باکتری‌‌های شفا بخش

 آنیتا آوانی، زیرنظر: دکترمصطفی نوروزی و دکتر رزا زاوشی؛ دانشیاران تغذیه

کلسترول بالا به عنوان مهم‌ترین عامل خطر برای بیماری‌های قلبی عروقی می‌باشد. سازمان بهداشت  جهانی پیش‌بینی کرده است  تا سال 2030 بیماری‌‌های قلبی عروقی علل عمده مرگ و میرحدود 6/23 میلیون نفر در سراسر جهان خواهد بود. 45درصد ازحملات قلبی درغرب اروپا و 35درصد از حملات قلبی در اروپای مرکزی و شرقی بدلیل کلسترول بالا گزارش شده است. همچنین یکی از علل عمده مرگ و میر در ایران  بیماری‌های قلبی عروقی بوده که حدود 40درصد از مرگ‌ومیرها در کشور را به خود اختصاص داده است. یکی از مهم‌ترین عوامل خطر این بیماری‌ها کلسترول  بالا می‌باشد. طبق بررسی‌‌های انجام شده در ایران شیوع کلسترول بالا در افراد بالای 15 سال 1/11درصد گزارش شده است. امروزه رژیم‌‌های درمانی و یا مداخله غذایی به عنوان اولین راه برای کاهش سطح کلسترول خون توصیه شده‌اند و در مواردی که این امر مفید واقع نشود، از داروهای کاهنده کلسترول استفاده می شود از آنجا که هر یک‌ درصد کاهش غلظت کلسترول سرم موجب 3-2 درصد کاهش خطربیماری‌‌های قلبی عروقی می‌‌شود پس کاهش کلسترول خون یکی از راه‌هایی است که می‌‌تواند تا حد زیادی از میزان مرگ و میر ناشی ازاین بیماری‌‌ها بکاهد.

یافته‌‌ها 

دو محقق، اولین بار نشان دادند در برخی جمعیت‌‌ها مثل مردم قبیله ماسایی آفریقا با وجود استفاده از رژیم‌‌های پرخطر به‌ویژه مصرف گوشت به مقدار زیاد، میزان بروز بیماری‌‌های قلبی عروقی پایین است. شیوع بسیار پایین بیماری‌‌های قلبی در این قبیله را بدلیل مصرف منظم شیرتخمیری عنوان کردند. برخی از انواع میکروارگانیسم‌‌های زنده بنام پروبیوتیک‌‌ها در غذا به عنوان جزیی سودمند از رژیم بر سلامت اثر دارند. باکتری‌‌های مولد اسیدلاکتیک به‌ویژه لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتریوم بطورعادی جزیی از میکرو فلور طبیعی دستگاه گوارش هستند که بدلیل اثرات مفید به عنوان پروبیوتیک‌‌ها مطرح می‌‌شوند. پروبیوتیک‌‌ها از طریق ایجاد تعادل میکروبی روده اثرات مفیدی بر میزبان خود از جمله کاهش کلسترول خون اعمال می‌‌کنند. 

تاریخچه استفاده از میکروارگانیسم‌‌های زنده در غذا به ویژه باکتری‌های تولید کننده اسید‌لاکتیک به منظور حفظ و بهبود سلامت انسان بسیار طولانی است. 76 سال قبل از میلاد مسیح، مورخ رومی استفاده از فرآورده‌‌های تخمیری شیر را به منظور درمان گاستروآنتریت توصیه نمود. از زمان پیدایش عصر میکروب‌شناسی، تعدادی از محققین این اثرات مفید را به تعادل میکروبی روده نسبت دادند. فرضیه پروبیوتیک‌ها دراوایل سال‌های 1900 شکل گرفت زمانی‌که یک پزشک روسی بنام متچینکف، متوجه شد که خوردن یک نوع ماست تخمیر شده از شیر سبب طول عمر و حفظ سلامت روستاییان بلغاری شده است.
واژه پروبیوتیک به معنی برای زندگی، از زبان یونانی مشتق شده است. این واژه اولین بار در سال 1965 به منظور توضیح مواد ترشحی به وسیله یک میکروارگانیسم که رشد یک میکروارگانیسم دیگر را تحریک می‌کند، استفاده شد، بنابراین متضاد واژه آنتی‌بیوتیک است.

مکانیسم عمل پروبیوتیک‌‌ها در کاهش کلسترول خون

با تولید اسیدهای چرب کوتاه زنجیر سبب کاهش تولید کلسترول کبدی می‌‌شوند. از طرفی این میکروارگانیسم‌‌ها موجب مهار سنتزکلسترول در بدن می‌‌شوند، همچنین باکتری‌‌های پروبیوتیک دارای فعالیت آنزیمی‌‌ هستند که سبب تجزیه و دفع نمک‌های صفراوی می‌‌شوند پس بدلیل عدم بازجذب اسیدهای صفراوی بدن نیاز به سنتز مجدد آنها و در نتیجه کاهش کلسترول خون می‌‌شود. نکته دیگر قابلیت اتصال پروبیوتیک‌‌ها به کلسترول و ترکیب کلسترول با غشای سلولی باکتری و در نتیجه جلوگیری از جذب کلسترول مواد غذایی می‌‌باشد. 
 

نتیجه‌گیری
مصرف پروبیوتیک‌‌ها (به‌ویژه ماست پروبیوتیک‌) در مصرف کنندگان می‌‌تواند سبب بهبود در چربی‌‌های  سرم بخصوص در افراد با کلسترول بالا و کاهش خطر بیماری‌های قلبی عروقی شود.