د‌کتر نوشین صحابی - جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی
تحریریه زندگی آنلاین : در طول دوران بارداری و شیردهی، تغییرات زیادی در بدن زنان رخ می‌دهد. این تغییرات مربوط به افزایش هورمون‌های زنانه، رنگدانه‌های پوست، رگ‌های خونی، غدد و سیستم دفاعی بدن است. این تغییرات گاهی فیزیولوژیکی هستند و گاهی هم به صورت اختلالات پوستی ظاهر می‌شوند. مواردی که در زیر آمده، تغییراتی هستند که در اغلب زنان در دوران بارداری بروز می‌کنند و معمولا بعد از این دوران برطرف می‌شوند.
بیشتربخوانید:
تغییرات رنگ پوست
در این مدت، گاهی رنگ نوک پستان‌ها عوض می‌شود. پوست ناحیه تناسلی و حتی خط وسط شکم تیره‌تر می‌شود. کک و مک‌ها تیره‌تر می‌شوند. ممکن است روی گونه‌ها، پیشانی و حتی بینی چند لکه ریز قهوه‌ای ایجاد شود که به آنها «ماسک بارداری» می‌گویند. رسوبات ملانین در لایه سطحی و میانی پوست افزایش می‌یابد. خوشبختانه این تغییرات بعد از بارداری از بین می‌روند و بیشترشان برطرف می‌شوند. بسیاری از خانم‌ها به طور طبیعی روی شکم خود یک خط سفید کمرنگ دارند که به شکل عمودی از ناف تا مرکز استخوان شرمگاهی امتداد دارد. این خط در سه ماهه دوم بارداری تیره‌تر می‌شود. در برخی از خانم‌ها این خط تا نزدیک پستان‌ها نیز امتداد دارد. تیرگی آن معمولا تا چند ماه بعد از زایمان ادامه دارد. در زنانی که پوست تیره‌تری دارند، این خط تیره‌تر هم می‌شود. در مورد رنگدانه‌ها در دوران بارداری یک بیماری دیگر نیز وجود دارد که بیشتر ناحیه زیر بغل و کشاله ران را درگیر می‌کند و به آن آکانتوسیس نیگریکانس می‌گویند و به موجب آن پوست ضخیم‌تر و تیره‌تر می‌شود.
کشیدگی و ترک پوست
کشیدگی پوست مخصوصا در ناحیه شکم باعث ایجاد ترک‌های پوستی می‌شود. معمولا ترک‌ها به شکل خطوط موجی ظاهر می‌شوند و ارغوانی رنگ هستند. این خطوط در شکم، ران‌ها، کشاله ران‌ها، روی پستان‌ها و اطراف بازوها بیشتر نمایان می‌شوند. پس از زایمان رنگ آنها کمرنگ‌تر می‌شود، اما اغلب تا همیشه اثرشان باقی می‌ماند.
بیشتربخوانید:
تغییرات رگ‌های خونی
تغییرات مربوط به رگ‌های خونی با قرمزی کف دست‌ها بروز می‌کنند و به آن «اریتم کف دست» می‌گویند. واریس وریدهای پاها، توده‌های عروقی لثه‌ها و تکثیر رگ‌های خونی در صورت و قفسه سینه از جمله تغییرات رگ‌های خونی است. افزایش حجم خون باعث می‌شود که گونه‌ها قرمز‌تر به نظر برسند، زیرا رگ‌های خونی زیر پوست وجود دارد. علاوه بر آن افزایش ترشحات غدد چربی باعث براق شدن پوست و مو می‌شود. بسیاری به آن درخشش بارداری می‌گویند. افزایش وریدهای واریسی ممکن است در پایان سه ماهه دوم یا سوم در واژن رخ بدهد و موجب ایجاد حس سنگینی در ناحیه لگن شود.
تغییرات ناخن‌ها و موها
در طول این دوران حجم موها افزایش می‌یابد. دلیل آن هم افزایش استروژن است. افزایش استروژن باعث عدم ریزش طبیعی موها در بارداری می‌شود، ولی موهای افزایش یافته، به صورت طبیعی بعد از زایمان می‌ریزند و اکثر خانم‌ها با این ریزش دچار ناراحتی شده و در صدد تغییر شامپو و برخی راه‌حل‌های دیگر بر می‌آیند، ولی این ریزش مو بعد از زایمان، طبیعی است و تا یکسال بعد از زایمان به حالت طبیعی قبل از بارداری برمی‌گردد. ناخن‌ها گاهی شکننده‌تر از قبل می‌شوند. باید با کرم‌های مرطوب‌کننده و روغن‌هایی مثل وازلین چرب شوند.
جوش صورت در بارداری
بیشتر خانم‌ها با فعال شدن غدد و تغییرات هورمونی، بیشتر از قبل عرق می‌کنند و این مسئله در سه ماهه سوم بارداری بیشتر می‌شود. غدد چربی هم فعال‌تر می‌شوند و همین مورد باعث افزایش جوش و آکنه روی سطح پوست می‌شود.
