این جنگ تا حدودی معادلات سفرها و گردشگری در جهان را تغییر داد. از سویی مقاصد جدیدی را برای روسهایی که زمانی پس از آمریکاییها و چینیها یکی از بزرگترین گردشگران خروجی را در سراسر جهان با بیش از 30 میلیون گردشگر بهخود اختصاص میداد، ایجاد کرد و به نفع ترکیه، امارات، مصر، مالدیو و تایلند تمام شد. در مقابل، مقاصد سنتی همچون اروپا و آمریکا مسافران روسی را از دست دادند که در سفرهایشان هزینه بالایی را در مقاصد خرج میکردند.
از دیگر سو، زمانی که گردشگران بینالمللی بهدلیل افزایش هزینههای سفر ناشی از تورم، افزایش قیمت سوخت و پروازها و چالشهای اقتصادی حاکم بر جهان، عمدتا از صندلیهای کلاس اقتصادی بهجای تجاری در سفرهای هوایی استفاده میکنند و بلیتهای تجاری با کاهش مواجه شد، ثروتمندان روسی با افزایش میزان سفرهای خود در سطح ممتاز، میزان سفرهای تجاری را از سطح پیش از همهگیری فراتر بردند و به رشد 10درصدی دست یافتند. یک سال پس از حمله روسیه به اوکراین، شرکت تجزیه و تحلیل سفرهای هوایی فورواردکیز (ForwardKeys) که به جدیدترین و جامعترین دادههای رزرو پرواز موجود دسترسی دارد، تاثیر جنگ بر سفرهای روسیه را تحلیل کرد. در این گزارش تعدادی از روندها را نشان میدهد که برخی اتفاقات مورد انتظار و برخی دیگر شگفت انگیز بودند.
برآوردها حاکی از آن است که تحریمها و ممنوعیت پروازهای مستقیم بین روسیه و بیشتر کشورهای اتحادیه اروپا به طور چشمگیری ارتباط هوایی روسیه با سایر نقاط جهان را کاهش داده است. با این حال، خاورمیانه و ترکیه که پروازها از و به روسیه را ممنوع نکردهاند، از افزایش ترافیک هوایی روسها و از طریق آنها سود بسیاری بردهاند. در یک سال پس از جنگ، میزان ظرفیت صندلی هواپیماها بین روسیه و خاورمیانه 27درصد بیشتر از دوره قبل از همهگیری بود و این رقم برای ترکیه 26درصد رشد را در مقایسه با سال 2019 نشان میدهد. این در حالی است که میزان ظرفیت پروازها برای اتحادیه اروپا و بریتانیا 99درصد، آمریکای شمالی 92 درصد، آسیا و اقیانوسیه 87 درصد، آفریقا و بقیه قاره آمریکا 76درصد و دیگر کشورهای اروپایی 20درصد کمتر از سطح سال پیش از همهگیری بوده است.
شاید شگفتانگیزترین روندی که در طول 10 ماه اول جنگ ظاهر شد، بازگشت روسهای ثروتمند به سفرهای بینالمللی با انتقام پس از همهگیری بود، در حالی که روسها با سطح مالی معمولی در خانه ماندند. این موضوع را میتوان در افزایش تقاضا برای صندلیهای تجاری در مقایسه با صندلیهای اقتصادی در پروازها مشاهده کرد. از آغاز جنگ در 24 فوریه تا پایان دسامبر 2022، بلیتهای کلاس ممتاز برای سفرهای خروجی روسیه رونق گرفت و 10درصد نسبت به سطوح قبل از همهگیری افزایش یافت. در مقایسه، سفرهای کلاس اقتصادی 70درصد کاهش را تجربه کرد. با این حال، از آغاز سال 2023، وضعیت تغییر کرده و سفرهای بینالمللی در سه ماه اول سال از بین رفته است. از 15 فوریه، رزرو پروازهای کلاس ممتاز برای سه ماه اول در حال حاضر 26درصد کمتر از سطح سال 2019 و اقتصادی 66درصد عقب مانده است.
