به قلم : دکتر سلمان فلاح - متخصص طب فیزیکی و توان‌بخشی
تحریریه زندگی آنلاین : کمردرد بسیار شایع است و تقریباً 80٪ از همه بزرگ‌سالان را در مقطعی از زندگی خود تحت تأثیر قرار می‌دهد. بااین‌حال، همه کمردردها یکسان نیستند. درک انواع مختلف کمردردی که ممکن است تجربه کنید و همچنین علل رایج کمردرد که ممکن است نادیده گرفته شوند، برای درمان مؤثر آن مهم است. در این مقاله نگاهی به انواع مختلف کمردرد و اینکه چگونه ممکن است بر بدن شما تأثیر بگذارد، می‌اندازیم و چند علت رایج کمردرد و همچنین راه‌هایی برای کمک به درمان علائم را بررسی خواهیم کرد. یک فیزیوتراپیست که به‌عنوان پزشک طب فیزیکی و توان‌بخشی نیز شناخته می‌شود، می‌تواند انواع کمردرد را تشخیص داده و درمان کند. فیزیوتراپیست به شما کمک می‌کند تا یک برنامه درمانی شخصی ایجاد کنید که شامل تمریناتی است که مختص شرایط شماست. همچنین می‌تواند به شما آموزش دهد که چگونه بدون ایجاد درد، عضله بسازید و محدوده حرکتی خود را دوباره به دست آورید، چگونه وضعیت خود را اصلاح و ستون فقرات خود را صاف کنید، یا ورزش‌هایی را برای تسهیل کاهش وزن، کاهش فشار از روی ستون فقرات و کاهش درد انجام دهید. این‌یک گزینه عالی برای افرادی است که از سفتی و درد مفاصل ناشی از شرایطی مانند آرتروز رنج می‌برند.
بیشتربخوانید:
بسیاری از ساختارهای مربوط به کمر می‌توانند باعث درد شوند
علل کالبدشناختی رایج کمردرد عبارت‌اند از:
عضلات بزرگی که از ستون فقرات پشتیبانی می‌کنند.
اعصاب نخاعی که از کانال نخاع خارج می‌شوند و ممکن است به سمت پاها یا جاهای دیگر بروند.
مفاصل فاست که مهره‌ها را در امتداد پشت ستون فقرات به هم متصل می‌کنند.
دیسک‌های بین مهره‌ای که به‌عنوان ضربه‌گیر برای استخوان‌ها عمل می‌کنند.
استخوان‌ها، رباط‌ها، تاندون‌ها و سایر ساختارهای آناتومیک نیز قادر به ایجاد کمردرد هستند.
انواع مختلف کمردرد
اگرچه کمردرد یکی از رایج‌ترین انواع درد است، اما دلایل و درمان‌های مختلفی دارد. کمردرد به‌خودی‌خود یک بیماری پیچیده شناخته‌شده است. حتی دو نفر با مشکل کمردرد یکسان ممکن است متوجه شوند که هرکدام علائم درد متفاوتی را تجربه می‌کنند. به همین دلیل است که پس از ارزیابی وضعیت فردی شما توسط پزشک، یافتن یک کلینیک مدیریت درد باکیفیت بالا مهم‌ترین موضوع برای مدیریت صحیح کمردرد است.
شرح دقیق و صحیح دردی که تجربه می‌کنید به پزشک، بخش مهمی از تشخیص دقیق و برنامه درمانی است. برخی از رایج‌ترین انواع کمردرد به شرح زیر است:
کمردرد حاد
کمردرد حاد دردی است که کمتر از چند هفته طول می‌کشد و اغلب به‌طور ناگهانی بروز می‌کند. ممکن است پس از آسیب، فشار ناگهانی یا اسپاسم عضلانی، مانند نتیجه بلند کردن یک جسم سنگین یا خم شدن در محل کار، کمردرد حاد را تجربه کنید. معمولاً می‌توانید علت کمردرد حاد خود را به‌تنهایی بافکر کردن به فعالیتی که منجر به درد شده است، شناسایی کنید. با مسکن‌های بدون نسخه و فعالیت ملایم، کمردرد حاد معمولاً بدون مداخله اضافی برطرف می‌شود.
بیشتربخوانید:
کمردرد مزمن
برخلاف کمردرد حاد، کمردرد مزمن بیش از چند هفته ادامه دارد. اگر کمردرد مزمن را تجربه می‌کنید، معاینه توسط پزشک برای یافتن علت درد ضروری است. کمر از منابع مختلف درد، از دیسک گرفته تا مفاصل، تشکیل‌شده است. پزشک از شما سؤالاتی می‌پرسد و سعی می‌کند علت درد شمارا مشخص کند. بااین‌حال، گاهی اوقات علت کمردرد به‌طور کامل شناخته نمی‌شود.
