بیماری‌های شایع خونی سرطان خون

سعیده نوباوه؛ گروه ترجمه  ماهنامه دنیای سلامت

انواع سرطان خون

سرطان خون انواع گوناگونی دارد. در کل، معیار تقسیم بندی انواع این سرطان سرعت گسترش آن در خون و نوع سلول‌های سفیدی که بر آن تاثیر می‌گذارند است. سرطان خون ممکن است حاد و تهاجمی باشد. در این حالت، علائم بیماری خیلی سریع بروز می‌کند و فرد متوجه شرایط غیر عادی خود می‌شود. اما در مقابل، گاه سرطان خون حالت مزمن و خاموش دارد. در این حالت، بیماری به آرامی رشد می‌کند و حتی تا چندین سال علائم خاصی ندارد. 4 نوع اصلی سرطان خون عبارتند از: سرطان خون لنفوبلاستیک تهاجمی (ALL)، سرطان خون مربوط به مغز استخوان تهاجمی (AML)، سرطان خون لنفوبلاستیک مزمن (CLL)، سرطان خون مربوط به مغز استخوان مزمن (CML). در میان بزرگسالان، نوع CLL و AML شایع ترین انواع سرطان خون هستند. اما در میان کودکان، نوع شایع ALL است. نوع CML نیز در میان کودکان شیوع زیادی دارد.

علل
متخصصان هنوز به اصلی‌ترین علل به وجود آورنده این بیماری پی نبرده‌اند. اما برخی عوامل به عنوان عوامل افزایش دهنده احتمال ابتلا به این بیماری شناسایی شده‌اند. به این عوامل، عوامل خطر گفته می‌شود. با داشتن شرایط زیر، احتمال ابتلا به سرطان خون افزایش می‌یابد:  تماس زیاد با پرتوهای مضر  تماس با برخی مواد شیمیایی مانند بنزن  انجام شیمی درمانی برای سرطانی که فرد در گذشته به آن مبتلا بوده است.  ابتلا به اختلال سندرم دان و برخی دیگر از مشکلات ژنتیکی  استعمال دخانیات. البته ذکر این عوامل بدین معنا نیست که هر کسی که با این عوامل در تماس است به سرطان خون مبتلا می‌شود و یا علت بیماری هر کسی که به سرطان خون مبتلاست یکی از دلایل عنوان شده است.

علائم

علائم این بیماری بستگی زیادی به نوع سرطان دارد. اما علائم رایج عبارتند از: تب و تعریق در طول شب، سردرد، آسیب پذیر شدن بدن و افزایش زخم‌های بدن، درد مفاصل یا استخوان‌ها، تورم و درد شکم، افزایش تورم غدد لنفاوی در ناحیه زیر بغل، گردن و کشاله ران، عفونت خون به دلایل مختلف، احساس خستگی و ضعف، کاهش وزن و عدم احساس گرسنگی.

تشخیص
برای تشخیص این بیماری، پزشک متخصص ابتدا چند سوال در رابطه با سابقه بیماری‌های شما و وضعیت سلامتی‌تان می‌پرسد، سپس چند آزمایش فیزیکی انجام می‌دهد. معمولا پزشک غدد لنفاوی را بررسی می‌کند و اندازه طحال و کبد را کنترل می‌کند تا بیش از حد بزرگ نشده باشند. پس از آزمایشات فیزیکی، نوبت به آزمایش خون می‌رسد. سرطان خون باعث افزایش میزان سلول‌های سفید خون و کاهش سایر سلول‌ها می‌شود که این افزایش با آزمایش خون به خوبی مشخص می‌شود. اگر آزمایش خون شما عادی باشد، ممکن است پزشک دستور نمونه برداری از مغز استخوان شما را بدهد. این نمونه‌برداری به پزشک اجازه می‌دهد از آنچه در درون استخوان‌های شما می‌گذرد با خبر شود. نوع سرطان و درمان مناسب نیز با انجام این آزمایش مشخص می‌شود.

درمان
نوع درمان به عوامل گوناگونی بستگی دارد. برخی از این عوامل عبارتند از نوع سرطان، میزان پیشرفت آن، سن بیمار و سلامت عمومی بدن. اگر سرطان از نوع حاد و تهاجمی باشد، درمان باید سریع و قوی باشد تا از رشد سریع سلول‌های سرطانی جلوگیری کند. در بسیاری از موارد، روش‌های درمانی باعث کاهش سلول‌های سرطانی در خون می‌شوند. البته برخی پزشکان ترجیح می‌دهند به جای واژه «درمان» از واژه «بهبود» استفاده کنند، زیرا همیشه احتمال بازگشت سلول‌های سرطانی وجود دارد. سرطان خون مزمن به ندرت و به سختی درمان می‌شود. البته استفاده از روش‌های درمانی در کنترل بیماری تاثیر بسیاری دارد.
انواع روش‌های درمانی بیماری سرطان خون عبارتند از:
شیمی درمانی: در این روش، برای نابود کردن سلول‌های سرطانی از داروها و مواد شیمیایی بسیار قوی استفاده می‌شود. شیمی درمانی، رایج‌ترین روش درمان سرطان خون و سایر انواع سرطان‌هاست.
پرتو درمانی: در این روش، از امواج ایکس با قدرت زیاد استفاده می‌شود تا سلول‌های سرطانی نابود شوند و غدد لنفاوی یا طحال که متورم شده‌اند به اندازه قبلی خود بازگردند. از این روش، قبل از پیوند مغز استخوان هم استفاده می‌شود.
پیوند مغز استخوان: مغز استخوان می‌تواند سلول‌های عادی را در خون شما افزایش دهد و سیستم ایمنی بدنتان را تقویت کند. پیش از پیوند، با استفاده از روش شیمی درمانی یا پرتو درمانی، سلول‌های سرطانی را نابود می‌کنند تا فضای کافی برای سلول‌های جدید وجود داشته باشد. همچنین ممکن است از این دو روش استفاده شود تا سیستم ایمنی بدن ضعیف شود و بدین ترتیب سلول‌های جدید و عادی که وارد بدن می‌شوند بهتر و راحت‌تر بتوانند در بدن تثبیت شوند.
روش‌های درمانی زیستی: در این روش‌ها، با استفاده از داروهایی خاص، قدرت دفاع بدن به صورت طبیعی افزایش می‌یابد.