دکتر ابوالفضل رحیمی : جراح و متخصص چشم ؛ فوق تخصص جراحی پلاستیک و ترمیمی چشم و صورت از انگلستان
تحریریه زندگی آنلاین : گل‌مژه‌یک توده‌ی قرمزرنگ است که در لبه‌ی بیرونی پلک ایجاد می‌شود. این توده مملو از چرک و سلول‌های التهابی است که هنگام عفونی شدن یک غده یا فولیکول مسدود شده تولید می‌کنند. لمس کردن گل‌مژه حساس است و می‌تواند بسیار دردناک باشد. پزشکان گل‌مژه را هوردئولوم (عفونت غدد پلک) نیز می‌نامند. غده‌های چربی ریز لبه پلک، ترشحاتی را از خود می‌دهند که قسمتی از اشک چشم را تشکیل می‌دهند. گاهی اوقات این غده‌ها که به آن‌ها غدد میبومین گفته می‌شود ترشحاتشان غلیظ می‌شود. و یا دهانه آن بسته می‌شود و ترشحات چربی در آنجا باقی می‌ماند و میزان ترشحات کم‌وزیاد می‌شود و ممکن است میکروب وارد آن ناحیه شود و باعث توده‌ای قرمزرنگ و دردناک و عفونی می‌شود و گل‌مژه و یا به‌اصطلاح پزشکی هوردئولوم ایجاد می‌شود. اغلب افراد این عارضه را جدی نمی‌گیرند و از حساس بودن آن مطلع نیستند اما توجه داشته باشید حتماً باید در این حالت به چشم‌پزشک مراجعه شود تا درمان گل‌مژه آغاز گردد زیرا این افراد نیاز به درمان آنتی‌بیوتیک‌دارند. حال گاهی توده‌ای که تشکیل می‌شود قرمز و دردناک نیست و یا اینکه قرمز و دردناک هست و عفونت آن خودبه‌خود و یا با تجویز داروهای چشم‌پزشک درمان می‌شود . ولی توده‌ای قلمبه‌ای شکل که همان توده چربی می‌باشد در آن ناحیه باقی می‌ماند ولی دردناک نیست که در اصطلاح پزشکی به آن به آن شائولتیا گفته می‌شود. ممکن است کمی اثر فشاری داشته باشد و یا اینکه ظاهر فرد را نامناسب کند. در این مواقع در مرحله اول از درمان طبی استفاده می‌شود و اگر این نوع درمان اثر نداشت از درمان جراحی استفاده می‌شود و توده برداشته می‌شود.
بیشتربخوانید:
انواع گل‌مژه
گل‌مژه می‌تواند در قسمت خارجی (اکس‌تر نال) یا داخل (اینترنال) پلک شما ایجاد شود.
گل‌مژه‌های خارجی: گل‌مژه‌های خارجی بسیار رایج‌تر از گل‌مژه‌های داخلی هستند. اکثر گل‌مژه‌های خارجی از فولیکول مژه‌ها شروع می‌شوند. گاهی اوقات، آن‌ها در یک غده‌ی چربی شروع می‌شوند و در لبه‌ی بیرونی پلک شما قرار دارند.
گل‌مژه‌های داخلی: گل‌مژه‌های داخلی بیشتر در غده‌ی روغنی در بافت پلک شما (غده میبومین) ایجاد می‌شوند. این نوع گل‌مژه‌ها در حین رشد به چشم شما فشار می‌آورند، بنابراین نسبت به گل‌مژه‌های خارجی دردناک‌تر هستند
علائم گل‌مژه
تورم پلک
آبریزش چشم
ترشح زردرنگ
حساسیت به نور (فوتوفوبیا)
احساس وجود شن در چشم
احساس اینکه چیزی در چشم وجود داشته باشد
عارضه‌ی پوستی که در لبه‌ی پلک ایجاد می‌شود
بیشتربخوانید:
عوامل زمینه‌ساز ایجاد گل‌مژه
گل‌مژه در اثر عفونت باکتریایی در غده‌های روغنی یا فولیکول مو، روی پلک شما ایجاد می‌شود. این غدد و فولیکول‌ها می‌توانند با سلول‌های مرده‌ی پوست و سایر مواد زائد مسدود شوند. گاهی اوقات، باکتری‌ها در داخل آن به دام می‌افتند و باعث عفونت می‌شوند. این امر منجر به ایجاد یک توده متورم و دردناک به نام گل‌مژه می‌شود. اغلب گل‌مژه‌ها توسط استافیلوکوک، نوعی باکتری که روی پوست شما زندگی می‌کند و به‌طورمعمول بی‌ضرر است ایجاد می‌شوند. هنگامی‌که باکتری‌ها به چشم شما منتقل می‌شوند و در غده یا فولیکول مو گیر می‌افتند، باعث بروز عفونت می‌شوند.
