سروش قبادی روانشناس بالینی و مشاور در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه ازدواج و خانواده گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره راهکار برای افزایش تاب آوری، اظهار کرد: برای مشکلات و سختی‌هایی که ممکن است در زندگی همه ما وجود داشته باشد، قدرت پیشگیری‌کننده‌ای وجود ندارد، بلکه این خودمان هستیم که این قدرت را برای آنان قائل می‌شویم. در واقع از درون خودمان سرچشمه می‌گیرد و با یکی از ویژگی‌های مهم روانی به نام تاب آوری ارتباط پیدا می‌کند.
وی با بیان اینکه تاب آوری در مورد کسانی به کار می‌رود که در معرض خطر قرار می‌گیرند، ولی دچار اختلال نمی‌شوند، افزود: در چند سال گذشته تاب‌آوری جایگاه ویژه‌ای در حوزه‌های روانشناسی رشد و تحول روانشناسی خانواده و بهداشت روانی پیدا کرده است. برخی افراد در برابر مشکلات بسیار آسیب‌پذیر عمل می‌کنند و برخی دیگر آرام، منطقی، صبور و مطمئن با مشکلات مواجه می‌شوند.
این روانشناس ادامه داد: تاب آوری فرایند مقابله و سازگاری موفقیت‌آمیز در برابر شرایط چالش برانگیز و تهدید کننده زندگی است. به عبارتی نوعی سازگاری مثبت در برابر شرایط ناگوار است. مهارت تاب آوری و تحمل سختی به صورت ساده یعنی چقدر ظرفیت بازگشتن از وضعیت‌های دشوار را داریم و چقدر می‌توانیم خود را پس از بروز موقعیت‌های سخت، ترمیم کنیم.
قبادی گفت:داشتن مهارت تاب آوری و تحمل سختی باعث می‌شود با موفقیت از رویداد‌های ناگوار عبور کنیم. با داشتن این مهارت علیرغم قرار گرفتن در معرض تنش‌های شدید، می‌توانیم رشد کنیم. درست مثل یک گل نیلوفر که در مرداب رشد می‌کند.
چگونه تاب آور شویم؟
وی تصریح کرد: فرد تاب آور نحوه استدلال و نگرش متفاوتی در مواجهه با شرایط ناگوار اتخاذ می‌کند و به جای بازی ساختن از مشکل و گرفتار شدن در تبعات آن به خود و توانایی‌هایش توجه بیشتری می‌کند. مثلا افرادی که تاب آوری بالایی دارند در مواجهه با موقعیت‌های پرخطر آن را به عنوان یک فرصت در نظر می‌گیرند و هیچ وقت آن را یک تهدید به حساب نمی‌آورند. به این صورت هست افرادی که دارای تاب آوری بالا هستند، قدرت سازگاری مناسبی را در مواجهه با مشکلات دارند؛ یا باور‌های ذهنشان را طوری برنامه‌ریزی می‌کنند که بعد از هر موقعیت استرس آوری به دنبال رشد خودشان باشند و مثل خیلی‌ها تسلیم آسیب‌های روانشناختی نمی‌شود.
این روانشناس با اشاره به اینکه برقراری روابط بین فردی یکی از راهکارها برای افزایش تاب آوری است، افزود: یکی از شاخصه‌های مهم برای افزایش تاب آوری در ارتباط با خانواده و دوستان است. افراد باید بتوانند ارتباط صمیمی، عاطفی و حمایت گرانه‌ای در چهارچوب خانواده و یا دوستان برای خود بسازند.
قبادی استفاده از بحران‌ها به‌عنوان یک موقعیت را یکی دیگر از راهکارها برای افزایش تاب آوری دانست و اضافه کرد: زمانی که ما موقعیت‌های نامطلوب زندگی را به صورت مسئله‌ای برطرف شده می‌بینیم، گام‌های مثبتی که قادر هستیم برای حل مشکلات برداریم نیز محدود و بازدارنده می‌شوند؛ بنابراین ما هرچند که نمی‌توانیم حقیقت این مشکل را تغییر بدهیم، اما می توانیم تفسیر خودمان را از این موقعیت‌ها عوض کنیم، این بهترین راه حل برای تبدیل کردن بحران‌ها به یک فرصت است.
وی با بیان اینکه هدف گذاری یکی از راهکارها برای افزایش تاب آوری است، ادامه داد: یکی از شاخص‌های مهم در تاب‌آوری داشتن هدف در زندگی و توانمندی برای هدف گذاری است. افرادی که هدف گذاری را به زندگی خودشان اضافه می‌کنند، جهت‌گیری آینده خود را افزایش می‌دهند و همچنین برای تحقق بخشیدن به اهدافشان تلاش می‌کنند.
این روانشناس با تاکید بر اینکه داشتن تصمیم‌های قاطع یکی از روش های افزایش تاب آوری است، افزود: برخی از افراد زمانی که با یک مشکل مواجه می‌شوند منتظر می‌شوند تا مسائل خودشان حل شوند این نوع برخورد با مسائل نشانه‌ای از نداشتن تاب آوری است. در مقابل افرادی که دارای تاب آوری بالا هستند، عمل جسورانه‌ای در موقعیت‌های نامطلوب از خود نشان می‌دهند و موقعیت‌ها را به خوبی مدیریت می‌کنند.
قبادی افزایش اعتماد به نفس را از دیگر روش های افزایش تاب آوری دانست و بیان کرد: دارا بودن اعتماد به نفس و اعتماد به قابلیت‌های شخصی خود شاخصی از تاب آوری است. قبل از اینکه سعی برای حل مسائل کنیم فرد باید به توانایی‌های خودش در انجام مشکل باور داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه مراقبت کردن از خود از دیگر روش های افزایش تاب آوری است، ادامه داد: مراقب خود بودن شاخص مهمی از تاب آوری است. فردی که می‌تواند خود را به لحاظ جسمانی و روانشناختی متناسب نگه دارد کوشش‌ها و اشتیاق بیشتری برای حل مشکلات از خود نشان می‌دهد.
این روانشناس خاطرنشان کرد: نکته‌ای که باید به آن توجه کرد، این است که درست است تاب آوری به توانایی انسان در مواجهه با بلایا یا فشار‌های طاقت فرسا گفته می‌شود، اما این ویژگی در کنار توانایی‌های درونی دیگر شخص و مهارت‌های اجتماعی او و همچنین در تعامل با محیط تقویت می‌شود، توسعه می‌یابد و به عنوان یک ویژگی مثبت خودش را نشان می‌دهد. نتیجه این که تاب آوری مهارتی قابل آموزش است یعنی پدیده‌ای ذاتی نیست بلکه از طریق تمرین، آموزش، یادگیری و تجربه حاصل می‌شود. پس اگر فکر می‌کنید تاب آوری کمی دارید، می‌توانید آن را تقویت کنید و مهارت‌های خود را در این زمینه پرورش دهید.
