پایان هفتاد سال سلطنت الیزابت دوم/ عاشق ۱۳ ساله و حامی کودتای ۲۸ مرداد

سرویس جهان مشرق - الیزابت دوم، ملکه‌ی بریتانیا، پنج‌شنبه 8 سپتامبر 2022 (17 شهریور 1401) در سن 96 سالگی فوت کرد. وی که روز دوشنبه در دو دیدار جداگانه با «بوریس جانسون» نخست‌وزیر سابق، و «لیز تراس» نخست‌وزیر جدید بریتانیا، فرآیند انتقال قدرت را تکمیل کرده بود، روز سه‌شنبه به توصیه‌ی پزشکان، استراحت کرد و حتی برخی از دیدارهایش را نیز لغو نمود. در این گزارش، اطلاعات بیش‌تری درباره‌ی ملکه الیزابت دوم خواهید خواند.

ملکه «الیزابت دوم» روی کرسی سلطنت در مجلس اعیان بریتانیا در ماه می سال 2021. الیزابت پس از هفتاد سال سلطنت بر بریتانیا، که طولانی‌ترین دوره‌ی سلطنت در تاریخ این کشور به شمار می‌رود، در سن 96 سالگی فوت کرد. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› از نژادپرستی تا رسوایی جنسی؛ «بوریس جانسون» کیست؟

 

زندگی خانوادگی؛ از تولد تا سلطنت

«الیزابت الکساندریا ماری[1]» 21 آوریل 1926 (31 فروردین 1305) ساعت 2:40 صبح به وقت گرینویچ، با عنوان «شاهدخت الیزابتِ یورک» در منطقه‌ی اعیانی «می‌فر» در لندن به دنیا آمد. آن موقع پدربزرگش «جورج پنجم» پادشاه بریتانیا بود. الیزابت که فرزند اول خانواده‌اش و صاحب تنها یک خواهر کوچک‌تر بود، پس از رسیدن پدرش «جورج ششم» به پادشاهی، «وارث مقدر» سلطنت لقب گرفت؛ به این معنا که اگر پدرش صاحب فرزند پسر می‌شد، الیزابت باید به‌رغم ارشدیت سنی، سلطنت را دودستی به او تقدیم می‌کرد. با این وجود، این اتفاق نیفتاد و الیزابت ماه فوریه‌ی سال 1952، در سن 25 سالگی، ملکه‌ی هفت کشور مستقل مشترک‌المنافع شد: پادشاهی متحده (بریتانیا)، کانادا، استرالیا، نیوزیلند، آفریقای جنوبی، پاکستان و سیلان (سری‌لانکای امروزی).

«شاهدخت الیزابت» در کنار مادرش «الیزابت مادر» یا «ملکه الیزابت» که لقب «ملکه» را به خاطر پادشاهی همسرش دریافت کرده بود، نه به خاطر سلطنت خودش بر بریتانیا. ملکه الیزابت دوم در سال 1926 به دنیا آمد و سال 2022 در 96 سالگی فوت کرد. (+)

ملکه الیزابت، در طول سلطنت خود و پیش از فوتش در روز پنج‌شنبه، رکوردهای ملی و بین‌المللی مختلفی را به نام خود ثبت کرد: طولانی‌ترین عمر و طولانی‌ترین سلطنت در تاریخ بریتانیا (70 سال و 214 روز)، مسن‌ترین فرد زنده در رأس حکومت یک کشور (96 سال و 4 ماه و 18 روز) و صاحب طولانی‌ترین دوره در رأس حکومت یک کشور در قید حیات، و همچنین صاحب دومین حکومت طولانی در رأس یک کشور در تاریخ ثبت‌شده‌ی بشر (بعد از لوئی چهاردهم پادشاه فرانسه بین سال‌های 1643 و 1715، با 72 سال و 110 روز[2]). ملکه الیزابت در دوران سلطنتش بر بریتانیا 14 نخست‌وزیر مختلف در کشورش، 14 رئیس‌جمهور در آمریکا، و 7 پاپ را درک کرد[3].

