دکتر غزاله اسلامیان : عضو هیئت علمی ، گروه تغذیه بالینی و رژیم‌درمانی ، دانشکده علوم تغذیه و صنایع غذایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
تحریریه زندگی آنلاین : 1000 روز طلایی زندگی هر فرد، شامل 9 ماه زندگی داخل رحمی (دوران جنینی) و 2 سال اول زندگی کودک است که به عنوان دورانی حساس و طلایی در زندگی هر فرد شناخته شده و نقش تأثیرگذاری در آینده فردی و اجتماعی دارد. فرصت‌های این 1000 روز هرگز در دوران‌های بعدی زندگی تکرار نخواهند شد، زیرا در طی این 1000 روز، تخمک و اسپرم لقاح یافته، تبدیل به انسانی می‌شوند که به بیش از 70 درصد رشد مغزی، 40 درصد رشد قدی و 25 درصد رشد وزنی خود، نسبت به یک انسان بالغ دست یافته است.
بیشتربخوانید:
برنامه‌ریزی برای سپری نمودن این 1000 روز به بهترین شکل ممکن؛ باید حداقل از سه ماه قبل از اقدام به بارداری توسط مرد و زن شروع شود و در تمام لحظات این 1000 روز این برنامه‌ریزی باید به طور دقیق اجرا شود.
این 1000 روز با توجه به سلامتی، رشد و تکامل، تغذیه، آموزش، ایمنی و مراقبت از کودک تبدیل به طلایی‌ترین روزهای زندگی او خواهد شد.
رشد و تکامل هر انسان از ابتدای تشکیل سلول تخم آغاز می‌شود و تا دوران بلوغ و بزرگسالی ادامه دارد. رشد و تکامل دو فرآیند توأمان هستند و در مجموع تغییرات طبیعی بدن را از دو جنبه کمی و کیفی دربر می‌گیرند.
یک نوزاد کوچک و ناتوان برای اینکه به انسانی بزرگ و توانا تبدیل شود، باید رشد جسمانی و رشد عقلانی را همزمان تجربه کند تا رفته‌رفته کامل‌تر شود. رشد جسمانی با اندازه گیری ابعاد بدن معمولاً وزن، قد و دورسر کودکان در سنین مختلف و ترسیم منحنی رشد و مقایسه آن با منحنی‌های مرجع، پایش می‌شود.
بیشتربخوانید:
در طی تکامل عملکردهای کودک در طول زمان تغییر می‌کند و فرآیندی است که طی آن کودک محیط پیرامون خود را می‌شناسد و شروع به یادگیری می‌کند.
وضعیت تغذیه زوجین از ماه‌ها قبل از اقدام به فرزندآوری برکیفیت اسپرم، بلوغ تخمک، کیفیت نطفه تشکیل شده و لانه‌گزینی جنین تأثیرگذار است، بنابراین تغذیه مناسب پدر و مادر قبل از تشکیل نطفه، تغذیه مناسب مادر در دوران بارداری و شیردهی و تغذیه نوزاد از هنگام تولد تا پایان دو سالگی تأثیر چشمگیری بر توانایی‌های کودک برای رشد و یادگیری دارد که می‌تواند در طولانی مدت بر سلامت جامعه تأثیرگذار باشد، بنابراین قصد داریم به مرور شما را با تغذیه صحیح برای طلایی‌تر شدن این 1000 روز، آشنا کنیم.
بیشتر بخوانید:
تأثیر چاقی پدران بر طلایی‌ترین روزهای زندگی فرزندشان
وضعیت تغذیه زوجین از ماه‌ها قبل از اقدام به فرزندآوری بر کیفیت اسپرم، بلوغ تخمک، کیفیت نطفه تشکیل شده و لانه‌گزینی جنین تأثیرگذار است، بنابراین پدران نیز همانند مادران باید قبل از اقدام به فرزندآوری از نظر وضعیت تغذیه بررسی شوند. یکی از عوامل مهم در افزایش کیفیت اسپرم حفظ وزن مناسب و در صورت داشتن اضافه وزن و چاقی، کاهش وزن اصولی است.