بیشتربخوانید:
بثورات پوستی
پوست دچار خارش می‌شود و خارش حس ناراحتی ایجاد می‌کند. اختلال در دفع صفرا از کبد باعث بروز آن می‌شود و باعث می‌شود که سطح صفرا در خون بالاتر برود. برخی بیماری‌های پوستی در دوران بارداری تشدید پیدا می‌کنند که شامل اگزما، پسوریازیس، آکنه، لوپوس و عفونت‌های قارچی می‌شود. پس اگر این بیماری‌ها را دارید، ممکن است در این دوران تشدید شوند.
مراقبت‌های پوستی در بارداری
برای جلوگیری از تیره شدن بیشتر لکه‌های پوستی، هر روز به مدت ده دقیقه از نور خورشید استفاده کنید و بگذارید روی سطح پوست‌تان بتابد.
از صابون و مواد شوینده ملایم استفاده کنید. صابون مرطوب‌کننده مناسب‌تر است. سعی کنید هر روز حمام نکنید و به جای آن یک روز در میان دوش بگیرید. دمای آب ملایم باشد. از آب داغ استفاده نکنید.
از کرم‌های مرطوب‌کننده و ضد‌آفتاب استفاده کنید.
شکم خود را مرطوب‌کننده بمالید. از لباس‌های نخی و گشاد استفاده کنید. ورزش‌های بارداری انجام دهید، البته تحت نظر پزشک متخصص باشید.
پوست بدن خود را تمیز نگه دارید.
در صورت ابتلا به اگزمای حاد، به پزشک مراجعه کنید، زیرا ممکن است به کرم‌های استروئیدی نیاز داشته باشید، اما استفاده بیش از حد از این کرم‌ها باعث نازکی پوست می‌شود.
حتما مکمل‌های ویتامینی و کلسیم تجویز شده توسط پزشک‌تان را مصرف کنید. برخی از انواع پسوریازیس‌ها با کمبود کلسیم تشدید می‌شوند.
در مورد جوش‌ها می‌توانید از محلول‌های آنتی‌بیوتیکی استفاده کنید، مثل لوسیون‌های محلول اریترومایسین یا کلیندامایسین. در دوران بارداری از کرم ترتینوئین استفاده نکنید، زیرا بر روی جنین اثرات زیانباری به همراه دارد.
اگر مبتلا به عفونت قارچی دستگاه تناسلی هستید، روزانه با شامپوی بچه، آن ناحیه را شستشو دهید، با دستمال توالت کلفت خشک کنید و لباس زیر نپوشید تا بدن‌تان هوا بخورد.
خواب کافی اهمیت بسیار زیادی دارد. ورزش سبک و نرم به درخشش پوست کمک می‌کند.
پرخوری نکنید، چرا که از بین بردن چربی‌های اضافی بعد از زایمان کار سختی است.
مرطوب‌کننده‌ها به کاهش خارش پوست کمک می‌کنند. حتی می‌توانید به سطح پوست بدن‌تان روغن یا وازلین بمالید.
لباس‌های تنگ و مخصوصا شلوار جین استفاده نکنید.
مراقب دندان‌های‌تان باشید. زنان در دوران بارداری بیشتر دچار فساد و تخریب دندان‌ها می‌شوند. به بهداشت دهان و دندان خود اهمیت ویژه‌ای بدهید.
بهتر است در این مدت به موهای‌تان مواد شیمیایی و مضر مثل رنگ مو نزنید. اتو کردن مو و استفاده از بابلیس و سایر وسایل مشابه را محدود کنید.
به تغذیه خود اهمیت بدهید و مقدار کافی آب دریافت کنید تا بدن‌تان دچار کم‌آبی نشود. آب کافی به دفع سموم و پاکسازی بیشتر پوست‌تان کمک می‌کند و باعث می‌شود که پوست‌تان کدر و خسته به نظر نرسد.
اگر در طول دوران بارداری بر روی سطح پوست‌تان متوجه زائده گوشتی یا زگیل شدید، برای درمان آن به متخصص زنان یا پوست مراجعه کنید.
بعد از زایمان، با مصرف کرم‌های ترمیم‌کننده، به التیام و بهبود جای زخم سزارین کمک کنید.
گاهی پستان‌های‌تان در دوران شیردهی دردناک می‌شوند. . سینه‌بند مناسب ببندید که پستان‌ها آویزان نشوند. روزانه یک بار با شامپوی بچه، پستان‌ها را بشویید و از پماد لانولین استفاده کنید.
هر روز به سطح پوست‌تان مرطوب‌کننده بزنید.
در صورت خارش شدید پوست در حین بارداری یا بعد از زایمان، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
در طول دوران بارداری و شیردهی تا جایی که می‌توانید از محصولات و مواد شیمیایی بر روی ناخن‌ها استفاده نکنید. لاک‌پاک‌کن‌ها و لاک حاوی مواد شیمیایی مضر برای جنین هستند.
بسیاری از شامپوهای حاوی مواد شیمیایی، دئودورانت‌ها و اسپری‌ها در دوران بارداری مضر هستند، چون جذب پوستی دارند و برای جنین ضرر دارند. برای چرب کردن پوست، از وازلین یا روغن زیتون استفاده کنید.
بیشتربخوانید:
