نفع مشترک کار ۴ روزه

 تعطیلات آخر هفته و کارآمد‌تر شدن کارکنان به عنوان یکی از موضوعات مهم در جهان منجر به قانونی شدن ساعات کار کمتر در اروپا شد و مدیران شرکت‌ها با آزمایش موفق «آخر هفته 3 روزه» در 2022 از کار 4 روزه کارکنان خود با بهره‌وری بیشتر به برد قابل توجهی دست یافتند و حتی شرکت‌های آمریکایی با تغییر مدیریت در ساختمان‌های تحت مالکیت خود کار هیبریدی و تعطیلات هفتگی را ایجاد کردند و افراد با دورکاری هم امکان سفر و هم امکان کار را خواهند داشت.

وقوع همه‌گیری کرونا گفت‌‌‌وگوهای مربوط به تعطیلات سه روزه را دوباره داغ کرد، چراکه کارمندان و کارفرمایان درباره اهمیت انعطاف‌پذیری محیط کار و مزایای آن تجدیدنظر کردند. ایده ساده است؛ کارمندان چهار روز در هفته کار می‌کنند، در حالی که حقوق و مزایای یکسانی دریافت می‌کنند و حجم کاری آنها نیز مشابه قبل است. بنابراین شرکت‌هایی که هفته کاری خود را کوتاه می‌کنند با جلسات کمتر و کار مستقل بیشتری کار می‌کنند. طرفداران هفته‌کاری چهار روزه معتقدند که رضایت کارمندان در این حالت افزایش می‌‌‌یابد و بهره‌‌‌وری نیز بالا خواهد رفت. اتحادیه‌های کارگران در سراسر اروپا از دولت‌‌‌ها می‌‌‌خواهند که هفته کاری چهار روزه را اجرا کنند. اما کدام کشورها این ایده را پذیرفته‌‌‌اند و تاکنون چه پیشرفت‌‌‌هایی داشته است؟

بر اساس گزارشی از یورو نیوز، در فوریه سال‌جاری کارمندان بلژیکی حق برخورداری از یک هفته کاری کامل با چهار روز کار را به جای پنج روز معمول به دست آوردند، بدون اینکه از دستمزدشان کاسته شود. در 29 سپتامبر مجلس نمایندگان بلژیک لایحه‌‌‌ای را در این راستا تصویب کرد و به این وسیله مانع قانونی دیگری را قبل از تبدیل شدن آن به قانون رسمی برطرف کرد. کارمندان بلژیکی حالا می‌‌‌توانند تصمیم بگیرند که چهار یا پنج روز در هفته کار کنند، اما این به آن معنی نیست که کمتر کار خواهند کرد چراکه می‌‌‌توانند ساعات کاری را در روزهای کمتری بگنجانند. الکساندر دو کرو، نخست‌وزیر بلژیک، امیدوار است این توافقنامه به انعطاف‌‌‌پذیری بیشتر بازار کار کمک کند و تلفیق زندگی خانوادگی و کاری را برای افراد آسان‌تر کند.

در انگلستان هم شرکت‌هایی که یک دوره 6 ماهه آزمایشی را برای هفته کاری چهار روزه اجرا کردند، پس از ستایش آن به عنوان آزمایشی بسیار موفق درحال برنامه‌‌‌ریزی برای دائمی کردن هفته کاری کوتاه‌‌‌تر هستند. ده‌‌‌ها شرکت، از جمله شرکت‌های بسیار بزرگ، در این برنامه آزمایشی شرکت داشتند که از ششم ماه ژوئن با هدف مطالعه ساعات کاری کمتر بر بهره‌وری مشاغل و رفاه کارمندان و همین‌طور اثر آن بر محیط‌زیست و برابری جنسیتی، آغاز شد. حدود 70 شرکت انگلیسی و بیش از 3300 کارمند برای این برنامه ثبت‌نام کردند که توسط محققان دانشگاه کمبریج، آکسفورد، کالج بوستون و گروه‌‌‌های حمایتی غیرانتفاعی چهار روز کاری جهانی، کمپین چهار روز کاری در انگلستان و اندیشکده انگلیسی اتونومی، حمایت می‌شود.

طبق یک نظرسنجی 86‌درصد از شرکت‌هایی که در این آزمایش شرکت داشتند اعلام کردند که«به احتمال زیاد» یا «احتمالا» در نظر دارند سیاست چهار روز کاری در هفته‌‌‌ را پس از دوره آزمایشی حفظ کنند. انتظار می‌رود کارکنان در این آزمایش از مدل 100:80:100 پیروی کنند، که به معنای 100‌درصد حقوق برای 80‌درصد مواقع در ازای تعهد به حفظ حداقل 100‌درصد بهره‌‌‌وری است. آزمایشی که در انگلستان انجام شد تنها یکی از چند آزمایش در سراسر جهان است که توسط گروه چهار روز کاری جهانی اداره می‌شود، که از هفته کاری کوتاه‌‌‌تر حمایت می‌کند.