درد محوری
این نوع درد معمولاً می‌تواند بسیار متفاوت باشد. ممکن است درد مبهم یا تیز باشد، ممکن است دائمی یا موقت باشد. درد می‌تواند نسبتاً خفیف یا کاملاً شدید باشد. کمردرد محوری اغلب به‌عنوان کمردرد مکانیکی شناخته می‌شود و شایع‌ترین نوع کمردردی است که تجربه می‌شود. همچنین به آن ‘غیراختصاصی’ نیز می‌گویند به این معنی که پزشک مجبور نیست ساختار تشریحی را که باعث درد می‌شود شناسایی کند زیرا این وضعیت به‌طورمعمول به‌مرورزمان برطرف می‌شود.
درمان شامل استراحت دادن به کمر، انجام فیزیوتراپی، مصرف مسکن یا استفاده از کمپرس گرما یا یخ در ناحیه آسیب‌دیده است.
بیشتربخوانید:
درد ارجاعی
این درد شبیه درد محوری است با این تفاوت که می‌تواند به سایر نواحی بدن ازجمله باسن و کشاله ران ساطع شود. کمر را تحت تأثیر قرار می‌دهد و اغلب به نظر می‌رسد که درد در اطراف درحرکت است.
در سرتاسر بدن، اعصاب به تعداد زیادی از مناطق ساطع می‌شوند و این حس درد می‌تواند به ساختارهای مختلف ارجاع یا منتقل شود. درد ارجاعی گاهی اوقات می‌تواند با درد رادیکولار اشتباه گرفته شود، زیرا علائم مشابه به نظر می‌رسد، دلیل دیگری برای تشخیص صحیح موردنیاز است.
مانند درد محوری، درد ارجاعی معمولاً پس از یک دوره استراحت و استفاده از مسکن مناسب برطرف می‌شود.
درد رادیکولار
این اغلب به‌عنوان یک نوع درد شدید یا ‘شوک الکتریکی’ در نظر گرفته می‌شود و به دلیل انواع مشکلات مربوط به‌سلامتی ازجمله تنگی ستون فقرات، اسپوندیلولیستزیس یا فتق دیسک ایجاد می‌شود. گاهی اوقات به آن سیاتیک می‌گویند، جایی که درد از عصب سیاتیک در امتداد ساق پا و حتی به سمت پایین پا پخش می‌شود.
درد می‌تواند آزاردهنده باشد و ممکن است شامل بی‌حسی نیز باشد. معمولاً فقط یک‌طرف بدن را درگیر می‌کند و در صورت نشستن یا ایستادن بدتر می‌شود.
عواملی که باعث ایجاد درد رادیکیولار می‌شوند عبارت‌اند از سیگار کشیدن، اضافه‌وزن و ارگونومی ضعیف در محل کار (به‌عنوان‌مثال، نشستن برای مدت طولانی با وضعیت بدنی بد).
انواع دیگر کمردرد
کمردرد التهابی (معروف به اسپوندیلیت آنکیلوزان) و کمردرد مرتبط با سرطان یا عفونت از علل نادر کمردرد هستند، اما زمانی که رخ دهند، درمان مناسب و مدیریت شرایط می‌تواند مؤثر باشد. اگر احساس می‌کنید که یک مشکل پزشکی جداگانه باعث کمردرد شما شده است، با پزشک خود صحبت کنید. همچنین در صورتی که کمردرد خواب شب شمارا مختل کرده یا اصلاً با استراحت تسکین نمی‌یابد، باید به پزشک خود اطلاع دهید.
بیشتربخوانید:
درمان انواع کمردرد بدون جراحی
قبل از شروع هر نوع درمانی، مهم است که به یک متخصص ستون فقرات مراجعه کنید تا یک برنامه درمانی مناسب برای شرایط خاص و سابقه پزشکی شما ایجاد کند. بر اساس اطلاعاتی که به پزشک خود می‌دهید، جراحی ستون فقرات همیشه گزینه مناسب نیست.
اهداف اصلی برای مدیریت کمردرد معمولاً عبارت‌اند از:
ارائه تسکین درد کافی برای مشارکت فعال در فیزیوتراپی و توان‌بخشی
جلوگیری از آسیب یا فشار بیشتر به ستون فقرات از طریق بهبود ارگونومی و وضعیت بدن
حفظ توانایی عملکرد در خانه و محل کار
ارگونومی فرآیند طراحی یا چیدمان محل کار، محصولات و سیستم‌ها به‌گونه‌ای است که متناسب با افرادی باشد که از آن‌ها استفاده می‌کنند.