ملکه «الیزابت دوم» (مرکز تصویر با لباس زردرنگ) در حاشیه‌ی نشست سال 1977 «گروه 7» در لندن، در کنار شماری از سران کشورهای عضو این گروه و اعضای خاندان سلطنتی بریتانیا، از جمله «شاهدخت مارگارت» (جلوی تصویر، دوم از چپ) خواهر کوچک‌تر ملکه الیزابت دوم، «جیمز کالاهان» (جلوی تصویر، چهارم از چپ)، نخست‌وزیر وقت بریتانیا، شاهزاده «فیلیپ» (پنجم از راست) همسر ملکه الیزابت دوم، ملکه «الیزابت» (چهارم از راست) مادر ملکه الیزابت دوم، و «جیمی کارتر» (سوم از راست) رئیس‌جمهور وقت آمریکا. ملکه الیزابت دوم در دوران سلطنت خود با بسیاری از رؤسای‌جمهور و رؤسای حکومت در کشورهای مختلف دیدار کرده بود. (+)

ازدواج جنجالی الیزابت

الیزابت سال 1947 با «فیلیپ ماونت‌باتن[4]» شاهزاده‌ی سابق یونان و دانمارک ازدواج کرد. این ازدواج، حتی بیش از سلطنت ملکه الیزابت عمر کرد، از سال 1947 تا فوت فیلیپ در سال 2021، یعنی به مدت 73 سال و چهار ماه و 20 روز. الیزابت و همسرش صاحب چهار فرزند شدند: چارلز (که اکنون تحت عنوان چارلز سوم، پادشاه بریتانیاست)، آن، اندرو، و ادوارد. فیلیپ 9 آوریل 2021 (20 فروردین 1400) دو ماه پیش از تولد 100 سالگی‌اش و 1 سال و 5 ماه پیش از الیزابت، فوت کرد. اگرچه ازدواج این دو با در نظر گرفتن معیارهای غربی، یک ازدواج کاملاً موفق بود، اما آغاز چندان ساده‌ای نداشت.

در همین‌باره بخوانید:

›› جای خالی بی‌خانمان‌های انگلیس در عروسی شاهزاده «هری»

›› دامادِ از همه‌جا رانده و عروسِ تکراری؛ ازدواج «شاهزاده هری و مگان مارکل»

الیزابت اولین بار سال 1934 فیلیپ را دید؛ زمانی که فقط هشت سال داشت. این دو که ارتباط نسبی نسبتاً دوری هم با یک‌دیگر داشتند، سال 1937 بار دیگر همدیگر را دیدند. سال 1939، برای بار سوم، این‌بار در دانشکده‌ی نیروی دریایی بریتانیا، موسوم به «دارتموث» با یک‌دیگر ملاقات کردند و الیزابت که آن موقع 13 سال داشت، گفت عاشق فیلیپ شده است. این دو سپس شروع به نامه‌نگاری با یک‌دیگر کردند. ماه جولای 1947 پس از آن‌که الیزابت به سن 21 سالگی رسید، بالأخره خبر نامزدی این دو رسماً اعلام شد. با این وجود، مشکلات از همان موقع آغاز شدند.

«شاهدخت الیزابت» در سال 1939 در حال غذا دادن به یک فیل در باغ‌وحش لندن. الیزابت عاشق حیوانات بود و بعدها، سال 1972، از رئیس‌جمهور کامرون یک فیل هدیه گرفت. او در این تصویر تنها 13 سال دارد، همان سال 1939 پس از دیدار با «شاهزاده فیلیپ» برای بار سوم، گفت عاشق او شده است. (+)

فیلیپ اوضاع مالی فوق‌العاده‌ای نداشت؛ متولد خارج از بریتانیا بود، و خواهرهایش با اشراف‌زادگان آلمانی‌ای ازدواج کرده بودند که با حزب نازی آلمان ارتباط داشتند. گفته می‌شود برخی از مشاوران پادشاه وقت، یعنی پدر الیزابت، معتقد بودند که فیلیپ لیاقت الیزابت را ندارد. فیلیپ پیش از ازدواج با الیزابت، همه‌ی القاب یونانی و دانمارکی‌اش را کنار گذاشت و عملاً به یک شاهزاده‌ی بی‌خانه و بی‌سلطنت تبدیل شد. همچنین مذهب خود را از ارتدوکس یونانی تغییر داد و به کلیسای انگلستان، موسوم به «انگلیکانیسم»، گروید. مراسم ازدواج الیزابت و فیلیپ ماه نوامبر سال 1947 برگزار شد، اما در مقطعی که هنوز جنگ جهانی دوم داغ بود، از اقوام فیلیپ که در آلمان زندگی می‌کردند یا با آلمانی‌ها رابطه داشتند، از جمله سه خواهر او، دعوت نشد.

