«وحید رحیمیان»، مدیرعامل فروشگاه نرم‌افزاری «مایکت»، پلتفرم «کافه بازار» را به انحصارطلبی متهم کرد. او در گفتگو با دیجیاتو اعلام می‌کند که مایکت به زودی و پس از بحران کرونا، از کافه بازار در شورای ملی رقابت شکایت خواهد کرد.
ماجرا از این قرار است که او در یک رشته‌توییت، اعلام کرد که توسعه‌دهنده‌ی یک بازی از مایکت درخواست کرده تا بازی‌اش از این پلتفرم حذف شود. او می‌گوید دلیل این «درخواست نامتعارف»، شرط شفاهی کافه بازار برای پروموت کردن این بازی در صفحه اول خود بوده است. در واقع مدیرعامل مایکت می‌گوید اگر یک بازی بخواهد در صفحه اول بازار پروموت شود، نباید در استور اندرویدی ایرانی دیگری منتشر شود و کافه بازار این روند را به شکل کتبی به توسعه‌دهندگان اعلام نمی‌کند.
مدیرعامل مایکت: این انحصارطلبی است
رحیمیان، در گفتگو با دیجیاتو و در پاسخ به این سوال که چرا معتقد است این روند اشتباه است، می‌گوید: «بازیگری که در صدر بازار ایستاده معمولاً علاقه دارد تا رقابت را بکشد؛ همان کاری که زمانی مایکروسافت در دهه 90 میلادی انجام می‌داد. تجربه نشان می‌دهد که این اتفاق، هم به زیان کاربران عمومی است و هم توسعه‌دهندگان. شاید قوانین جاری کشور به اندازه کافی به این موضوع توجه نکنند، اما این روند کافه بازار با ادعاهای دیگر این شرکت، مانند علاقه به رقابت، در تناقض است.»
مدیرعامل مایکت در بخشی از رشته‌توییتی که منتشر کرده، اعلام می‌کند که کافه بازار علی‌رغم ژست رقابت‌پذیری که می‌گیرد، رفتار دیگری دارد. او در پاسخ به این سوال دیجیاتو که منظورش از این موضوع چیست، می‌گوید: «کافیست کافه بازار را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید. می‌گویند مزایای واضحی را با یک تیم قوی ساخته‌ایم و می‌توانیم خود را از دیگران متمایز کنیم. این یعنی کافه بازار می‌تواند با دیگران رقابت کند. اما اگر بخواهم صریح بگویم، به نظر من کافه بازار به دنبال آن است تا گوگل پلی فیلتر شود؛ درحالی که علنی می‌گوید رقابت باعث رشد آن‌ها می‌شود. خب، مایکت هم دارد با آن‌ها رقابت می‌کند. این همان فضایی است که از نظر من ظاهر و باطن با هم تناقض دارند.»
به گفته رحیمیان، اگر آنطور که کافه بازار می‌گوید مزیت دارند، اجازه دهند توسعه‌دهنده هم از همه‌جا درآمدش را داشته باشد و همانطور که در کافه بازار برنامه‌اش را منتشر می‌کند، در مایکت هم منتشر کند: «تجربه ثابت کرده که Multi-Store Publishing به نفع توسعه‌دهندگان است و درآمد آن‌ها را بالا می‌برد. در نتیجه روند کاری کافه بازار، به توسعه‌دهندگان هم ضرر می‌زند.»
مسئله اینجاست که کافه بازار، در ازای یک خدمت (پروموت کردن بازی) از توسعه‌دهنده درخواست می‌کند که آن را در پلتفرم‌های دیگر منتشر نکند. اگر به مثال‌های دیگر این موضوع در کشور مراجعه کنیم به بحث اسنپ و سایر تاکسی‌های اینترنتی می‌رسیم؛ جایی که اسنپ اجازه نمی‌داد رانندگانش در پلتفرم‌های دیگر هم فعال باشند. در حالی که کافه بازار از توسعه‌دهندگان نمی‌خواهد اپلیکیشن خود را از سایر مارکت‌ها بردارند تا اجازه دهد منتشر شوند. آیا با این نگاه به مسئله، باز هم کافه بازار در حال ایجاد انحصار است؟ مدیرعامل مایکت در پاسخ می‌گوید:
«اساساً پلتفرم‌ها باید اقداماتی را انجام دهند که یا به نفع کاربر باشد، یا توسعه‌دهنده و یا هر دوی آن‌ها. اگر یک پلتفرم به خاطر موقعیتی که دارد، اقدامی انجام دهد که هم به ضرر کاربر باشد و هم توسعه‌دهنده، این کار مشخصاً درست نیست. این روند باعث کاهش درآمد توسعه‌دهنده می‌شود. از سمت کاربر هم، به هر حال بعضی افراد، کاربر کافه بازار نیستند و آن‌ها بازی ایرانی را از دست می‌دهند. این روند در دراز مدت به ضرر صنعت است. فرض کنید فقط یک سوپرمارکت در تهران وجود داشته باشد که جنس 1000 تومانی را 10 هزار تومان بفروشد؛ شما را هم مجبور به خرید نمی‌کند. این همان اتفاقی است که رخ می‌دهد.»