پزشک ممکن است چندین گزینه غیر جراحی را به شما توصیه کند. به‌عنوان‌مثال، دارو ممکن است با فیزیوتراپی ترکیب شود. اجازه دهید تعدادی از گزینه‌های درمان غیر جراحی رایج را در اینجا مرور کنیم:
دارو
داروهای مسکن معمولی که برای درمان کمردرد استفاده می‌شوند عبارت‌اند از استامینوفن، داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی، استروئیدهای خوراکی، داروهای مخدر، شل کننده‌های عضلانی و ضدافسردگی‌ها. هر نوع دارویی دارای نقاط قوت، محدودیت‌ها و خطراتی است. مشکل خاص و سلامت کلی شما تعیین می‌کند که کدام مسکن برای شما تجویز می‌شود.
داروهای مخدر معمولاً به‌عنوان اولین درمان، یا تنها درمان و یا درمان طولانی‌مدت کمردرد مزمن استفاده نمی‌شود. بسیاری از مواد افیونی اعتیادآور هستند و علت اصلی درد را برطرف نمی‌کنند. داروهای افیونی باید تنها پس از معاینه کامل توسط متخصص و در صورتی که سایر داروها تسکین‌دهنده نباشند، تجویز شوند.
توجه: درست مانند داروهای تجویزی، داروهای بدون نسخه نیز می‌توانند عوارض جانبی جدی ایجاد کنند.
فیزیوتراپی و تمرینات خانگی
هرچقدر هم که به نظر غیرممکن باشد، ورزش، کشش و حرکت می‌تواند به تسکین درد ستون فقرات شما کمک کند. ورزش پایه و اساس درمان کمردرد مزمن است. پزشک و فیزیوتراپیست توصیه‌هایی برای بهترین نوع ورزش برای شما خواهند داشت و می‌توانند برخی تمرینات را به شما آموزش دهند.
یکی از گزینه‌هایی که شامل جراحی ستون فقرات برای کمک به درمان کمردرد نمی‌شود، فیزیوتراپی است. فیزیوتراپی معمولاً درمان غیرفعال و ورزش‌درمانی را ترکیب می‌کند. درمان غیرفعال شامل استفاده از گرما یا کیسه یخ، اولتراسوند، تحریک الکتریکی و ماساژ است. ورزش‌درمانی فعال ممکن است شامل تمرینات کششی و تجویزشده برای کمک به ثبات ستون فقرات، ایجاد قدرت و استقامت و افزایش انعطاف‌پذیری باشد.
کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی و رفتاردرمانی شناختی
کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی، عناصر مدیتیشن ذهن آگاهی و یوگا را ترکیب می‌کند و رفتاردرمانی شناختی نوعی از روان‌درمانی است که به شما آموزش می‌دهد تا افکار و رفتارهای خاص را اصلاح کنید.
مطالعات نشان می‌دهند که این نوع درمان‌ها، که بر داروها تکیه نمی‌کنند، می‌توانند به افراد کمک کنند تا کمردرد مزمن خود را مدیریت کنند زیرابه قدرت ارتباط ذهن و بدن می‌پردازد.
مدیتیشن می‌تواند با تمرکز بر روی موضوعی آرام تر به کاهش درد کمک کند.
امتحانش ضرری ندارد: درجایی ثابت بنشینید یا دراز بکشید، سپس به‌آرامی چشمان خود را ببندید تا حواس‌پرتی‌ها از بین بروند و فقط روی نفس خود تمرکز کنید.
تغییرات در رژیم غذایی
برخی از رژیم‌های غذایی بسیار التهاب زا هستند، به‌ویژه آن‌هایی که دارای چربی ترانس، قندهای تصفیه‌شده و غذاهای فرآوری شده هستند. با پزشک خود مشورت کنید تا ببینید آیا رژیم غذایی شما می‌تواند به کمردرد مزمن شما کمک کند و چگونه می‌توانید آن را تغییر دهید. یک رژیم غذایی مناسب که شامل کلسیم و ویتامین D نیز باشد، ستون فقرات شمارا قوی نگه می‌دارد و نیاز به جراحی ستون فقرات را به حداقل می‌رساند.