مراسم ازدواج «الیزابت» و «شاهزاده فیلیپ» در سال 1947. فیلیپ پیش از ازدواج با الیزابت، القاب و عناوین خود، از جمله «شاهزاده‌ی یونان و دانمارک» را رها کرد و مذهب خود را به «انگلیکانیسم» تغییر داد. با این وجود، با توجه به حساسیت‌های جامعه‌ی بریتانیا پس از جنگ جهانی دوم، اقوام فیلیپ که با حزب نازی آلمان ارتباط داشتند، از جمله خواهرهایش که با افراد مرتبط با نازی‌ها ازدواج کرده بودند، به مراسم ازدواج الیزابت و فیلیپ دعوت نشدند. (+)

هفتاد سال سلطنت

طولانی‌ترین دوران سلطنت در تاریخ بریتانیا، خواه‌ناخواه با فرازونشیب‌های فراوانی نیز برای ملکه الیزابت همراه بود. الیزابت، در جریان سفری به مقصد استرالیا و نیوزیلند، در کنیا بود که خبر فوت پدرش و ملکه شدن خودش را به او دادند. اگرچه سال 1952 بلافاصله پس از فوت پدرش، خودبه‌خود ملکه‌ی بریتانیا شد، اما مراسم تاج‌گذاری‌اش سال بعد برگزار شد. در مقطعی که «امپراتوری بریتانیا» در حال گذار به «اتحادیه‌ی کشورهای مشترک‌المنافع» بود، الیزابت به اولین ملکه‌ی انگلیس تبدیل شد که همزمان با سلطنت بر استرالیا و نیوزیلند، به این دو کشور سفر کرد. برخی تخمین‌ها حاکی از آن است که سه‌چهارم از کل جمعیت استرالیا در این سفر، در سال 1953، ملکه الیزابت را از نزدیک دیدند.

«الیزابت» و شاهزاده «فیلیپ» در مراسم تاج‌گذاری ملکه «الیزابت دوم» به عنوان ملکه‌ی بریتانیا در سال 1953؛ مراسمی که آغاز رسمی طولانی‌ترین دوران سلطنت یک پادشاه یا ملکه در تاریخ این کشور بود (+)

الیزابت علاقه‌ی زیادی به سفر به کشورهای مختلف داشت و با انجام بیش از صد سفر به کشورهای مختلف، بیش‌ترین سفرهای گردشگری را در میان رؤسای حکومت در جهان داشت. ملکه الیزابت سال 1957 طی یک سفر رسمی به آمریکا رفت و به نیابت از کشورهای مشترک‌المنافع در مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کرد. بلافاصله در نشست افتتاحیه‌ی پارلمان کانادا شرکت کرد و به این ترتیب، به اولین پادشاه یا ملکه‌ی کانادا تبدیل شد که یک نشست پارلمان را شروع می‌کرد. دو سال بعد، دوباره به آمریکا و کانادا سفر کرد. و سال 1961 به قبرس، هند، پاکستان، نپال، ایران و غنا سفر کرد. ملکه الیزابت همچنین سال 1986 با یک سفر رسمی شش‌روزه به چین، تبدیل به اولین پادشاه یا ملکه‌ی بریتانیا شد که به این کشور آسیایی سفر می‌کرد. وی ضمناً، اولین پادشاه یا ملکه‌ی بریتانیا بود که به کشورهای شوروی سابق سفر کرد.

