این لوازم آرایش هم عوارض موضعی خواهند داشت و هم عوارض سیستمیک.

 

عوارض پوستی چند نشانه فوری و چند نشانه دیررس دارد. علائم فوری این است که پوست در اثر استفاده از آنها در موضع به‌کاررفته قرمز، پوسته‌پوسته و بعد دچار خارش می‌شود. در بیشتر موارد، فرد متوجه نمی‌شود علت بروز این مشکلات لوازم آرایش است و ممکن است آن را به غذایی که خورده و... ربط داده و استفاده از ماده آرایشی را ادامه ‌دهد. این کار هم باعث می‌شود مشکل حادتر شود.

3 این محصولات در محیط استریل ساخته نمی‌شوند، شرایط نگهداری نامناسبی دارند و از آنجایی که بی‌کیفیت هستند و برای تولیدکننده به‌صرفه نیست مواد نگهدارنده لازم در آنها به کار ببرد، استفاده از آنها به آسانی باعث انتقال و ایجاد عفونت می‌شود، به‌طوری که روی پوست دانه‌های چرکی و قرمز به‌وجود می‌آورد. علاوه بر این، پوست ممکن است دچار اگزما شود که علائم آن، قرمزی، خارش و پوسته‌پوسته شدن است. متاسفانه این عفونت‌ها که معمولا آزمایش‌ها نشان داده ناشی از استافیلوکوک و پسودوموناس است، به راحتی با تماس‌های ساده قابل‌انتقال است و اطرافیان را هم در معرض خطر قرار می‌دهد.

4 مواد لوازم آرایشی اصل معمولا جذب پوستی ندارند و فقط روی پوست می‌مانند اما مواد لوازم تقلبی جذب بدن می‌شود و می‌تواند وارد سیستم گردش خون شود، به کبد و کلیه برود و بعد از مصرف طولانی‌مدت، روی این ارگان‌ها تاثیر منفی بگذارد، در حالی که بیمار از علت اصلی مشکل بی‌خبر است. وقتی هم افراد بعد از مشاهده علائم پوستی به فروشنده یا داروخانه نامعتبر مراجعه می‌کنند، با این پاسخ مواجه می‌شوند که حتما خودشان به دلیل مشکلی به آن حساسیت داشته‌اند یا شرایط نگهداری مطلوب نبوده است.

5 شرایط نگهداری لوازم آرایش هم اهمیت دارد و نباید در دمای بالاتر از 25 درجه سانتی‌گراد نگهداری شوند. حتی لوازم آرایش استاندارد نباید در دمای اتاق باشند و در معرض آفتاب یا در محلی که مدت‌ها کسی در آن نیست و دمای آن بالاست و فضایی دمکرده دارد، قرار بگیرند چون فاسد می‌شوند. با این تفاسیر، معلوم است لوازم آرایشی که در مغازه در معرض آفتاب قرار گرفته، کنار خیابان یا در مترو به فروش می‌رسد، چه وضعیتی دارد.
6 نشان دیگر لوازم آرایش تقلبی این است که ظرف آنها پر نیست و بعد از مدت کوتاهی محتویات آن تمام می‌شود و بقیه آن از هواست. متاسفانه خیلی از افراد و صرفا به دلیل قیمت پایین، این کالاهای تقلبی را می‌خرند، در حالی که در بیشتر موارد مجبور می‌شوند چند برابر این به اصطلاح صرفه‌جویی! را خرج درمان کنند.

*متخصص پوست، عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران