دکتر پروانه صفایى مقدم - روانشناس بالینی
تحریریه زندگی آنلاین : تکنولوژی سریع‌تر و جلوتر از فرهنگ‌ها حرکت می‌کند و این سرعت سرسام‌آور همه معیارهای یک زندگی ساده و سالم را تحت‌الشعاع قرار داده به گونه‌ای که نمونه بارز آن را در ازدواج‌های مجازی شاهد هستیم، شکل‌گیری ازدواج‌هایی زیر سقف کاغذی و پوشالی. شواهد و آمارها نشان می‌‌دهد که گویا دوره ازدواج سنتی که عاقلانه‌تر بود، به سر آمده و این روزها والدین هیچ نقشی در شکل‌گیری و انتخاب همسر فرزندانشان ندارند و جایگاه آن‌ها به حاشیه رانده شده است.
این روزها جوانان بیشتر وقت و سرمایه جوانی خود را صرف فضای مجازی کرده و همه انتخاب‌های آن‌ها اعم از خرید و آموزش و به‌ویژه دوستی‌ها و ازدواج آن‌ها مجازی شده است.
در برخی روابط شکل گرفته در فضای مجازی یکسری اطلاعات و عکس‌هایی بین طرفین ردوبدل می‌شود که در این بین خانم‌ها بیشترین آسیب را می‌بینند، زیرا چه بسیار پرونده‌هایی که در پلیس فتا به دلیل هتک حیثیت تشکل می‌شود که بیشتر شاکیان پرونده را خانم‌ها تشکیل می‌دهند. مهم‌ترین اقدام در فرآیند قبل از ازدواج موضوع آشنایی بین زن و مرد است که در شیوه‌های سنتی با نظارت بزرگ‌ترها به وجود می‌آید و در اکثر موارد آن‌گونه ازدواج‌ها به یک زندگی پایدار و بادوام منجر می‌شود، اما با استقرار شبکه‌های اطلاع‌رسانی و اینترنتی آرام آرام زمینه برای شکل‌گیری ازدواج‌ها بر مبنای وب فراهم‌شده است. کارشناسان حوزه خانواده بر این باور هستند که در اینترنت بسیار آسان است که افراد را با خلق شخصیت‌های کاملاً تخیلی فریب داد کاری که امکان آن در واقعیت بسیار مشکل‌تر است؛ بنابراین روابط اینترنتی در مقایسه با روابط واقعی و همراه با حضور جسمانی- روانی ضعیف و درعین‌حال پیچیده است. بیشتر کسانی که به ازدواج اینترنتی و آشنایی در فضای مجازی گرایش دارند، امکان برقراری ارتباط و تعامل با جنس مخالف را در فضاها و محیط‌های متعارف ندارند و در رویاها و آرزوهای غیرواقعی سیر می‌کنند درواقع افرادی به سمت ازدواج اینترنتی می‌روند که معاشرت‌های کمتری در دنیای واقعی داشته و واقعیت‌هایی را که می‌بینند مطابق میل‌شان نیست، بنابراین در اینترنت به دنبال آرمان و آرزوهای خود هستند. علت رواج ازدواج اینترنتی یکی از دلایل رایج شدن ازدواج‌های اینترنتی این است که روش معرفی سنتی که قبلاً افرادی، خانواده‌های دختر و پسر را به یکدیگر معرفی می‌کردند، بسیار کم شده است.
