سلامت به شرط آزمایش (۲)

سطح هماتوکریت و افزایش سطح

(MCV (Mean Copuscular Volume به معنای متوسط سایز گلبول‌های قرمز است)- برخلاف کم‌خونی میکروسیتیک- خود را نشان می‌دهد. در مواردی هماتوکریت افت داشته ولی MCV در محدوده طبیعی است که به آن نورموسیتیک گویند و در شروع کم‌خونی فقر آهن یا در بیماری‌های مزمن کبدی و کلیوی و کم‌خونی (آنمی) همولیتیک و... وجود دارد.

البته پزشک با دیدن هر کدام از تغییرات با انجام آزمایش‌های تکمیلی، مثلا اندازه‌گیری سطح آهن سرم یا فریتین Ferritin و TIBC (میزان باند شدن آهن) و الکتروفورز هموگلوبین جهت تشخیص کم‌خونی‌های فقر آهن و تالاسمی و یا انجام آزمایش Relic و سونوگرافی و ... به تشخیص علت اولیه و انجام درمان‌های لازم اقدام می‌کند.

این تنها یک آزمایش ساده اولیه بود که با انجام آن می‌توان به بسیاری از مسائل پی برد و در صورت تشخیص غلط و دادن فولات و B12 به جای آهن، نه تنها درمان نخواهید شد، حتی ممکن است ضررهای خاص خود را به دنبال مصرف بیش از حد آهن داشته باشد.

برعکس پایین آمدن هماتوکریت و هموگلوبین هم ممکن است اتفاق بیفتد که به آن پلی‌سایتی گویند که بیشتر در افراد دچار بیماری‌های مادرزادی قلبی، سرطان‌های ریه، افراد سیگاری و... دیده می‌شود.

گاهی نسبت معمول گلبول‌های سفید به هم می‌خورد. مثلا نسبت نوتروفیل، لنفوسیت، ائوزینوفیل و... . به طور احتمالی، افزایش ائوزینوفیل‌ها در افراد دچار عفونت‌های انگلی یا دچار بیمار‌ی‌های پوستی یا بیماری‌های گوارشی مثلاً در بیماری‌های التهابی روده یعنی کولیت اولیسراتیو و کولون یا در بیماری آرتریت روماتوئید، آسم و آلرژی‌های تنفسی و ... مشاهده می‌شود. در برخی بیماری‌ها یا با مصرف گروهی از داروهای توکسیک و بزرگ شدن طحال و در سوختگی‌ها پلاکت کاهش می‌یابد و در بیماری لوکمی، لنفوما، سل، مالتیپل میلوما، سیروز کبدی، کولیت اولسراتیو و ... می‌تواند مقدار پلاکت‌ها بالاتر رود.

 آزمایش‌های کبدی (ALT,AST-ALK.PH)

این سه تست به عنوان تست‌های اولیه و روتین بررسی عملکرد کبد انجام می‌شوند نام‌های دیگر ALT وSGOT, AST و SGPT است. البته تست‌های دیگری هم جهت بررسی کبد وجود دارد که در مراحل تکمیلی انجام می‌گیرد؛ مانند تعیین سطح بیلی‌روبین، تست‌های انعقادی PTT , PT و ... که در صورت نیاز توسط پزشک درخواست می‌شود.

درگیری کبد به هر شکل می‌تواند یک یا هر سه این آنزیم‌ها را بر هم زند  به طور مثال در بیماری هپاتیت، مصرف الکل، سیروز کبدی، استفاده طولانی مدت از داروها مانند آتروواستاتین یا فلوکونازول و ... ، خوردن غذاهای پرچرب به مدت طولانی. افراد دارای کبد چرب که البته امروزه تعداد آنها بسیار افزایش یافته و تشخیص دقیق آن با انجام سونوگرافی امکان‌پذیر است، معمولاً دارای آنزیم‌های کبدی بالا هستند.

آزمایش‌های بررسی عملکرد کلیه

همان‌طور که می‌دانید، کلیه محل تجمع و دفع سموم از بدن می‌باشد و عدم کارکرد صحیح آن با تجمع مواد سمی در بدن همراه است. میزان BUN (نیتروژن اوره خون) به طور مستقیم تحت تأثیر مصرف پروتئین می‌باشد. خونریزی گوارشی، مصرف گلوکوکورتیکوئیدها (کورتون) و مصرف تتراسایکلین نیز قادر به افزایش BUN است.

در حالی که سوءتغذیه و تحلیل عضلانی مثلاً در بیماری‌های مزمن کبدی یا سوء تغذیه‌های شدید باعث کاهش BUN می‌شود. کراتینین نیز در بیماری‌های کلیوی در اثر مصرف زیاد گوشت افزایش می‌یابد و با مصرف داروهایی مثل سایمتیدین در مدت طولانی دچار اختلال می‌شود.

 آزمایش ادرار

انجام این آزمایش، خصوصاً در خانم‌ها توصیه می‌شود. با انجام یک آزمایش ساده ادراری می‌توان به وجود قند، پروتئین، وجود خون در ادرار، باکتری و بسیاری از مشکلات به صورت اولیه پی برد.

 آزمایش‌های بررسی عملکرد تیروئید

آزمایش‌های زیادی برای بررسی عملکرد تیروئید وجود دارد که سه مورد اصلی آن که معمولاً انجام آن در هر فردی ضروری است،  T4, TSH و T3 می‌باشد. در کم‌کاری تیروئید سطح هورمون‌های تیروئیدی (T4, T3) کاهش و سطح TSH بالا می‌رود و برعکس در پرکاری تیروئید سطح هورمون‌های تیروئیدی افزایش و برعکس TSHکاهش‌می‌یابد.

در صورت داشتن هرگونه علامتی مانند افزایش وزن یا کاهش وزن غیرمرتبط با تغذیه، اختلال پریود،  اختلال خواب، ریزش مو، تپش قلب و ... انجام این تست‌ها ضروری است.

 سایر آزمایش‌ها

آزمایش‌های بسیار زیادی توسط خون و ادرار قابل انجام است که البته با توجه به شرایط فرد در صورت وجود علامت‌های خاص یا دیدن مشکلات در آزمایش‌های روتین درخواست می‌شود و از آنها می‌توان به تست‌های هورمونی خصوصاً بررسی سطح پرولاکتین سرم، تستوسترون، پروژسترون و ... و یا تست‌های بررسی انعقادی مثل CT, PTT, PT و یا تست بررسی نمونه مدفوع از نظر وجود پارازیت (انگل) و خون در مدفوع و یا بررسی سدیم (Na)، پتاسیم (K) و کلسیم (Ca)خون یا تست‌های تخصصی جهت بررسی آنزیم‌های قلبی و یا بررسی سطح روی و (zink) و ویتامین‌های سرم و... و یا تست‌های تخصصی جهت بررسی بدخیمی‌ها مانند CEA و ... اشاره کرد که البته تعداد آنها بسیار فراوان‌تر است و در اینجا به تعدادی از آنها اشاره شده است.

در هر صورت به یاد داشته باشید که انجام تست‌های روتین در هر فرد جهت یافتن بیماری‌های رایج لازم است و غفلت از آنها شاید قابل جبران نباشد. پس غفلت نکنید. با شروع سال نو، انجام تست‌های آزمایشگاهی را در برنامه کاری خود قرار دهید تا سالی کم بیماری داشته باشید.

برای خواندن بخش اول- سلامت به شرط آزمایش- اینجا کلیک کنید.