اصلاح سبک زندگی
وقتی درد مزمن دارید، مهم است که محدودیت‌های خود را بپذیرید و خود را با آن سازگار کنید. هنگام چمن‌زنی استراحت کنید یا هنگام حمل مواد غذایی رفت‌وآمدتان را تقسیم کنید. به فعالیت‌هایی که درد شمارا بدتر می‌کند توجه داشته باشید و در صورت امکان از آن‌ها اجتناب کنید. این کار نه‌تنها می‌تواند به احساس بهتر کمر شما کمک کند، بلکه می‌تواند از پیشرفت بیماری زمینه‌ای نیز جلوگیری کند.
بیشتربخوانید:
درمان‌های تزریقی
بلوک‌های عصبی، تزریق استروئید اپیدورال، فرسایش عصبی و انواع دیگر روش‌های مبتنی بر تزریق برای کمردرد مزمن در دسترس هستند. آن‌ها زمانی استفاده می‌شوند که منبع کمردرد شما مشخص باشد و گاهی اوقات در صورت عدم موفقیت درمان می‌توانند به بررسی علل خاص کمک کنند. تزریق ممکن است درد را برای مدت معینی متوقف کند یا کاهش دهد، اما به‌عنوان راه‌حل طولانی‌مدت در نظر گرفته نمی‌شود و نباید به‌طور جداگانه استفاده شود. پزشک به شما اطلاع خواهد داد که آیا جراحی ستون فقرات ممکن است به‌عنوان یک گزینه تهاجمی‌تر موردنیاز باشد یا خیر.
رایج‌ترین نوع تزریقی که برای کمک به کاهش علائم تنگی نخاعی استفاده می‌شود، تزریق اپیدورال است. این نوع تزریق دارو را در فضایی که ریشه‌های عصبی خاصی را احاطه کرده است قرار می‌دهد. این دارو به کاهش التهاب و درد حادی که به بازوها یا پاها ساطع می‌شود کمک می‌کند.
جراحی کم تهاجمی برای کمردرد
اگرچه درمان‌های مداخله‌ای ممکن است به‌طور مؤثر درد شمارا تسکین دهد، اما آن‌ها منبع اصلی مشکل را درمان نمی‌کنند. اگر کمردرد مزمن شما ناشی از یک بیماری ستون فقرات است، طبیعی است که در مورد جراحی ستون فقرات برای ترمیم این مشکل فکر کنید، زیرا این بهترین راه برای تسکین درد طولانی‌مدت است.
جراحی کم تهاجمی در مقایسه با جراحی باز باعث آسیب کمتری می‌شود. برش کوچک‌تر است و در بسیاری از موارد می‌توان از برش عضلات اطراف خودداری کرد.
درنتیجه، درد و مشکلات پس از عمل کمتر است و بهبودی سریع‌تر خواهد بود. برخی از جراحی‌های کم تهاجمی ستون فقرات به‌صورت سرپایی انجام می‌شوند، بنابراین شما همان روزبه خانه می‌روید.
این‌ها تعدادی از جراحی‌های کم تهاجمی هستند که اغلب برای کمردرد توصیه می‌شوند:
دیسککتومی: دیسککتومی دیسک برآمده و تحلیل رفته را با برداشتن دیسک آسیب‌دیده درمان می‌کند.
میکرودیسککتومی: میکرودیسککتومی با برداشتن قسمت بیرون زده دیسک که به اعصاب فشار می‌آورد، فتق دیسک را ترمیم می‌کند. در طول میکرودیسککتومی، فقط قسمت آسیب‌دیده دیسک برداشته می‌شود.
روش‌های رفع فشار: چندین روش کم تهاجمی اعصاب تحت‌فشار را با برداشتن قسمت کوچکی از مهره درمان می‌کنند. این عمل فضا را بزرگ می‌کند، فشار را از روی عصب برمی‌دارد و درد شمارا کاهش می‌دهد. انواع مختلفی از روش‌های رفع فشار – لامینکتومی، لامینوتومی، فورمینوتومی و لامینوپلاستی – نواحی مختلف مهره را هدف قرار می‌دهند.
تعویض دیسک مصنوعی: در صورت نیاز به برداشتن دیسک، ممکن است با یک دیسک مصنوعی جایگزین شود. دیسک جدید با حفظ حرکات طبیعی ستون فقرات را تثبیت می‌کند.
فیوژن کمری: فیوژن کمری به‌طور دائم دو مهره مجاور را در قسمت پایین کمر شما به هم متصل می‌کند. پس از برداشتن دیسک یا انجام یک روش رفع فشار، فیوژن قدرت و ثبات ستون فقرات را بازیابی می‌کند.