در همین‌باره بخوانید:

›› نماینده ملکه در کشورهای جنگ‌زده/ «سایمون شرکلیف» سفیر انگلیس در ایران کیست؟

›› پایان مأموریت «راب مک ایر»؛ سفیر جنجالی انگلیس که در تهران بازداشت شد

دهه‌های 1960 و 1970 با تسریع استقلال مستعمره‌های بریتانیا در آفریقا و کارائیب همراه بود؛ به که گونه‌ای بیش از بیست کشور از زیر سلطه‌ی امپراتوری بریتانیا خارج شدند. سال 1981 در جریان «رژه‌ی رنگ‌ها» در لندن، در حالی که الیزابت سوار بر اسبش «برمه‌ای» از نیروهای نظامی سان می‌دید، شش گلوله از فاصله‌ی نزدیک به سوی او شلیک شد. پلیس بعداً فهمید که این گلوله‌ها مشقی بوده‌اند، اما «مارکوس سارجنت» عامل 17 ساله‌ی این «تیراندازی»، به پنج سال حبس محکوم، و البته بعد از سه سال، آزاد شد. در عین حال، مطبوعات، خون‌سردی ملکه الیزابت و تسلط او بر اسبش در آن لحظات را ستودند. همان سال، الیزابت طی سفری به نیوزیلند مورد یک سوءقصد دیگر، باز هم توسط یک نوجوان 17 ساله، این‌بار به اسم کریستوفر جان لوئیس، قرار گرفت. لوئیس از طبقه‌ی پنجم یک ساختمان، یک گلوله به سمت الیزابت شلیک کرد، اما تیرش به خطا رفت.

ملکه «الیزابت دوم» سوار بر اسبش «برمه‌ای» در حال اسب‌سواری همراه با «رونالد ریگان» رئیس‌جمهور وقت آمریکا، در کاخ «وینزر» در شهری به همین نام در جنوب شرقی انگلیستان، در جریان سفر سال 1982 ریگان به بریتانیا (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› کمک یونیسف به کودکان گرسنه در انگلیس/ بیش از یک‌پنجم انگلیسی‌ها فقیر هستند

›› نوزادانی که در سطل بیمارستان رها می‌شوند و کودکانی که از سطل آشغال غذا می‌خورند

›› کرونا و افشای چهره پشت ماسک؛ دزدی مردم از بیمارستان‌ها در انگلیس

جشن‌های «نقره‌ای»، «طلایی»، «الماسی» و «پلاتینی» و دوران افول

ملکه الیزابت سال 1977، «جشن نقره‌ای» یعنی 25 سالگی سلطنتش، سال 2002، «جشن طلایی» یعنی 50 سالگی سلطنتش، سال 2012، «جشن الماسی» یعنی 60 سالگی حکومتش، و سال 2022، «جشن پلاتینی» یعنی 70 سالگی حکومتش را برگزار کرد. ملکه الیزابت دوم شاهد دوره‌های مختلفی از تاریخ کشورش بود: از امپراتوری تا اتحادیه‌ی مشترک‌المنافع؛ و از پیوستن به اتحادیه‌ی اروپا تا برگزیت. روزهای شیرین و تلخ زیادی را نیز تجربه کرد. از عشق در 13 سالگی تا زمانی که به خاطر محدودیت‌های کرونایی مجبور شد به‌تنهایی در مراسم ترحیم همسرش فیلیپ بنشیند؛ تصویری که رسانه‌های غربی نوشتند دل بسیاری از مردم را در سراسر جهان به درد آورد[5].

ملکه «الیزابت دوم» به خاطر مقررات سخت‌گیرانه‌ی کرونایی، به‌تنهایی در مراسم ترحیم همسرش شاهزاده «فیلیپ» در کلیسای «سنت جورج» در لندن شرکت می‌کند. فیلیپ 73 سال در کنار الیزابت بود و ملکه‌ی انگلیس کم‌تر از یک سال و نیم پس از فوت او، از دنیا رفت. (+)

خود ملکه الیزابت که در عمده‌ی عمرش از نظر سلامتی مشکل خاصی نداشت، از ماه اکتبر سال 2021 به بعد هنگام حضور در انظار عمومی از عصا استفاده کرد. درگیری او با درد کمر رسانه‌ای شد و شرکت او در بسیاری از مراسم‌های عمومی بعد از آن، لغو شد. کم‌کم چارلز، پسر ارشدش و وارث سلطنت، بخشی از مسئولیت‌های ملکه الیزابت را به عهده گرفت. این در حالی بود که ملکه هرگز قصد نکرد داوطلبانه سلطنت را به پسرش تحویل بدهد. الیزابت که روی هم رفته ملکه‌ای محبوب در بریتانیا به شمار می‌رفت، در مراسم هفتاد سالگی سلطنتش، بار دیگر وعده‌ای را داد که سال 1947، پیش از نشستن بر تخت سلطنت، به مردم کشورش داده بود: یک عمر خدمت عمومی.

