۲۴ ترور و قتل مهمی که مسیر تاریخ را تغییر دادند؛ از بی‌نظیر بوتو تا حاج قاسم سلیمانی

ترور و قتل یک رییس جمهور، نخست وزیر، پادشاه، فعال سیاسی یا مدنی، فرمانده نظامی یا دگراندیش می تواند تاثیر غیرقابل پیش بینی در یک کشور و فراتر از آن داشته باشد. گاهی اوقات ترور یک رهبر یا شخصیت مشهور چنان شوکه کننده و تاثیرگذار است که به چیزی در میان شهروندان آن کشور منجر می شود که روانشناسان به آن «حافظه خودزندگی‌نامه‌ای» (flashbulb memory) می گویند. بسیاری از این شهروندان محل قرار داشتنشان در هنگام شنیدن خبر کشته شدن رهبرشان و کاری که در آن  لحظه در حال انجام دادن بوده اند را برای همیشه به یاد خواهند داشت. در نتیجه این تجربیات دردناک و عواقب غیرقابل پیش بینی و عمیقی که می توانند در پی داشته باشند، اکنون مقامات رسمی دولتی، شخصیت های مشهور، سلبریتی ها و حتی برخی فعالان مدنی و سیاسی به سرویس های امنیتی و بادیگاردها روی آورده اند تا از ترور شدن یا هر گونه آسیب دیگر به خود جلوگیری نمایند.

ترور یک شخصیت شناخته شده تنها به معنای حذف فیزیکی آن فرد نخواهد بود زیرا تاریخ نشان داده که این ترورها هیچگاه آن تاثیری که ترور کننده در ذهن داشته را موجب نشده و در کنار این که نتایج متفاوتی در پی داشته، گاهی اوقات مسیر تاریخ را نیز به کلی تغییر داده است. برای درک این موضوع کافی است بدانید که جنگ جهانی اول با نزدیک به 40 میلیون کشته، تنها بدنبال ترور آرشیدوک اتریش-مجارستان توسط یک دانشجوی 18 ساله صرب رخ داد. با توجه به اتفاقات اخیر در ایران، در ادامه قصد داریم شما را با تعدادی دیگر از مشهورترین ترورهای صورت گرفته در تاریخ که به کلی مسیر تاریخ را تغییر دادند آشنا کنیم.

قسمت اول این مطلب را می توانید از طریق این لینک مطالعه نمایید.

13- ترور سناتور رابرت اف کندی در سال 1968

در سال 1968، یک مهاجر اردنی به نام سیرهان سیرهان، 24 ساله، در جریان یک سخنرانی در هتل امباسدور در لس آنجلس به سمت سناتور رابرت اف کندی، برادر جان اف کندی، آتش گشوده و او را ترور کرد. بعد از مرگ، کندی به نماد حزب دموکرات تبدیل شد. از او به عنوان یک نیروی بالقوه در اتحاد دوباره ایالات متحده در دوران پرآشوب دهه 60 و 70 یاد می شد زیرا بخش زیادی از تلاش ها و فعالیت های او بر حقوق مدنی متمرکز بود. صحبت در مورد تاثیر مرگ او بر تاریخ نسبت به دیگر شخصیت های این فهرست کمی دشوارتر است اما او به تازگی وارد رقابت های انتخاباتی شده و قصد داشت برای ریاست جمهوری کشور، از جانب حزب دموکرات، نامزد شود.

14- ترور لُرد لوییس مونت‌بتن در سال 1979

یک نظامی جمهوری خواه ایرلندی در سال 1979 با قرار دادن یک بمب با قابلیت کنترل از راه دور در قایق ماهیگیری لُرد لوییس مونت‌بتن، استراتژیست نظامی و مشاور شاهزاده چارلز، وی را ترور کرد. در نتیجه انفجار این بمب سه نفر دیگر نیز کشته شدند. هدف از این ترور این بود که نشان دهد حتی برجسته ترین شخصیت های اجتماعی و سیاسی بریتانیا نیز از دست نیروهای آزادبی بخش ایرلند در امان نیستند، در شرایطی که این نیروها قصد داشتند بر حاکمیت بریتانیا بر ایرلند شمالی پایان دهند. این ترور در کنار حمله دیگری که در همان روز صورت گرفته و باعث مرگ 18 سرباز بریتانیایی شد باعث گردید که دولت وقت مارگارت تاچر، یک رویکرد سختگیرانه تر از قبل نسبت به این گروه را در پیش گیرد.

15- قتل پارک چون هی، رییس جمهور کره جنوبی، در سال 1979

رییس جمهور پارک چون هی، در سال 1979 در رستورانی توسط دوستش، کیم جائه کیو، رئیس بخش اطلاعات مرکزی کره جنوبی، به قتل رسید. از زمانی که پارک در سال 1961 و با یک کودتای نظامی به قدرت رسیده بود با سیاست مشت آهنین بر کشور حکومت می کرد. کیم ادعا کرد که برای بازگرداندن دموکراسی به کشور، رییس جمهور و دوست نزدیک خود به را قتل رسانده است. بسیاری از کره ای‌ها از مرگ رییس جمهورشان ناراحت بودند زیرا وی نقش مهمی در تقویت اقتصاد کشور داشته و موفق شده بود وابستگی و روابط با ایالات متحده را کاهش دهد. از زمان مرگ پارک چون هی، بیشتر در مورد موفقیت های دوران زمامداری اش صحبت می شود تا رژیم نظامی و سختگیری که رهبری می کرد.

