دکتر سید مهدی میرغضنفری : پزشک، دکتری تخصصی (PhD) فیزیولوژی پزشکی، پژوهشگر طب سنتی ایرانی - عضو هیات علمی و معاون پژوهشی دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ارتش
تحریریه زندگی آنلاین : ریه از شگفت‌انگیزترین اعضای بدن است و به شما کمک می‌کند تا نفس بکشید، حرف بزنید، آواز بخوانید، و حتی گریه کنید. به زبان ساده ریه هوای تازه را وارد بدن و هوای کثیف را از بدن خارج می‌کند.
ریه از دیدگاه شیخ‌الرئیس
در طب سنتی ایرانی بنا به تعریف حکیم بوعلی در کتاب قانون، ریه از چند جز تشکیل شده است: شاخه رگ‌های قصبه (نای)، شاخه رگ‌های شریان وریدی و شاخه رگ‌های ورید شریانی و همه این اجزا به وسیله گوشتی سست و متخلخل هوایی که از رقیق‌ترین و لطیف‌ترین خون آفریده شده است به هم پیوند داده شده‌اند و ریه هم از همین خون تغذیه می‌کند. متخلخل بودن ریه باعث می‌شود تا برای دربرگیری هوا گشادگی کافی داشته باشد، هوا در آن بپزد و بتواند مواد زائد را از خود دور سازد.اهمیت نقش ریه برای تامین هوای بدن همانند اهمیت نقش کبد برای تامین غذای بدن است. ریه عهده‌دار تامین و ذخیره هوای مورد نیاز بدن خصوصا قلب است. ریه سالم دارای منفذهای بسیاری است و رنگ آن مایل به سپیدی است. جایگاه ریه در قفسه سینه است و شامل دو قسمت راست و چپ می‌باشد قسمت چپ دارای دو بخش و قسمت راست دارای سه بخش است. چرا ریه دارای چند بخش است؟ تا اگر بخشی از آن دچار آسیب شد بخش دیگر وظایف بخش آسیب‌دیده را انجام دهد. از آنجایی که قلب در سمت چپ واقع شده است، قسمت راست ریه از قسمت چپ آن بزرگ‌تر است. حکیم بوعلی ریه را همچون زیراندازی برای قلب توصیف می‌کند. به گفته او ریه برای قلب فرشی است نرم و از قلب نگهداری می‌کند.
بیشتربخوانید:
ریه از دیدگاه طب رایج
از دیدگاه طب رایج نیز ریه یکی از مهم‌ترین اندام‌های دستگاه تنفسی است. جداسازی اکسیژن از هوای ورودی به حبابچه‌های هوایی و انتقال آن به خون توسط ریه صورت می‌گیرد. ریه همچنین گاز دی اکسیدکربن را نیز از خون خارج کرده و از طریق مجاری هوایی با گاز بازدمی به بیرون هدایت می‌کند.شکل ظاهری ریه‌ها مشابه اسفنج می‌باشد. ریه‌ها در قفسه سینه قرار دارند و آنقدر بزرگ هستند که بیشتر فضای سینه را گرفته‌اند. در انتهای نای دو لوله بزرگ به نام نایژه‌های اولیه وجود دارد که یکی به سمت چپ و یکی به سمت راست متصل است؛ هر شاخه اصلی نایژه خود تقسیم می‌شود که این شاخه‌ها کوچک و کوچک‌تر می‌شوند، به کوچک‌ترین لوله نایژک گفته می‌شود. حدود 30 هزار نایژک در هر ریه وجود دارد که هر یک به اندازه مو می‌باشد.آلوئولی یا حبابچه قسمت‌های مخصوصی در انتهای نایژک‌ها هستند که کیسه‌های بسیار نازک به طور فشرده در آن وجود دارد. در ریه 600 میلیون آلوئولولی وجود دارد. آلوئولوس نام هر آلوئولو می‌باشد و سوراخ‌هایی مثل رگ‌های کوچک خونی که به آن مویرگ می‌گویند دارد. این مویرگ‌ها بسیار ریز هستند.
مزاج ریه و تدابیر طب سنتی ایرانی برای حفظ سلامت آن مزاج ریه گرم و تر است.
بر خلاف طب رایج که با دیدگاهی جزئی‌نگر معمولا پس از بروز بیماری اقدام به تجویز دارو برای درمان بیمار می‌کند، در طب سنتی ایرانی تاکید بر حفظ سلامتی است و همواره حفظ سلامت بر درمان مقدم است. مهم‌ترین نکات در حفظ سلامتی نیز پرهیز و دوری کردن از عوامل بیمای‌زا، رعایت شش اصل ضروری و تدابیر مزاجی است.
ذکر این نکته بسیار ضروری است که آنچه که در ادامه این مقاله می‌آید، نکاتی برای حفظ سلامتی ریه و آشنایی شما با برخی از بیماری‌های ریوی است، اما همواره تشخیص قطعی هر بیماری و تجویز دارو چه در طب رایج و چه در طب سنتی ایرانی تنها توسط پزشک متخصص امکان‌پذیر می‌باشد. در صورت بروز هرگونه علائم جدید و احساس بیماری حتما به پزشک مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید:
راهکارهای حفظ سلامت ریه
حفظ و اصلاح مزاج بدن، پرهیز از حضور در مکان‌هایی با هوای آلوده، خیلی سرد یا گرم ، پرهیز از مصرف بیش از حد ترشیجات، تندی‌ها و مواد محرک ، پرهیز از مصرف بیش از حد خوراکی‌ها و نوشیدنی‌هایی که باعث ایجاد رطوبت زائد در بدن می‌شوند، انجام ورزش‌های مناسب مزاج، درمان یبوست و مشکلات معده
سوء‌مزاج ریه از نگاه ابن‌سینا
علائم سوء‌مزاج گرم ریه عبارتند از:
گشادی سینه (پهن بودن قفسه‌سینه)، بلندی نفس که شاید دو برابر تنفس معمولی باشد، صدا همراه نفس، احساس ناراحتی در هوای گرم، التهاب و سرفه
بیشتر بخوانید:
علائم سوء‌مزاج سرد ریه عبارتند از:
تنگ شدن سینه، کوچک (کم) شدن حجم نفس، نازک و ناتوان آمدن صدا، حدت نفس و صدا، از هر چیز سرد آزار دیدن، بلغم و ترشحات زیاد، نفس دو چندان شود (افزایش تعداد تنفس)، آسم و سرفه
علائم سوء‌مزاج خشک ریه عبارتند از:
بیرون دادنی‌های اندک (خلط اندک)، صدای زیر که به صدای پرنده کلنگ (درنا) شباهت دارد.
علائم سوء‌مزاج تر ریه عبارتند از:
بسیاری ریختنی‌ها (افزایش نزله و خلط)، دو رگه شدن صدا، خرخر سینه به ویژه اگر سو مزاج گرم همراه ماده باشد و ماده تمایل به سوی بالا داشته باشد، ناتوانی در فریاد زدن و صحبت کردن با صدای بلند