مدیرعامل مایکت در پاسخ به سوال دیگر دیجیاتو مبنی بر اینکه چنین اتفاقی، یعنی درخواست بازار از توسعه‌دهنده برای حذف بازی جهت پروموت شدن، چقدر مرسوم بوده است، می‌گوید: «درخواست برای حذف معمولاً کم اتفاق می‌افتد، اما بیشتر از آن، برای 6 ماه نخست توسعه‌دهندگان اپ خود را فقط در بازار قرار می‌دهند تا پروموت شوند. از طرف دیگر نکته اینجاست که اساساً توسعه‌دهنده‌ها می‌گویند اصلاً دوست ندارند با کافه بازار درگیر شوند. ما این روند را برای چند سال تحمل کرده‌ایم. با توسعه‌دهندگان که صحبت می‌کنیم و حتی به آن‌ها پیشنهاد می‌دهیم که ماهی 20 هزار نصب به آن‌ها می‌دهیم، باز هم می‌گویند که ما اینطور پروموشن کافه بازار را از دست می‌دهیم. می‌گویند کافه بازار ناراحت می‌شود که اپ ما جای دیگری هم باشد، هرچند به نفع‌مان است که چند جا حضور داشته باشیم. این اتفاق در طول سال‌ها زیاد رخ داده؛ تا کنون چندان مستند نشده بود.»
ورود به شورای رقابت، پس از کرونا
او رسماً اعلام می‌کند که روند کافه بازار را انحصارطلبی می‌داند و در پاسخ به این سوال دیجیاتو که آیا مایکت این موضوع را از طریق قانونی پیگیری خواهد کرد یا خیر، اعلام می‌کند که پیگیری از طریق قانون مشکل است چون فرآیندها پیچیده هستند، اما این‌کار را انجام خواهند داد. او برای نمونه، ماجرای اسنپ و تپسی را مثال می‌زند که برای شاکی موفقیت‌آمیز نبوده است اما از سوی دیگر چیلیوری موفق شد اسنپ فود را محکوم کند:
«این یک فرآیند قانونی است که امیدواریم بتوانیم آن را به شکل موثر پیش ببریم. اما از آن مهم‌تر این است که اکوسیستم استارتاپی کشور متوجه شود که چه اتفاقاتی در جریان است؛ چراکه همین مسئله، مستقل از بحث قانونی، برای شرکت‌هایی که ایجاد انحصار می‌کنند، یک بازدارندگی ایجاد می‌کند تا به شکل غیراخلاقی در زمین رقابت بازی نکنند.»
او اعلام می‌کند که مایکت، موضوع را از طریق شورای ملی رقابت پیگیری خواهد کرد، هرچند شاید آغاز این پیگیری‌ها به بعد از بحران کرونا موکول شود. او در این میان به نکته دیگری هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «اسناد کافه بازار هوشمندانه تنظیم شده‌اند و اسناد مکتوبی در این زمینه وجود ندارد. حتی از توسعه‌دهندگان هم که پیگیری می‌کنیم می‌بینیم که این روند به شکل شفاهی و غیرکتبی است. به همین دلیل مشخص نیست چقدر بتوانیم در شورای رقابت موفق باشیم، اما در هر صورت، این گفتمان را آغاز می‌کنیم تا به نتایج خوبی برای همه دست پیدا کنیم.»
کافه بازار: رفتار ما انحصارطلبی نیست
از سوی مقابل کافه بازار مشخصاً با عقاید مایکت همراه نیست. «احسان کنگرانی»، مدیر بخش بازی کافه بازار در گفتگو با دیجیاتو و در پاسخ به این سوال که آیا این شرط وجود دارد که اگر کافه بازار بخواهد یک بازی را در صفحه اول خود پروموت کند، نباید آن بازی در مارکت‌های ایرانی دیگر حضور داشته باشد، می‌گوید:
«اینطور نیست. ما یک طرح پروموشن تشویقی داریم که آن را به بازی‌هایی ارائه می‌دهیم که فقط در بازار هستند. این برنامه‌ها با یک علامت «فقط در بازار» مشخصند. اما اینطور نیست که پروموشن صفحه‌ی اصلی کافه بازار، فقط و فقط مختص بازی‌هایی باشد که فقط در بازار هستند. اکنون «کوییز آو کینگز» هم در بازار است و هم در همه‌ی پلتفرم‌های دیگر. در بازار هم پروموت می‌شود. بقیه بازی‌ها هم در صفحه اصلی کافه بازار پروموت می‌شوند، اما پروموشن ویژه‌تری هم وجود دارد که آن را فقط به بازی‌هایی ارائه می‌دهیم که این شرایط را دارند و فقط در بازار هستند.»