بیشتربخوانید:
در شهرهای کوچک هنوز این روش رواج دارد، اما در شهرهای بزرگ این اتفاق کمتر می‌افتد. برخی کارشناسان هم علت افزایش علاقه به آشنایی اینترنتی را سرعت موجود در دنیای امروز می‌دانند. در حقیقت، سرعت فضای مجازی و سایبری بسیار بیشتر از فضای واقعی است و انسان امروز، به‌سرعت با قرار گرفتن در برابر سیل دائمی از اتفاقات در جامعه سایبری معتاد می‌شود و از اینکه برای کار و فعالیت زندگی وقت بگذارد، بیزار است. او که به دنبال تغییرات با سرعت زیاد است، حتی دوستی و مهر و محبت و همسر آینده خود را هم می‌خواهد از طریق اینترنت و در کم‌ترین زمان ممکن پیدا کند، اما متأسفانه فراموش کرده برای داشتن عشق و علاقه عمیق به فردی که قرار است شریک و همدم زندگی‌اش شود، به‌وقت و زمانی کافی نیاز دارد. بررسی وعده سایت‌ها و شبکه‌های همسریابی. هر فردی برای انتخاب همسر مناسب باید روی ویژگی‌های شخصیتی و ارزش‌های فرد مورد نظر متمرکز شود و مناسب‌ترین فرد را انتخاب کند. سایت‌های همسریابی به کاربران خود وعده دو اقدام مهم را می‌دهند: اول اینکه به افراد کمک می‌کنند تا گزینه‌های بسیاری برای انتخاب داشته باشند و دوم اینکه ازدواج آن‌ها طولانی و بادوام خواهد بود. در مورد وعده اول، شکی نیست که درست می‌گویند. این سایت‌ها با تبلیغات و ترفندهایی که به کار می‌برند، می‌توانند تعداد بی‌شماری از افراد جویای همسر را به سمت خود جذب کنند. بنابراین هر فردی، گزینه‌های بسیار زیادی در اختیار خواهد داشت و به ظاهر می‌تواند فردی مطابق میل خود را بیابد؛ اما درباره وعده دوم جای تردید بسیاری است و نیاز به بحث و گفت‌وگو دارد.
آیا شناخت اینترنتی ممکن است؟
فردی را که در اینترنت دیده می‌شود، می‌توان به کوه یخی که در اقیانوس قرار دارد و تنها بخشی از آن بیرون است، تشبیه کرد. ما فقط همان قسمت اندک را می‌بینیم و قسمت‌های زیرین آن از دیدمان پنهان می‌ماند؛ بنابراین آشنایی اینترنتی برای انتخاب همسر کافی و جالب نیست. افراد برای انتخاب همسر باید با یکدیگر آشنایی نزدیک داشته باشند و درعین‌حال، خانواده‌های یکدیگر را از نظر مسائل فرهنگی و روابط اقتصادی بشناسند و دو نفر بررسی کنند که آیا از لحاظ خانوادگی با یکدیگر سنخیت دارند یا خیر. در غیر این صورت ازدواجشان موفق نخواهد بود.
اعتیاد خطرناک به آشنایی‌های اینترنتی یکی دیگر از معایب ملاقات‌های اینترنتی این است که هر دختر و پسری ممکن است ملاقات‌های اینترنتی متعددی داشته باشد تا به اصطلاح بتواند افراد دیگر را هم بررسی و شناسایی کند. ادامه دادن چنین رفتاری نه تنها جلوی علاقه‌مند شدن افراد به یکدیگر را می‌گیرد، بلکه نمی‌تواند به داشتن رابطه طولانی منجر شود، چراکه آن‌ها به این نوع قرارها معتاد شده و مدام دنبال گزینه‌ای بهتر از قبلی هستند.
استمرار برای پیدا کردن یک فرد ایده‌آل و مطلوب‌تر از قبلی، خطر بسیار بزرگی برای فرد محسوب می‌شود و حتی اگر با فردی وارد رابطه‌ای شود، ممکن است نتواند از عادت بد خود دست بردارد و بازهم در اینترنت به دنبال دوست باشد. نتیجه اینکه به‌وسیله اینترنت می‌توان با افراد بی‌شماری ارتباط برقرار کرد، اما هرگز نمی‌توان درگیر یک رابطه سالم عاطفی و بادوام شد.
بیشتر بخوانید:
بررسی ازدواج‌های اینترنتی
واقعیت این است که ازدواج‌های موفقی که ریشه در آشنایی اینترنتی دارد، معمولاً توسط افرادی صورت گرفته است که از شخصیت‌های پخته‌ای برخوردار بوده‌اند به این معنی که به‌طور تصادفی با هم در اینترنت آشنا شده‌اند، نه اینکه از این طریق با هم ازدواج کنند.