مدیر این کمپین اعلام کرده است که برنامه‌‌‌های مشابهی در ایالات متحده و ایرلند و برنامه‌‌‌های بیشتری در کانادا، استرالیا و نیوزیلند برنامه‌‌‌ریزی شده است. در اسکاتلند نیز قرار است آزمایشی دولتی در 2023 برگزار شود که نقطه اوج وعده انتخاباتی حزب ملی اسکاتلند بوده است. ساعت کاری کارکنان 20‌درصد کاهش می‌یابد، اما هیچ خسارتی متوجه آنها نیست. حزب ملی اسکاتلند با تخصیص 10‌میلیون پوند از شرکت‌های شرکت‌‌‌کننده حمایت خواهد کرد. دولت به نظرسنجی که به تازگی توسط اندیشکده اسکاتلندی موسسه تحقیقات سیاست عمومی (IPPR)  انجام شده اشاره می‌کند که نشان می‌دهد 80‌درصد افرادی که به این ایده پاسخ داده‌‌‌اند نظرمثبتی به این ابتکار داشته‌‌‌اند و گفته‌‌‌اند این برنامه تا حد زیادی سلامت و شادی آنها را افزایش می‌دهد. برخی کسب و کارها در اسکاتلند، چون گروه UPAC مستقر در گلاسکو، زودتر هفته‌‌‌های کاری کوتاه‌‌‌تر را آغاز کرده‌‌‌اند.

در فاصله سال‌های 2015 تا 2019 ایسلند بزرگ‌ترین آزمایش جهانی را با 35 تا 36 ساعت کاری در هفته (کاهش از 40 ساعت سنتی) بدون کاهش در دستمزد انجام داد. این دوره آزمایشی توسط محققان و اتحادیه‌های کارگری ایسلندی موفق شناخته شد و منجر به تغییر قابل‌توجهی در ایسلند شد، به طوری‌‌‌که نزدیک به 90‌درصد از جمعیت شاغل درحال حاضر ساعات کاری را کاهش داده‌‌‌اند. محققان دریافتند که استرس و فرسودگی شغلی در این حالت کاهش می‌‌‌یابد و تعادل میان کار و زندگی بهبود پیدا می‌کند.

آلمان یکی از کوتاه‌‌‌ترین میانگین ساعات کاری در اروپا را دارد، به طوری‌‌‌که طبق گزارش مجمع جهانی اقتصاد، میانگین کار هفتگی در این کشور 2/ 34 ساعت است. با این‌حال اتحادیه‌‌‌های کارگری خواهان کاهش بیشتر ساعات کاری هستند. نظرسنجی شرکت تحقیقاتی فورسا نشان می‌دهد که 71‌درصد از افراد شاغل در آلمان مایلند تنها چهار روز کاری در هفته داشته باشند. اکثریت کارفرمایان موافق هستند که این ایده برای کارمندان مفید است و 46‌درصد نیز گفتند که آزمایش هفته چهار روزه را در محیط کار خود امکان‌پذیر می‌‌‌دانند. این ایده عمدتا در استارت آپ‌‌‌های کوچک‌تر عملی شده است.

در کشورهای دیگر چون ژاپن اما این شرکت‌های بزرگ‌تر هستند که به دنبال اعلام فراخوان دولت در سال 2021 درباره برنامه‌‌‌ای برای دستیابی به تعادل بهتر میان کار و زندگی، وارد این قلمرو شدند. کارکنانی که ساعات زیادی را کار می‌کنند اغلب به دلیل کار بیش از حد بیمار می‌‌‌شوند یا خودکشی می‌کنند. در 2019 شرکت مایکروسافت به مدت یک‌ماه تعطیلات آخر هفته سه روزه را آزمایش کرد. این اقدام بهره‌‌‌وری را تا 40‌درصد افزایش داد. اسپانیا نیز از ژاپن پیروی کرد و دولت با راه‌‌‌اندازی یک برنامه آزمایشی برای شرکت‌های علاقه‌‌‌مند به این ایده موافقت کرده است. حدود 6‌هزار کارمند در 200 شرکت بزرگ و کوچک می‌‌‌توانند تعطیلات آخر هفته خود را با حقوق کامل افزایش دهند. مرحله آزمایشی در این کشور به مدت یکسال اجرا می‌شود.

در همین حال، در نیوزیلند 81 کارمند غول کالاهای مصرفی یونیلیور در آزمایش یکساله چهار روز کاری در هفته با حقوق کامل شرکت می‌کنند. نیک بنگس، مدیرعامل یونیلیور می‌‌‌گوید، هدف این شرکت اندازه‌‌‌گیری عملکرد روی خروجی است، نه زمان. او معتقد است روش‌های قدیمی کار مربوط به گذشته هستند و دیگر برای رسیدن به هدف مناسب نیستند. یونیلیور به تازگی آزمایش هفته کاری چهار روزه خود را در استرالیا نیز به اجرا گذاشته است.