16- ترور انور سادات، رییس جمهور مصر، در سال 1981

قاتلان انور سادات، در لباس سربازان مصری، وی را هنگام تماشای مراسم روز پیروزی در قاهره ترور کردند. اگر چه کشور از ترور رییس جمهور خود شوکه شده بود اما دیدگاه های دوقطبی نسبت به سیاست های وی به عنوان رییس جمهور وجود داشت و این به برخی از تصمیمات و اقدامات او در دوران زمامداری اش باز می گشت. دوران حکومت انور سادات در مصر باعث شد که این کشور مسیری متفاوت را در پیش گرفته و برای همیشه تغییر کند. او از روسیه فاصله گرفته و بیشتر به ایالات متحده نزدیک شد. همچنین او جنگی را با اسرائیل آغاز کرده، پس از چند سال به آن پایان داد و بعدها به صلح روی آورد. یکی از مردانی که در تامین سلاح های به کار رفته در ترور انور سادات شرکت داشت در مصاحبه ای گفته بود که از ترور سادات پشیمان نیست اما به باور او جانشین سادات، حسنی مبارک، هزاران برابر بدتر از انور سادات بود.

17- ترور ایندرا گاندی، نخست وزیر هند، در سال 1984

ایندرا گاندی، که نزدیک به 15 سال رهبری هند را بر عهده داشت در سال 1984 توسط دو تن از محافظان سیک خود ترور شد. ترور او پاسخب به دستور گاندی به ارتش برای حمله به معبد طلایی، مقدس ترین معبد سیک ها، برای بیرون راندن سیک های جدایی طلبی بود که در داخل معبد مخفی شده بودند. قتل ایندرا گاندی باعث وقوع خشونت گسترده در هند شد. در عرض چند روز، بسیاری از طرفداران متعصب ایندرا گاندی و سیاست هایش هزاران سیک را به قتل رسانده و بسیاری از افسران پلیس و مقامات رسمی نیز به جای تلاش برای توقف این کشتارها بر آتش معرکه می افزودند.

18- ترور راجیو گاندی، نخست وزیر هند، در سال 1991

راجیو گاندی، بعد از ترور مادرش، به عنوان نخست وزیر هند انتخاب شد اما یک بمبگذار انتحاری وابسته به ببرهای تامیل وی را در جنوب هند ترور کرد. در هنگام ترور، گاندی در قدرت نبود اما برای مقام نخست وزیری دوباره وارد رقابت های انتخاباتی شده بود. 4 سال پیش از ترور، گاندی با فرستادن نیروهای هندی برای کمک به سریلانکا در مبارزه با ببرهای تامیل، یک گروه شبه نظامی مستقر در سریلانکا که سال ها با دولت مرکزی می جنگیدند، این گروه را به دشمن خود تبدیل کرد. یک زن وابسته به این گروه با بستن بمب به خود و در حالی که وانمود می کرد قصد بوسیدن پای گاندی را دارد با منفجر کردن کمربند انتحاری اش باعث مرگ گاندی و تعدادی از همراهانش شد. مرگ راجیو گاندی تاثیر مهمی در سیاست آن زمان هند داشته و یک خلأ سیاسی در کشور ایجاد کرد زیرا در آن زمان، بیش از 45 سال بود که کشور توسط خانواده گاندی رهبری می شد.

19- قتل اسحاق رابین، نخست وزیر رژیم صهیونیستی، در سال 1995

در سال 1995 یک دانشجوی حقوق راستگرای یهودی به نام ییگال امیر، در جریان یک راهپیمایی، با شلیک گلوله به زندگی اسحاق رابین، نخست وزیر اسرائیل، پایان داد. رابین در تلاش بود که بین یهودیان و فلسطینیان صلح برقرار کند و دو سال قبل با مقامات فلسطینی دیدار کرده بود تا راهی برای استقلال فلسطین بیابند. اما یهودیان راستگرای افراطی از ایده صلح با فلسطینیان خوششان نیامده و با ترور اسحاق رابین به این هدف خود رسیدند زیرا بعد از ترور رابین دیگر دو طرف به صلح نزدیک  نشدند. شاید این ترور یکی از موفق ترین ترورهای تاریخ باشد که به هدفی که ترور کننده در ذهن داشت منتهی شد.