به گفته بسیاری از کارشناسان ازدواج‌های اینترنتی معمولاً با انگیزه دوست‌یابی آغاز می‌شود و پس از چندی با اصرار یکی از طرفها به ازدواج، فرد برای تداوم رابطه حاضر به پذیرش آن شده در حالیکه خود نیز می‌داند که هیچ جدیتی در این موضوع ندارد و علایق ناشی از احساسات ناپایدار تمایل به تداوم رابطه و در نهایت ازدواج را موجب شده است. دسته دیگر ازدواج‌ها از سوی افرادی انجام می‌شود که ناامیدی از پیدا کردن شریک مناسب آینده‌شان با انگیزه و هدف مشخص به سایت‌های همسریابی مراجعه کرده و سعی می‌کنند فرد مورد نظر خود را پیدا کنند.
با وجودی که در این نوع ارتباط هدف از همان ابتدا ازدواج است، اما این نوع ارتباط زمانی می‌تواند به یک آشنایی سالم تبدیل شود که با بلوغ هیجانی هر دو فرد، نظارت مؤسسات ذی‌صلاح در این امر و استفاده از متخصصان و مشاوران در حوزه‌های دینی و ازدواج همراه شود. اما به‌طورکلی می‌توان گفت: بیشترین افرادی که از طریق همسریابی اینترنتی مبادرت به آغاز آشنایی می‌کنند شامل گروه‌هایی هستند که محدودیت‌هایی دارند؛ این محدودیت‌ها ممکن است مربوط به مشکلات فردی، خانوادگی، ظاهری و فرهنگ حاکم بر محیط زندگی فرد باشد. در فضای مجازی تضمینی وجود ندارد که اطلاعات ارائه شده توسط کاربران صحیح باشد، زیرا در بسیاری از موارد افراد ایده‌آل‌های خود را به طرف مقابل منعکس می‌کنند.
وظیفه خانواده‌ها
امروزه شکل‌های سنتی پیدا کردن زوج مناسب، در جمعیت متراکم کنونی، گمنام شدن افراد در جامعه شهرنشین و افزایش فردگرایی جوانان سبب شده است تا جوانان تمایل به ازدواج‌های سنتی را از دست داده به استفاده از اینترنت و برقراری ارتباط‌های اینترنتی مبادرت کنند. بنابراین از آنجا که اینترنت واقعیت روز جامعه ماست و نمی‌توانیم این واقعیت را انکار کنیم اگر خانواده‌ها خیلی بدبینانه به این وسیله ارتباطی نگاه کنند قطعاً فرزندانشان به شکل دیگری آسیب خواهند دید.
بیشتربخوانید:
راه‌حل چیست؟
آنچه مسلم است شناخت لازم برای ازدواج دو جوان باید از طریق ارتباط رودررو، گفتگو و ملاقات با نظارت خانواده ایجاد شود. با ایجاد ساختاری صحیح و برنامه استراتژیک برای پاسخگویی به نیازهای جوانان از طریق اینترنت، ایجاد نظام ارزشی در تولید محتوای اینترنتی، ایجاد فضای جذاب و پرنشاط در خانواده برای طرح راحت‌تر خواسته‌ها توسط جوانان، افزایش نظارت و کنترل توسط اداره‌کنندگان سایت‌ها برای طرح معقول و منطقی خواسته‌های جوانان می‌توان به این امر کمک کرد. آموزش و ظرفیت‌سازی در خصوص مقوله مورد بررسی توسط سازمان‌ها و دستگاه‌های دولتی مرتبط و ایجاد کانون‌های مهارت‌های زندگی با همراهی والدین و آموزش مقتضی برای بهره‌برداری از سایت‌های اینترنتی اهمیت افزایش دانش و آگاهی جوانان نسبت به آسیب‌ها و امتیازات ازدواج‌های اینترنتی از طریق برنامه‌های منظم در مراکز آموزشی و حضور رسانه ملی برای آگاه‌سازی جوانان و خانواده‌ها ضروری می‌باشد.
