تحریریه بهار زندگی
چرا کنترل خود را از دست می‌دهیم؟
بسیاری از نظریه پردازان بر این باورند که از دست دادن آرامش و کنترل نوعی یادگیری غلط است! بدین ترتیب، که فرد تحت تربیت افراد خشمگین و عصبانی یادگرفته که در برابر حوادثی که بر خلاف میل او هستند، واکنش تند نشان داده و خویشتن داری خود را از دست بدهد!
گاهی هم افراد در مقابل وضعیتی که خود را نسبت بدان ناتوان و ضعیف می‌بینند یا زمانی که در معرض ظلم و زورگویی قرار می‌گیرند، احساس خشم می‌کنند و می‌خواهند که آنچه را در حق آنان اعمال شده به طرف مقابل برگردانند و تلافی کنند! اما، متخصصان معتقدند حتی در تلافی کردن هم دلیلی وجود ندارد که خشم و عصبانیت در کار باشد و فرد می‌تواند پاسخ مناسبی (چه کلامی و چه عملی) به طرف مقابل بدهد، بدون آنکه ابراز خشم به شکل خشن داشته یا کنترل خود را از دست بدهد!
عصبانیت خود را کلامی کنید
متأسفانه تعداد افرادی که به هر دلیلی عصبانیت‌های خود را به شکل خشونت و حتی ضرب و شتم نشان می‌دهند، کم نیست. علت بسیاری از درگیری‌ها و دعواهای خیابانی همین است که نمی‌توانند راهی مناسب برای ابراز خشم‌شان پیدا کنند و خشم را به شکلی خشن و تند به هر کس که حرف یا عملی خلاف میل آنها داشته باشد، نشان می‌دهند.
روانشناسان معتقدند بهترین راه ابراز خشم و عصبانیت، کلامی کردن آن است. این که ناراحتی و خشم خود را در قالب کلمات بیان کنیم، نه در قالب رفتارهای عملی. برای مثال، وقتی فرزندمان عمداً درب اتاق را محکم به هم می‌زند، راه‌حل درست این نیست که ما هم درب اتاق را محکم بکوبیم یا رفتار خشن دیگری بروز دهیم. در چنین حالتی بهتر است ابتدا کمی صبر کنیم تا خشم او کمتر شود و سپس به شیوه‌ای منطقی با او صحبت کنیم و بگوییم رفتار درست این نیست که در را محکم بکوبی بلکه باید علت ناراحتی و خشم خود را بشناسی و بیایی تا با هم در باره آن صحبت کنیم و حتی کمک کنیم تا او بتواند علت واقعی ناراحتی خود را بشناسد.
چگونه از خشم خود بکاهیم؟
روانشناسان راهکارهای مختلف رفتاری برای کاهش خشم را توصیه می‌کنند. در این جا به برخی از این راهکارها اشاره می‌کنیم.
1) روش خرد کردن ظروف شکستنی!!!
تعجب نکنید! منظورمان این نیست که واقعاً ظروف را بشکنید. در این روش ، به مکان ساکتی رفته، آرام نشسته یا دراز می‌کشید و چشمان خود را می‌بندید و خود را در مکانی مانند موزه تصور می‌کنید. در این مکان تخیلی و در ذهن خود، قفسه‌های شیشه ای وجود دارد که روی آنها پر است از اشیا و ظروف بلور و شکستنی. شما هم در تخیل خود یک چوب یا چماق بزرگ در دست دارید و شروع می‌کنید به شکستن ظروف و قفسه‌ها.
آنقدر ظرف‌های بلور و شیشه ای و چینی را می‌شکنید تا همه خشم‌تان خالی شود! اگر در اتاق تصوری خود همه ظروف را شکستید؛ اما، هنوز عصبانیت‌تان تمام نشده بود، در ذهن‌تان از اتاق نامبرده وارد اتاق مشابهی می‌شوید که پر از ظروف مشابه است و شروع به شکستن آنها می‌کنید. این شکستن تا جایی ادامه پیدا می‌کند که عصبانیت و خشم شما کاملاً خاتمه یابد. در این صورت، می‌توانید چشمان خود را بگشایید و با آرامش بیشتر به کار روزانه تان ادامه دهید.
2) روش شمارش معکوس
در این روش که روشی قدیمی به شمار می‌آید، در اوج عصبانیت شروع می‌کنید به شمردن از بیست به یک. اگر پس از رسیدن به عدد یک هنوز عصبانی بودید، کار شمارش را دوباره تکرار می‌کنید و دوباره از بیست به یک می‌شمارید! تا جایی که خشم شما کاملاً فرو بنشیند.
3) روش پیداکردن علت اصلی خشم
این روش که عمیق تر از دیگر روش‌هاست، به ما کمک می‌کند ضمن شناخت خود و حساسیت‌های خود، هم بر خشم غلبه کنیم و هم راه را بر عصبانیت‌های آتی ببندیم. برای مثال، فرض کنید در خیابان در حال قدم زدن هستید و ناگهان کسی بدون این که شما را بشناسد به شما ناسزا می‌گوید! گرچه شنیدن دشنام برای همه ناخوشایند است؛ اما، برخی افراد نسبت به شنیدن ناسزا بشدت حساس‌اند و ناراحتی زیادی در خود احساس می‌کنند. در حالی که برای افراد معمولی اولین چیزی که به ذهن می‌رسد این است که فرد دشنام‌دهنده فاقد سلامت روان است.
کسی که از شنیدن ناسزا به شدت ناراحت می‌شود باید با پرسیدن این پرسش‌ها و پرسش‌های مشابه از خود علل ناراحتی خود را کشف کند: این ناسزا مرا به یاد چه چیزی می‌اندازد؟ آیا از شنیدن ناسزا احساس تحقیر می‌کنم؟ آیا در موقعیت‌های دیگر هم این احساس تحقیرشدگی به من دست می‌دهد؟ آیا وقتی کسی مرا تحقیر می‌کند، عصبانی می‌شوم و نمی‌توانم واکنش مناسبی نشان دهم؟ آیا در خانواده و نزد دوستان هم عصبانیتی مشابه به من دست می‌دهد؟ آیا هر نوع فحاشی در ذهن من علامت تحقیر است؟ و...
بدین ترتیب، در موقعیت‌های مشابه عصبانیت خود را تحلیل کرده و با ریشه‌یابی خشم علل آن را شناسایی می‌کنیم و این کار را آنقدر ادامه می‌دهیم تا سرانجام بر خشم خود فائق آییم. خشم و عصبانیت عامل بسیاری از بیماری‌های جسمانی و روانی است. چه زمانی که آن را با خشونت ابراز می‌کنیم و چه زمانی که آن را فرو می‌خوریم. بنابراین، برای رسیدن به سطح متعادلی از سلامت روان لازم است هر چه زودتر اصول کنترل و غلبه بر خشم را یادبگیریم. از همین امروز شروع کنید.