20- ترور الکساندر لیتویننکو، جاسوس سابق روسیه، در سال 2006

الکساندر لیتویننکو، جاسوس سابق روسیه، در سال 2006 از طریق یک فنجان چای که به یک سم رادیواکتیو بسیار قوی به نام پولونیوم آغشته شده بود ترور شد. این تنها مورد تروری است که با استفاده از این روش انجام شده و به ثبت رسیده است. بعد از پایان تحقیقات مشخص شد که این سم توسط یک بادیگارد سابق کا گ ب به نام آندری لوگووی و یک همدست دیگر به کار رفته و به احتمال فراوان دستور این ترور از جانب ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه، داده شده است. لیتویننکو به این دلیل هدف ترور قرار گرفت زیرا قرار بود در دادگاهی در اسپانیا علیه فعالیت های دولت پوتین شهادت دهد. این ترور نقطه عطفی در سیاست های خارجی روسیه بود زیرا پوتین دریافت که می تواند با انجام چنین اقدامات رادیکالی نیز قسر در برود.

21- ترور بی‌نظیر بوتو، نخست وزیر پاکستان، در سال 2007

بی‌نظیر بوتو، اولین نخست وزیر زن پاکستان، توسط یک بمبگذار انتحاری 15 ساله در یک گردهمایی انتخاباتی ترور شد. شایعات زیادی در مورد علت ترور بوتو وجود دارد زیرا برخی از اعضای حزب متبوع وی گفته اند که بوتو دقایقی قبل از انفجار بمب، هدف گلوله قرار گرفته بود. بوتو تنها چند ماه قبل از این ترور و پس از هشت سال زندگی در خارج از کشور، برای رسیدن دوباره به مقام نخست وزیری به پاکستان بازگشته بود. بدنبال ترور او، اعتراضات گسترده ای در کشور شکل گرفته و قطارها به آتش کشیده شدند. سال ها بعد از مرگ، بی‌نظیر بوتو هنوز هم در کشور خود به عنوان یک چهره محبوب شناخته شده و تصاویر و پیام های او در آگهی های تبلیغاتی و صحبت های دیگر سیاستمداران به کار می روند. مرگ بی‌نظیر بوتو باعث شد که بسیاری از او با عنوان «شهید راه دموکراسی» یاد کرده و بسیاری از اقدامات نادرست و اشتباهاتش نادیده گرفته شوند.

22- قتل اسامه بن لادن، رهبر القاعده، در سال 2011

اسامه بن لادن، رهبر القاعده، که مسئول اصلی حملات 11 سپتامبر شناخته می شد، در جریان عملیاتی در سال 2011 توسط نیروهای ویژه ایالات متحده و به دستور باراک اوباما در اقامتگاهش در ابوت آباد، پاکستان، کشته شد. قتل اسامه بن لادن یکی از موفق ترین عملیات های قتلی بود که توسط ایالات متحده انجام شد زیرا هدف این عملیات رهبر یک گروه تروریستی و نه بخشی از یک دولت به رسمت شناخته شده بود. بیل کلینتون، رییس جمهور سابق ایالات متحده، گفته بود که قبل از عملیات یازده سپتامبر، وی نیز شانس کشتن بن لادن را داشته اما با اینکار مجبور به تخریب یک شهر و کشتن 300 نفر انسان بیگناه بوده و به همین دلیل دستور چنین اقدامی را نداده است.

23- قتل ابوبکر البغدادی، رهبر داعش، در سال 2019

قتل ابوبکر البغدادی، رهبر گروه تروریستی داعش، نیز یکی دیگر از عملیات های بزرگ و پرسروصدای نیروهای ویژه آمریکایی در کشتن سرکرده های گروه های تروریستی بود. قتل او ضربه سختی به داعش وارد کرد اما باعث نشد که این گروه متلاشی شود. مرگ البغدادی باعث شد که گروه داعش در موقعیت تدافعی قرار گیرد و بدین ترتیب به جای ادامه اقدامات تهاجمی، این گروه مجبور شد بیشتر بر روی بقای خود متمرکز شود.

24- ترور سردار شهید قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس، در سال 2019

مورد آخر این فهرست شاید جنجالی ترین و تاثیرگذارترین ترور در یک دهه اخیر باشد که به دستور دونالد ترامپ و با استفاده از پهپاد در نزدیکی فرودگاه بغداد صورت گرفته و بلافاصله باعث دومینویی از اتفاقات شد. سردار شهید قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس بوده که از محبوبیت زیادی در بین سیاستمداران و مردم برخوردار بود. بعد از ترور سردار سلیمانی، تنش بین ایران و ایالات متحده به بالاترین حد خود رسید و مقامات قول «انتقام سخت» دادند. بدنبال آن، نیروهای هوافضای سپاه پاسداران عملیاتی را علیه پایگاه های نظامی آمریکا در عراق انجام دادند که در جریان آن چندین موشک کروز به پایگاه نظامی عین الاسد شلیک شد. اگر چه ایالات متحده به این حملات واکنش نظامی نشان نداد اما ساقط شدن یک هواپیمای مسافربری اوکراینی در صبح روز این عملیات، بر بحران هفته های اخیر در منطقه افزود.