«تایلند» مقصدی است که بیشترین موفقیت را در جذب روسهای مرفه داشت، تا جایی که سفرهای کلاس ممتاز 81درصد نسبت به سال 2019 افزایش داشته است. پس از آن امارات با 108درصد رشد، ترکیه با 41 درصد، مالدیو با 137درصد و پس از آن مصر با 181درصد رشد در گروه بهترین مقاصد انتخابی روسها قرار گرفتند. با نگاهی به همه سفرها، تصویری متفاوت از آمارها بر اساس حق بیمه به علاوه کلاس اقتصادی، ارائه شده است. محبوبترین مسیر پروازی برای روسها در طول سال گذشته، رفت و آمد به آنتالیا، استراحتگاه ریویرا ترکیه بوده است. پروازها از سه فرودگاه اصلی مسکو، ونوکووا، دومودهدوو و شرمیتوو به ترتیب 144درصد، 77درصد و 74درصد در مقایسه با سطوح قبل از همهگیری افزایش یافته است. شلوغترین مسیر بعدی بین استانبول و مسکو است که فرودگاه شرمیتوو با 73درصد افزایش و فرودگاه ونوکوو با 14درصد کاهش مسیر تردد مسافران روسی بود.
ششمین مسیر شلوغ نیز بین سنت پترزبورگ و آنتالیا با 49درصد افزایش بود. پس از آن ایروان - شرمیتوو مسکو با 47درصد کاهش، دبی - شرمیتوو مسکو با 228درصد رشد، تاشکند -دوموددوو مسکو با 84درصد رشد و آنتالیا - اکاترینبورگ با افت 31 درصدی قرار دارند. از دیگر تاثیرات قابلتوجه جنگ در اوکراین و بسته شدن فضای هوایی روسیه به روی بسیاری از خطوط هوایی، افزایش هزینهها و زمان پرواز بین اروپا و آسیا و اقیانوسیه بوده است. این هزینهها در قالب نرخهای بالاتر بلیت هواپیما خود را نشان داد که تحتتاثیر بازگشایی دیرهنگام مقاصد آسیایی نیز بوده است. در سال پس از شروع جنگ، میانگین نرخ بلیت هواپیما بین اروپا و آسیا و اقیانوسیه 20درصد بیشتر از قبل از همهگیری در سال 2019 و 53درصد بیشتر از سال گذشته است.
زمان پروازها نیز طولانیتر شدهاند بهطوری که 37درصد از ترافیک هوایی بین دو قاره در حال حاضر بیش از 8 ساعت طول میکشد، در حالی که قبل از حمله، 23درصد افزایش یافته بود. بر اساس این گزارش، مسیرهای بین ژاپن و کرهجنوبی در آسیا و اقیانوسیه و فرانسه، آلمان، اسکاندیناوی و بریتانیا در اروپا بیشترین میزان آسیب به آنها با شروع جنگ اوکراین و از دست رفتن مسافران روسی وارد شده است. اولیویه پونتی، معاون شرکت ForwardKeys گفت: «بزرگترین تاثیر بر سفرهای هوایی به روسیه، از زمان حمله به اوکراین در فوریه گذشته، تحریمهای مربوط به جنگ بوده است که بهنفع برخی کشورها بهویژه ترکیه و خاورمیانه تمام شد و توانستند پروازهای مستقیم از و به روسیه را همچنان حفظ کنند.
ما انتظار داریم خطوط هوایی چینی برنده دیگر این تحریمهای سفری باشند؛ زیرا آنها همچنان در فضای هوایی روسیه پرواز میکنند که این امر به آنها مزیت رقابتی در زمان پرواز و هزینه سوخت در مسیرهای بین اروپا و آسیا و اقیانوسیه میدهد. با این حال، چشمگیرترین ویژگی، رونق کلاس ممتاز است، که به نظر میرسد نشاندهنده یک تقسیم در جامعه روسیه بین ثروتمندانی است که به سبک جدیدی تعطیلات میگذرانند، در حالی که افراد کمتر مرفه در خانه میمانند.»