دست زدن یا مالش چشم رایج‌ترین راه برای انتقال باکتری‌ها به چشم و اطراف چشم‌ها است. برخی از عواملی که خطر ورود باکتری به چشم‌ها را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:
التهاب پلک (بلفاریت)
استفاده از ریمل یا خط چشم آلوده
برخی از شرایط پزشکی مانند دیابت
خارش چشم ناشی از تب یونجه یا آلرژی
نشستن و پاک نکردن آرایش در طول شب
بیماری‌های پوستی، مانند روزاسه و درماتیت سبورئیک
هر چیزی که احتمال مالیدن چشم شمارا افزایش می‌دهد، مانند کم‌خوابی
بیشتربخوانید:
مهم‌ترین عامل ایجاد عفونت چشم و گل‌مژه
عفونت چشم اغلب به دلیل مراقبت نادرست یا استفاده نادرست از لنزهای تماسی ایجاد می‌شود. رفتارهایی که خطر ابتلا به عفونت مرتبط با لنز تماسی را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:
لنزهایی که به‌درستی تمیزنشده‌اند
لمس کردن لنزها قبل از شستن دست ها
استفاده از لنز در هنگام خواب
استفاده مجدد از لنزهای یک‌بارمصرف
استفاده از لنزهایی که تاریخ انقضای آن‌ها گذشته
اگر قبلاً دچار گل‌مژه شده باشید، خطر ابتلا به گل‌مژه در شما افزایش می‌یابد. گل‌مژه‌ها نیز می‌توانند پس از بهبودی دوباره عود کنند.
پیشگیری از ایجاد گل‌مژه
راه‌هایی که می‌توانید خطر ابتلا به گل‌مژه را کاهش داده و از ایجاد آن جلوگیری کنید، عبارت‌اند از:
لوازم‌آرایش قدیمی و تاریخ گذشته را دور بریزید.
بلفاریت، روزاسه و درماتیت سبورئیک را درمان کنید.
دست‌های خود را مرتب بشویید تا در تماس با چشم آلودگی را به آن وارد نکنند.
برای تسکین خارش ناشی از تب یونجه یا آلرژی از داروهای تجویزشده توسط پزشک خود استفاده کنید.
از لنزهای تماسی در حد معقول استفاده کنید و آن‌ها را استریل نگه‌دارید. قبل از لمس لنزهای چشمی حتماً دستان خود را بشویید.
نکته : گل‌مژه‌ها مسری نیستند، اما باکتری‌ها می‌توانند از طریق لوازم‌آرایشی یا هر چیز آلوده‌ی دیگر منتقل شوند. هرگز نباید اجازه دهید دیگران از لوازم‌آرایشی، به‌خصوص ریمل و خط چشم شما استفاده کنند.
گل‌مژه چگونه درمان می‌شود؟
هرگز گل‌مژه را فشار ندهید یا سعی نکنید آن را تخلیه کنید. این کار می‌تواند عفونت را به بقیه‌ی قسمت‌های پلک شما نیز منتقل کند. اغلب گل‌مژه‌ها در عرض یک هفته خودبه‌خود از بین می‌روند. اگر گل‌مژه در حال بهبودی نباشد، می‌توان از آنتی‌بیوتیک موضعی استفاده کرد. کمپرس گرم اولین درمان خانگی برای گل‌مژه است. می‌توانید با خیساندن یک حوله در آب داغ بدون اینکه پوستتان بسوزد، به بهبود گل‌مژه‌ی خود کمک کنید.
استفاده از یک کمپرس گرم می‌تواند:
به مایع شدن مواد سفت شده در گل‌مژه کمک کند و اجازه دهد این مواد تخلیه شود.
چرک را در گل‌مژه‌ی خارجی به سطح پوست بکشد تا پس از ترکیدن به‌طور کامل تخلیه شود.
غده را باز می‌کند و یک مسیر تخلیه برای چرک و مواد زائد به‌خصوص در گل‌مژه‌های داخلی ایجاد می‌کند.
آکادمی چشم‌پزشکی آمریکا استفاده از کمپرس را به مدت 10 تا 15 دقیقه سه تا چهار بار در روز برای کمک به رفع گل‌مژه توصیه می‌کند. اگر مستعد ابتلا به گل‌مژه هستید، استفاده از کمپرس یک‌بار در روز می‌تواند از بروز گل‌مژه‌ی جدید یا عود گل‌مژه جلوگیری کند. ماساژ گل‌مژه در حین یا بعد از کمپرس گرم به تجزیه‌ی مواد موجود در گل‌مژه کمک می‌کند تا بهتر تخلیه شود. از نوک انگشتان تمیز خود استفاده کنید و به‌صورت دایره‌ای حرکت کنید.
شامپوی ملایم یا صابون ملایم روی یک سواب پنبه‌ای می‌تواند برای از بین بردن زهکشی و پوسته‌پوسته شدن استفاده شود. ممکن است مقدار کمی خون در زهکشی وجود داشته باشد که طبیعی است. اگر خون زیاد است، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
اگر باوجود کمپرس گرم و آنتی‌بیوتیک‌های موضعی، گل‌مژه‌تان باقی بماند، پزشک ممکن است برش و درناژ را انجام دهد. این روش در مطب پزشک انجام می‌شود. پس از بی‌حس کردن پلک، پزشک یک برش کوچک ایجاد می‌کند و چرک و مواد زائد را تخلیه می‌کند. ماده‌ای که برداشته می‌شود معمولاً زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود تا تأیید شود که سرطان بسیار نادر اما قابل‌درمان به نام کارسینوم سبا سه نیست. گاهی اوقات گل‌مژه به‌طور کامل بهبود نمی‌یابد و بدن شما آن را جدا می‌کند تا التهاب را مهار کند. این منجر به ایجاد یک توده روی پلک شما به نام شالازیون می‌شود. به نظر می‌رسد گل‌مژه است اما حساس یا دردناک نیست. برخلاف گل‌مژه، ناشی از التهاب است و نه عفونت.
