د‌کتر نوشین صحابی؛ جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی
سوء‌تغذیه
بررسی‌های متعدد در مواردی که کمبودهای تغذیه‌ای به دنبال مشکلات سیاسی، اقتصادی یا اجتماعی ایجاد می‌شد، مثلا در شرایط قحطی ناشی از جنگ، نشان داده است که در زمان قحطی، میانگین کاهش وزن زمان تولد نوزادان حدود 250 گرم بوده که بعد از دسترسی مناسب به مواد غذایی مجددا افزایش پیدا کرده است.
این بررسی‌ها نشان می‌دهد که وزن زمان تولد نوزادان به طور معنی‌داری می‌تواند تحت تاثیر گرسنگی شدید در اواخر بارداری قرار بگیرد، ولی میزان مرگ و میر حول و حوش تولد در نوزادان و همچنین بروز ناهنجاری‌ها افزایش معنی‌داری نداشت. جالب است که میزان توکسمی بارداری یعنی مسمومیت بارداری کاهش یافته بود. طبق مطالعات محرومیت غذایی شدید در طول بارداری تاثیر قابل تشخیصی در عملکرد ذهنی در آینده نوزاد نداشت. مطالعات متعددی بر روی عواقب طولانی مدت بر روی کودکانی که در زمان محرومیت غذایی مادران متولد شده بودند، انجام شده است. کودکانی که در اواسط و اواخر بارداری با محرومیت غذایی مادر مواجه بودند، در زمان تولد ضعیف‌تر، کوتاه‌تر و لاغرتر بودند و میزان بروز اختلال تحمل گلوکز، افزایش فشار خون، بیماری‌های حساسیتی راه‌های هوایی، دیس‌لیپیدمی (اختلالات چربی خون)، و بیماری‌های عروق کرونر قلب، در مراحل بعدی در آنها بیشتر بوده است. محرومیت غذایی در اوایل بارداری با افزایش بروز چاقی مرضی در زنان بالغ ولی نه در مردان همراه بوده است. همچنین گرسنگی و محرومیت غذایی مادر در اوایل بارداری با افزایش ناهنجاری‌های سیستم عصبی مرکزی، اسکیزوفرنی و اختلالات شخصیتی در طیف اسکیزوفرنی (جنون) همراه بوده است.
این مطالعات منجر به ارائه مفهوم «برنامه‌ریزی جنینی» شده است که طبق آن ناخوشی‌ها و مرگ و میر بالغین به سلامت زمان جنینی آنها وابسته است. بعضی از مکمل‌های حاوی ویتامین و مواد معدنی ممکن است منجر به دریافت مواد بیش از حد توصیه شده شوند. علاوه بر این استفاده زیاد از مکمل‌ها که اغلب سر خود توسط افراد مصرف می‌شوند، سبب نگرانی‌های ناشی از احتمال بروز مسمومیت مواد غذایی در طول بارداری شده است. موادی که بالقوه می‌توانند سبب آثار سمی شوند، شامل آهن، روی، سلنیوم و ویتامین‌های A، B6، C و D می‌باشند.
نظارت عملی بر تغذیه توصیه‌های اساسی پزشکان شامل موارد زیر است:
به طور کلی به زنان باردار توصیه می‌شود از هر غذایی که میل دارند به هر اندازه که تمایل دارند، مصرف کنند و برای خوشمزه شدن به غذاها، نمک بزنند.
مطمئن شوید که زنان باردار با سطح اجتماعی اقتصادی پایین، غذای کافی در دسترس دارند.
وزن‌گیری زنان باردار باید پایش شود. افزایش تقریبا 11 تا 16 کیلوگرم برای زنانی که BMI نرمال دارند.
رژیم غذایی زنان باردار و غذای دریافتی به صورت دوره‌ای توسط پزشک یا ماما بررسی شود تا بتوانید رژیم غذایی را که گاهی فاقد ارزش تغذیه‌ای است، کشف کنید.
قرص‌های حاوی نمک‌های ساده آهن که حداقل محتوی 27 میلی‌گرم آهن باشند را روزانه(زیر نظر پزشک) بخورند.
مکمل‌های فولات را قبل از بارداری و در هفته‌های اول بارداری بخورند. مکمل‌های ید در مناطقی که حاوی کمبود ید در رژیم غذایی هستند، مصرف شوند.
از نظر کم‌خونی مادر باردار در هفته‌های 28 تا 32 بارداری مجدد بررسی شود. در مادری که وزن کمتر از نرمال دارد، باید تعداد دفعات تغذیه را به 8 – 7 وعده در روز افزایش داد. به نوشیدنی‌ها شکر و عسل و به غذاها روغن مایع مناسب مثل روغن زیتون اضافه کرد. مصرف برنج، نان، ماکارونی و سیب‌زمینی از گروه کربوهیدرات‌ها، مصرف پروتئین مثل گوشت قرمز، مرغ، ماهی، تخم‌مرغ و لبنیات مثل پنیر، شیر، ماست، کشک و انواع میوه‌جات و سبزیجات و مایعات فراوان و پرهیز از کار شدید و خستگی و استراحت نسبی برای وزن‌گیری بیشتر مفید است.
جدول توصیه برای میزان افزایش وزن
در بارداری، بر اساس BMI بارداری
BMI کل افزایش وزن بارداری (کیلوگرم) میانگین (کیلوگرم در هفته)
وزن کم 18 – 5/12 4/0
وزن نرمال 16 – 5/11 4/0
وزن بالا 5/11 - 7 2/0
چاقی شدید بیشتر یا مساوی 6 2/0
وزن‌گیری مادر ارتباط مستقیمی با وزن زمان تولد نوزاد دارد. زنانی که در معرض بیشترین خطر برای تولد نوزاد با وزن کمتر از 2500 گرم بودند (14 درصد زنان در این گروه بودند)، وزن‌گیری زمان بارداری‌شان کمتر از 16 پوند (٧.٢٤ کیلوگرم) بوده است. حدود 20 درصد تولدها در این زنان با وزن‌گیری پایین، با زایمان قبل از موعد همراه بوده است.
بیشتر بخوانید:
