تحریریه پزشک امروز
امروزه اعتیاد مشکل بزرگ جوامع است. خساراتی که این معضل با بلای خانمانسوز به جا می‌گذارد، بسیار زیانبارتر از آن است که با اعداد و ارقام گفته شود.
متاسفانه رایج‌ترین اعتیاد در جوانان، وابستگی به محرک‌های مغزی و اعتیاد به ترکیبات شیمیایی می‌باشد. محرک‌های مغزی شامل انواع مواد افیونی، روان‌گردان‌ها و برخی داروها هستند. الکل و مواد استنشاقی نیز موجب اختلال عملکرد شغلی و اجتماعی می‌شود ولیکن در حال حاضر مشکل جامعه ما نیستند.
در حال حاضر مصرف موادمخدر سنتی نظیر کشیدن تریاک و هروئین اکنون جای خود را به مصرف انواع مواد صفاعی و روان‌گردان از جمله قرص‌های رنگارنگ وارداتی یا دست‌ساز به نام Exstasy داده است. قرص‌هایی که به نام‌های گوناگونی از قبیل قرص شادی pdam – XTC-MDMA-ROLL – قرص اکس – قرص E و پارتی در بین جوانان متداول شده است با رنگی شبیه اسمارتیز و با طرح‌های مختلف از جمله صلیب – لنگر – طرح پرندگان – دولفین.
اکستازی اغلب به صورت قرص، کپسول، پودر و گاهی به صورت تزریقی مورد استفاده است قرار می‌گیرد و فرد پس از مدت کوتاهی دچار حالتی می شود که به آن سفر می‌گویند؛ سفری که زائیده توهمات ذهنی او است.
اکستازی چیست؟
یکی از مشتقات آمفتامین به نام 3 و 4 متیل دی‌اکسی دی‌مت‌امفتامین می‌باشد. ابتدا در آلمان به عنوان داروی ضداشتها و سپس تنظیم‌کننده خلق و خوی معرفی گردید. اما پس از مدتی هیچ‌گونه کاربرد درمانی برای آن به عنوان دارو مورد تایید مجامع علمی قرار نگرفته است.
پزشکان معتقدند علت اشتیاق به مصرف این قرص تاثیر آن بر حافظه حسی است. چون با تقویت حافظه، یک حس ارتباطی برقرار می‌شود و تحریک حس‌ها بدون محرک بیرونی صورت می‌گیرد و موجب تخلیه انرژی فراوان می‌شود مصرف‌کنندگان مدعی هستند با به دست آوردن احساسات مثبت و خوب از قبیل احساس داشتن انرژی فراوان موجب کاهش اضطراب شده و سبب ایجاد آرامش و احساس عالی بودن همه چیزهایی که در اطراف می‌گذرد، می‌شود و نیاز به خوردن و خوابیدن را کاهش می‌دهد.
اثر آن از 15 دقیقه تا 120 دقیقه شروع تا 8 ساعت به اوج می‌رسد و گاهی اثرات آن 24 ساعت هم طول می‌کشد. ابتدا حالت سرخوشی موقت به مصرف‌کننده می‌دهد و شخص راغب می‌شود برای حفظ این حالت سرخوشی مقدار مصرف را در هر بار افزایش دهد.
از نظر علمی تاثیر عمده اکستازی افزایش آزادسازی سروتونین از پایانه عصبی پیش‌سیناپسی و ممانعت از بازجذب آن است. تخلیه سرونونین مغز موجب مهار آنزیم مونوآمین اکسیداز و در نتیجه ممانعت از کاتابولیسم سروتونین شده، در نهایت موجب کاهش غیرمستقیم اثر دوپامین در مغز می‌شود.
مشاهده شده است که در اولین بار مصرف اکتسابی نیز می‌تواند عوارض ماندگار و درازمدت برجای گذارد.
اثرات کوتاه مدت
مصرف‌کنندگان می‌گویند بعد از مصرف دوست دارند به دیگران نزدیک و با آنها تماس پیدا کنند. اکستازی باعث افزایش انرژی و توهم در فرد می‌شود. موجب دندان قروچه غیرارادی، لرز، تاری دید، افزایش ضربان قلب و فشارخون و حتی می‌تواند موجب تشنج شود.
مواد تحریکی موجود در قرص باعث می‌شود مصرف‌کننده به طور باورنکردنی و طولانی مدت برقصد و اگر در محل گرم و شلوغی مانند پارتی نیز باشد موجب تعریق شدید، تب و از دست دادن آب بدن شده، در نتیجه در مصرف طولانی مدت عملکرد کلیه و کبد را مختل می‌کند. حتی دیده شده در این برنامه‌های شبانه موجب مرگ هم شده است. البته بعد از این اثرات مشکل در خواب اضطراب و افسردگی هم دیده می‌شود.
تحمل نور در مصرف‌کننده اکستازی کاهش یافته و معمولا محل زندگی خود را تاریک می‌کند.
عوارض درازمدت: اکستازی در مغز به سلول‌های عصبی که با واسطه شیمیایی سروتونین عمل می‌کنند آسیب می‌رساند. واسطه شیمیایی سروتوین نقش مهمی در تنظیم خلق و خوی، فعالیت جنسی، خواب و حساسیت به درد دارد. تیرگی شعور، افسردگی، مشکلات خواب، اضطراب شدید، بدگمانی از عوارض اکس بر تعاملات اجتماعی خود است. گاهی اوقات هفته‌ها بعد از استفاده از اکس مشکلات کلیوی، تخریب بافت کبد در آخرین تحقیقات پارکینسون هم گزارش شده است.
علت گرایش جوانان به مصرف جنین مواد
1- یکی از مهم‌ترین عامل عدم اطلاع کافی و کامل مصرف‌کنندگان این مواد از عوارض آن مخصوصا قبل از مصرف است چنانکه در تحقیقات به عمل آمده 75 درصد مصرف‌کنندگان قبل از مصرف اطلاعاتی نظیر انرژی‌زا و شادی آور بودن را اکس می‌دانستند و فقط 10 درصد اعلام کردند که از قبل می‌دانستند اکستازی اعتیادآور هم است.
2- بیکاری جوانان
3- عدم برنامه و انگیزه کافی برای زندگی
4- عدم آموزش اعتماد به نفس
5- عدم آموزش مهارت «نه گفتن» به جوانان و نوجوانان
6- عدم تحرک و جنب جوش کافی برای تخلیه انرژی جوانی
7- افسردگی و دلزدگی از زندگی
8- عدم آموزش مهارت‌های عملی برای اشتغال و برای زندگی
راه‌های پیش‌گیری
1- مهم‌ترین کار اساسی ایجاد زمینه اعتماد به نفس در جوانان می‌باشد.
2- تغییر نوع نگاه به زندگی در ایران و نیز حل مشکلات اساسی جوانان نظیر مساله اشتغال و مسئله ازدواج جوانان
3- ایجاد و گسترش باشگاه‌ها و مجتمع‌های ورزشی و تفریحی برای دختران و پسران
4- آموزش مهارت‌های فنی و عملی برای اشتغال
5- گسترش فرهنگ تحقیق و پژوهش تا جوانان وقت و انرژی خود را صرف آموختن و آموزش به دیگران کنند.
حکم قضایی برای مقابله با قرص‌های روان‌گردان (مصرف‌کننده و فروشنده)
برای ساختن: حبس ابد
برای فروختن با به معرض فروش گذاشتن: حبس جنایی درجه 1 از 3 تا 15 سال
نگهداری یا حمل غیرمجاز بیش از 10 گرم: حبس جنایی درجه 1 از 3 تا 15 سال
نگهداری یا حمل غیرمجاز کمتر از 10 گرم: حبس جنایی درجه 2 از 2 تا 10 سال