فوت ملکه الیزابت و انتقال قدرت

کاخ باکینگهام، ساعت 12:30 بعدازظهر پنج‌شنبه، به وقت بریتانیا، اعلام کرد که ملکه الیزابت در کاخ «بالمورال» در اسکاتلند تحت مراقبت پزشکی قرار دارد و پزشکان درباره‌ی وضعیت سلامت او اظهار نگرانی کرده‌اند[6]. البته در این بیانیه اشاره شده بود که «ملکه آسوده در کاخ بالمورال» است. فرزندان الیزابت بلافاصله به اسکاتلند رفتند و بر بالین ملکه حاضر شدند[7]. ساعت 2 بعدازظهر، شبکه‌ی «بی‌بی‌سی یک» برنامه‌های عادی خود را قطع کرد و منحصراً وضعیت سلامت ملکه را گزارش کرد. همه‌ی خبرنگاران و مجریان این شبکه نیز لباس مشکی پوشیدند. «یلدا حکیم» خبرنگار بی‌بی‌سی، حدود ساعت 3 با انتشار یک توئیت، پیش از هرگونه اعلام رسمی، از فوت ملکه الیزابت خبر داد؛ اما بعداً این توئیت را حذف کرد. ساعت 4:30 بعدازظهر، لیز تراس، نخست‌وزیر جدید بریتانیا، از فوت ملکه باخبر شد.

دیدار «لیز تراس» نخست‌وزیر جدید انگلیس، با «الیزابت دوم» ملکه‌ی این کشور. ملکه الیزابت در این دیدار رسماً از تراس دعوت کرد برای اداره‌ی کشور کابینه تشکیل دهد. این اقدام ملکه به معنای مهر تأییدی بر نتیجه‌ی انتخابات داخلی حزب محافظه‌کار و انتصاب تراس به عنوان نخست‌وزیر کشور است. تراس نیز با پذیرش این دعوت، نخست‌وزیر و مأمور تشکیل کابینه می‌شود. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› نارضایتی انگلیسی‌ها از عملکرد دولتشان در پرونده نازنین زاغری

نهایتاً حساب کاربری خاندان سلطنتی بریتانیا ساعت 6:30 بعدازظهر با انتشار توئیتی، رسماً خبر از فوت ملکه داد و نوشت: «امروز بعدازظهر، ملکه با آسودگی در بالمورال فوت کرد. پادشاه [چارلز سوم] و ملکه [همسر پادشاه] امشب در بالمورال می‌مانند و فردا به لندن بازخواهند گشت.» اولین اعلامیه‌ی تلویزیونی درباره‌ی فوت ملکه، یک دقیقه بعد پخش شد: مجری خبر بی‌بی‌سی ضمن اعلام این خبر، بیانیه‌ی خاندان سلطنتی را نیز به صورت زنده قرائت کرد. پس از فوت ملکه الیزابت، پایگاه اینترنتی خاندان سلطنتی با انتشار تصویری از او در جوانی و متن بیانیه‌ی مذکور، این‌گونه نوشت: «وب‌سایت رسمی خاندان سلطنتی، موقتاً خارج از دسترس است تا تغییرات لازم اعمال شود.»