کنگرانی به شدت تاکید می‌کند که در این میان، کافه بازار هیچ گونه اجباری به خرج نمی‌دهد که توسعه‌دهنده بازی خود را فقط در بازار منتشر کند و این تصمیم، تصمیم خود توسعه‌دهنده برای دریافت پروموشن ویژه است: «اگر هم کسی نخواهد از این پروموشن ویژه استفاده کند محصولش را در همه پلتفرم‌ها منتشر می‌کند؛ ما هم پروموتش می‌کنیم، منتها، بسته تشویقی را دریافت نمی‌کند.»
این در حالیست که مدیرعامل مایکت معتقد است این روند، یک انحصارطلبی است. با این حال کنگرانی در پاسخ به این سوال که چرا کافه بازار با این ایده مخالف است، می‌گوید: «باید انحصار طلبی را تعریف کرد. اگر در این میان اجباری وجود داشت و ما می‌گفتیم انتشار و حضور در بازار، منوط به حاضر نبودن در سایر مارکت‌هاست، من می‌توانستم درک کنم که انحصار وجود دارد و توسعه‌دهندگان شاید ملزم به انجام کاری شوند که رضایت ندارند، اما چاره‌ی دیگری هم ندارند. ولی طرح ما به هیچ وجه اینطور نیست. بسیاری از بازی‌ها، این روند را نمی‌پذیرند؛ مثال بارزش هم کوییز آو کینگز است که ما رابطه‌ای عالی با آن‌ها داریم.»
او اشاره می‌کند که در این صنعت به شکل بین‌المللی، نمونه‌های بسیار جدی‌تر این موضوع وجود دارد: «مدیرعامل مایکت در توییت‌هایش می‌گوید این روند در هیچ جای دنیا وجود ندارد درحالی که چنین نیست. مثال بارز آن «اپیک استور» در زمانی است که وارد حوزه بازی‌های PC شد. زمانی بود که «استیم» تنها استور برای PC در جهان بود و بازی‌ها فقط آن‌جا منتشر می‌شدند. اپیک استور با محتوای انحصاری که جای دیگری هم نبود، رقابت را آغاز کرد و در ادامه هم قراردادهای انحصاری بسیاری بست. همین موضوع باعث شد تا یک سهم بازار جدی را از استیم بگیرد. حتی بین سونی و مایکروسافت هم در بحث کنسول‌ها این رقابت به شدت وجود دارد. این درحالیست که ما اصلاً اجباری نداریم و این موضوع را به عنوان یک سیاست تشویقی در نظر می‌گیریم. انتخاب هم با توسعه‌دهنده است. پس این موضوع به شکل بین‌المللی وجود دارد، منسوخ نیست و حتی مدلی که ما در ایران آن را پیاده‌سازی می‌کنیم، یک مدل ساده‌شده، انتخابی و تشویقی است.»
مدیر بخش بازی کافه بازار، در پاسخ به سوال دیگر دیجیاتو مبنی بر اینکه روند ایجاد شده، به نفع کیست و آیا رویکرد کافه بازار، فارغ از بحث انحصار، نهایتاً باعث متضرر شدن کاربر یا توسعه‌دهنده متضرر خواهد شد یا خیر، می‌گوید:
«نکته اول اینکه طرح تشویقی ما، زمان خاص دارد و همیشگی نیست. ما می‌گوییم اگر یک بازی 6 ماه فقط در بازار باشد، بسته تشویقی و پروموشن را دریافت می‌کند. بنابراین در بلندمدت، محتوا آسیب نمی‌بیند و پس از اتمام این دوره، توسعه‌دهندگان می‌توانند بازی را در پلتفرم‌های دیگر هم منتشر کنند. نکته دوم اینجاست که توسعه دهنده اینجا انتخاب می‌کند. توسعه دهنده یک کسب‌وکار را اداره می‌کند و همیشه به این موضوع فکر می‌کند که سود خود را افزایش دهد. پیشنهاد را از ما دریافت می‌کند؛ سپس تصمیم می‌گیرد که این موضوع به صلاحش است یا خیر. تصمیم نهایی با اوست. پس به زیان توسعه دهنده هم نیست چون تصمیم را خودش گرفته است. به همین سادگی. در بحث کاربران هم، این همان جایی است که مزیت رقابتی مطرح می‌شود. ما علاقه داریم به عنوان یک کسب‌وکار خصوصی، بخش بیشتری از بازار را به دست بیاوریم و آن‌ها را تشویق به استفاده از پلتفرم خود کنیم. در همین راستا، با توسعه‌دهندگان صحبت می‌کنیم تا بازی خود را فقط در کافه بازار منتشر کنند. این برای ما یک ابزار رقابت است.»
حال باید دید نهایتاً نتیجه‌ی حضور دو مارکت اصلی اندرویدی در شورای رقابت چه خواهد بود و چه نتیجه‌ای از آن حاصل می‌شود. هرچند مدیر بخش بازی کافه بازار می‌گوید: «با توجه به توضیحاتی که دادم، فکر نمی‌کنم ما در حال انجام کاری غیرقانونی باشیم. بنابراین خوش‌بین هستیم که اگر هم شکایتی وجود داشته باشد، سربلند بیرون بیاییم و محکوم نشویم.»