بر اساس یافته‌های مطالعات اخیر، به ازای هر 9 کیلوگرم اضافه وزن، 10 درصد خطر ابتلا به ناباروری در مردان افزایش می‌یابد. همچنین کیفیت اسپرم به ویژه تعداد کل اسپرم‌ها و تعداد اسپرم‌های متحرک، در مردان چاق در مقایسه با مردان دارای وزن مناسب، پایین‌‌تر است. این افت کیفیت اسپرم‌ها و اختلالات در ترشح هورمون‌های جنسی در مردان چاقی که مبتلا به بیماری‌های مزمن مانند دیابت هستند، بیشتر می‌شود.
چاقی با افزایش التهاب و ایجاد مشکلات هورمونی منجر به اختلال در فرآیند تولید اسپرم‌ها و در نتیجه کاهش کیفیت اسپرم‌ها می‌شود، بنابراین کاهش وزن صحیح در مردان دارای اضافه وزن و چاق یکی از الزامات مهم قبل از اقدام به فرزندآوری است. در صورتی که به دلیل شرایط سنی پدر و مادر، زمان کافی برای کاهش وزن و رسیدن به وزن مناسب وجود ندارد، توصیه می‌شود از حدود سه ماه قبل از اقدام به فرزندآوری، ابتدا 10-5 درصد وزن فعلی را کاهش داده و سپس اقدام نمایند.
افراد بر اساس نمایه توده بدنی (BMI) می‌توانند با تقسیم وزن (بر حسب کیلوگرم) بر قد (بر حسب متر) به توان 2، دریابند که از نظر وزنی در چه وضعیتی قرار دارند. نمایه توده بدن بین
5/18 تا 9/24 به عنوان محدوده نرمال، بین 25 تا 9 / 29 اضافه‌وزن، بین 30 تا 9 / 34 چاقی درجه یک، بین 35 تا 9/39 چاقی درجه دو و اعداد بالاتر از 40 چاقی خطرناک است، البته این شاخص برای افراد ورزشکار مناسب نیست و حتماً باید بر اساس شاخص‌های دیگری مانند اندازه گیری دور کمر، توده عضلانی و توده چربی توسط متخصص، ارزیابی شوند.
بیشتر بخوانید:
مردان چاقی که برای کاهش وزن از رژیم‌های غیراصولی پیروی می‌کنند، در نتیجه گرسنگی سلولی به سراغشان می‌آید و بنابراین اسپرم‌ها نیز این گرسنگی سلولی را تجربه خواهند کرد و کاهش کیفیت اسپرم‌ها هم به دلیل اضافه وزن و هم به دلیل کاهش وزن غیراصولی دوچندان می‌شود، بنابراین مردان چاق با مراجعه به متخصصین تغذیه، پس از ارزیابی وضعیت تغذیه، با دریافت یک رژیم غذایی کاهش وزن متعادل و متنوع، متناسب با نیازهایشان و همچنین اصلاح عادات غلط غذایی می‌توانند نقش مهمی در طلایی‌تر شدن 1000 روز اول زندگی فرزند خود داشته باشند.
به پدران آینده توصیه می‌کنیم با انتخاب «بشقاب غذایی سالم» اولین گام برای دستیابی به وزن مطلوب خود و همچنین سلامت فرزند آینده‌شان را بردارند. نصف بشقاب غذای مصرفی شما را باید میوه‌ها و سبزی‌های تازه تشکیل دهند، یک چهارم آن، از انواع منابع پروتئینی (ترجیحاً گوشت‌های سفید مانند مرغ و ماهی و یا جایگزین‌های گیاهی آن مانند حبوبات) و یک چهارم باقی‌مانده از انواع غلات کامل (سبوس‌دار) باشد.
لبنیات کم‌چرب، روغن‌های گیاهی سالم و مایعات نیز به میزان نیاز، بخش دیگری از این برنامه غذایی را تشکیل می‌دهند.