«ملکه الیزابت دوم: 2022-1926. امروز بعدازظهر، ملکه با آسودگی در [کاخ] بالمورال فوت کرد. پادشاه [چارلز سوم] و ملکه [همسر پادشاه] امشب در بالمورال می‌مانند و فردا به لندن بازخواهند گشت. پنج‌شنبه 8 سپتامبر 2022 [17 شهریور 1401] --- وب‌سایت رسمی خاندان سلطنتی، موقتاً خارج از دسترس است تا تغییرات لازم اعمال شود.» تصویری از صفحه‌ی اصلی پایگاه اینترنتی خاندان سلطنتی بریتانیا طی دقایق ابتدایی پس از فوت ملکه «الیزابت دوم». این صفحه اکنون با گزارش‌های مختلفی درباره‌ی زندگی و سلطنت ملکه الیزابت دوم، پر شده است. (+)

الیزابت دو روز پیش از فوتش، لیز تراس، نخست‌وزیر جدید بریتانیا، را رسماً مسئول تشکیل کابینه کرد. تراس (با در نظر گرفتن دو دوره نخست‌وزیری «هارولد ویلسون») پانزدهمین نخست‌وزیری بود که حکم تشکیل کابینه را از الیزابت گرفت. با این وجود، ملکه شاهد تشکیل کابینه‌ی تراس نبود. بسیاری از مقامات دولتی و غیردولتی در سراسر جهان نسبت به فوت ملکه الیزابت واکنش نشان دادند[8]. تراس فوت ملکه الیزابت را «شوک» به مردم بریتانیا و تمام جهان توصیف کرد. علاوه بر بریتانیا، پرچم شماری از کشورها، از جمله پرچم آمریکا بر فراز ساختمان کنگره، در احترام به ملکه الیزابت، به حالت نیم‌افراشته درآمد. جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، و همسرش، در توئیتر درباره‌ی فوت ملکه الیزابت بیانیه صادر کردند. تمام رؤسای‌جمهور سابق آمریکا که در قید حیات هستند، نیز بیانیه‌های جداگانه‌ای صادر کردند. بایدن همچنین دستور داد پرچم‌های آمریکا تا غروب روزی که ملکه الیزابت دفن می‌شود، به حالت نیم‌افراشته باقی بمانند.

 

در همین‌باره بخوانید:

›› موردِ عجیبِ وزیر بهداشت انگلیس/ از رسوایی جنسی تا عذرخواهی بدتر از گناه +عکس و فیلم

›› سوءاستفاده از کارآموزان و رابطه جنسی در ازای ترفیع شغلی در پارلمان انگلیس

هنوز جزئیات مراسم تدفین ملکه الیزابت به طور رسمی اعلام نشده است، اما انتظار می‌رود این مراسم حدود 12 روز دیگر برگزار شود. پس از فوت ملکه الیزابت، چارلز پسر ارشدش خودبه‌خود به پادشاهی رسیده و اکنون با عنوان «چارلز سوم» پادشاه بریتانیا و چهارده منطقه‌ی دیگر در چارچوب اتحادیه‌ی مشترک‌المنافع است[9]. لیز تراس، نخست‌وزیر بریتانیا، در همین‌باره بیانیه‌ای به این شرح صادر کرد: «امروز، تاج (چنان‌که بیش از هزار سال است اتفاق می‌افتد) به شهریار جدیدمان، رأس حکومت، منتقل می‌شود: اعلی‌حضرت چارلز سوم.» گفته می‌شود دست‌کم 10 روز در بریتانیا عزای عمومی اعلام می‌شود[10].

اگرچه گذر زمان سبک پادشاهی چارلز سوم را نشان خواهد داد، اما کارشناسان، محبوبیت، پختگی، و دنیادیدگی الیزابت دوم را کم‌سابقه یا حتی بی‌سابقه و غیرقابل‌تکرار توصیف می‌کنند و معتقدند با فوت ملکه الیزابت، بریتانیا وارد عصر متفاوتی خواهد شد؛ عصری که ممکن است خاندان سلطنتی در آن موضوعیت خود را از دست بدهد و مانند خاندان‌های سلطنتی در برخی کشورهای دیگر، صرفاً به این تکاپو بیفتد که دست‌وپاگیر سیاست‌های کشور نشود، چراکه نه چارلز، وارث سلطنت از الیزابت، و نه شاهزاده ویلیام، وارث سلطنت از چارلز، «هیچ‌کدام نشانی از نیروی اراده‌ی او [ملکه الیزابت] ندارند[11].»

در همین‌باره بخوانید:

›› «تاچر جدید»؛ «لیز تراس» نخست‌وزیر جدید انگلیس کیست؟