بر اساس یک نظرسنجی که توسط نرم‌افزار ابری وندور کواتریکس  صورت گرفته حدود 92‌درصد از کارمندان ایالات‌متحده با کاهش روزهای کاری موافق هستند، حتی اگر به معنای ساعات کاری طولانی‌‌‌تر باشد. در کانادا نیز آژانس بین‌‌‌المللی اشتغال ایندید نشان داده است که 41‌درصد از کارفرمایان کانادایی به دنبال همه‌گیری کووید-19 برنامه‌‌‌های ترکیبی جایگزین و سبک‌‌‌های کاری جدید را در نظر می‌‌‌گیرند. نظرسنجی ایندید از‌هزار کارفرمای اداری در کانادا نشان می‌دهد که 51‌درصد از شرکت‌های بزرگ با بیش از 500 کارمند احتمالا هفته کاری 4 روزه را اجرا می‌کنند. بر اساس گزارشی از بلومبرگ، رئیس جمهور فیلیپین برخی از تعطیلات سال آینده در کشور را به دوشنبه‌‌‌ها منتقل کرده است تا با طولانی‌‌‌تر کردن تعطیلات پایان هفته توریسم داخلی کشور را رونق بخشد. بر اساس اعلامیه‌‌‌ای که به تازگی منتشر شده است، تعطیلات 9 آوریل روز شجاعت در این کشور و6 تعطیلی دیگر با نزدیک‌ترین دوشنبه جایگزین می‌‌‌شوند.

هفته کاری چهار روزه شرکت­‌های آمریکایی

طبق یافته­‌های شرکت ارنست اند یانگ، کاهش رشد اقتصادی، افزایش نرخ‌­های وام مسکن و اخراج‌های بزرگ، نتوانسته کاهش تقاضای مدیران برای گسترش حضور در دفاتر و افزایش انعطاف‌پذیری برای کارکنان دفتری را تحت تاثیر قرار دهد. براساس گزارشی از سی­ان­بی­سی، دومین گزارش «شاخص محل کار آینده» شرکت مشاوره ارنست اند یانگ که به تازگی منتشر شده است نشان دهنده افزایش تمایل به برنامه کاری ترکیبی و افزایش در استفاده از هر دوی گزینه­‌های­ کاری انعطاف­‌پذیر و هفته کاری چهار روزه است.

40 درصد از شرکت­‌های حاضر در این تحقیق یک هفته کاری4 روزه را اجرا کرده یا در دستور کار خود قرار داده‌اند؛  رویکردی که در کشورهای دیگر محبوبیت پیدا کرده است ولی تا همین اواخر در ایالات متحده چندان مورد استفاده قرار نگرفته بود. یافته­‌های این تحقیق گویای آن است که برنامه کاری ترکیبی از 2021 با افزایش قابل توجهی روبه‌رو بوده است، به طوری­‌که 70 درصد کارفرمایان رویکردی ترکیبی را اتخاذ کرده‌­اند که به کارمندان اجازه می‌­دهد 2 یا 3 روز در هفته را از خانه کار کنند. هفته کاری چهار روزه و رشد نیروی کار ترکیبی، هر دو بخش­‌هایی از چشم‌انداز درحال تغییر در مدیریت ساختمان های تحت مالکیت شرکت‌ها برای رهبران سازمانی است.

براساس آنچه در بیانیه مطبوعاتی این شرکت آمده است، رکود اقتصادی مدیران را مجبور خواهد کرد تا تصمیمات مهمی در مورد سبد املاک خود بگیرند؛ از سرمایه­‌گذاری گرفته تا بهینه سازی فضا و مدل­‌های نیروی کار.  براساس این گزارش، مدیران همچنان به «سرمایه­‌گذاری در کیفیت زندگی کارمندان» ادامه خواهند داد. 46 درصد از کارفرمایان مورد بررسی قصد دارند برای دفاتر خود کافه‌­چی حرفه‌­ای استخدام کنند. یک­‌سوم از مدیران نیز در نظر دارند گزینه‌های مراقبت از کودکان را برای کارمندان اجرا یا گسترش دهند. این تغییرات پس از همه‌گیری کووید-19 رخ داده است. یافته‌های ارنست اند یانگ نشان می‌دهد که شرکت‌های مورد بررسی شروع به سرمایه‌گذاری برای توسعه امکانات در داخل شرکت‌هایشان کرده‌اند تا از این طریق هم بتوانند نرخ بازگشت کارمندان به دفاتر را بالا ببرند و هم کارمندان فعلی را حفظ کنند.

این گزارش در بحبوحه اخراج انبوه کارکنان در همه صنایع، به ویژه در فناوری که در آن کارکنان ماهر از مزایای گسترده و امکانات اداری برخوردار بودند، منتشر شده است. متا، آمازون و توییتر همگی هزاران نفر از نیروهای خود را تعدیل کرده‌­اند. با این حال، طبق نظرسنجی ارنست اندیانگ، تنها یک سوم از مدیران مورد بررسی قصد کاهش سرمایه‌گذاری برای بهبود شرایط کاری شرکت‌های خود را دارند. بیش از نیمی از مدیران برای بهبود شرایط کاری یا توسعه شرکت‌های خود برنامه‌ریزی می‌کنند.