بانک مرکزی اعلام کرد: ادعای یک رسانه منتقد دولت مبنی بر عبور دولت از خط قرمزهای استقراض از نظام بانکی و افزایش استقراض‌های غیرمستقیم دولت از منابع نظام بانکی فاقد وجاهت بوده و کاملاً برخلاف عملکرد و رفتار مالی دولت در سال 1401 است.
به گزارش ایرنا، روزنامه "جهان صنعت" در 16 فروردین ماه در گزارشی با عنوان "آژیرهای تورمی" با استناد به آخرین داده‌های منتشره از سوی بانک مرکزی، آورده است: «این داده‌ها که تحولات بازار پولی و بانکی تا پایان دی‌ماه سال گذشته را به تصویر می‌کشد نشان‌دهنده عبور دولت از خط قرمزهای استقراض از نظام بانکی است. افزایش این مطالبات افزایش نیاز به نقدینگی بانک‌ها در نتیجه استقراض‌های غیرمستقیم دولت از منابع نظام بانکی را نشان می‌دهد.» همچنین در ادامه این گزارش به آمار نقدینگی و نسبت پول به نقدینگی اشاره شده و از آن به عنوان زنگ خطر جدید افزایش تورم در اقتصاد یاد شده است.
بانک مرکزی در واکنش به گزارش این روزنامه، نوشت: درباره افزایش بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در ماه‌های اخیر لازم به توضیح است که بخش عمده اضافه برداشت بانک‌ها و موسسات اعتباری متاثر از عواملی همچون مشکلات ترازنامه‌ای و حاکمیت شرکتی آنها است که این امر نیز در کوتاه مدت و ظرف یک سال اخیر ایجاد نشده و عمدتاً معطوف به رفتار گذشته بانک‌ها و انباشت ناترازی‌های مختلف در ترازنامه آنها بوده است.
علاوه براین، عملکرد بانک‌ها و موسسات اعتباری درخصوص نگهداری حداقل سه درصد مانده سپرده‌های خود به صورت اوراق مالی اسلامی در پایان بهمن‌ماه 1401 نشان دهنده آن است که در مجموع حدود 1211.1 هزار میلیارد ریال اوراق مالی اسلامی در پرتفوی بانک‌ها است که نسبت به مانده سپرده‌های بخش غیردولتی نزد بانک‌ها و موسسات اعتباری (59959.6 هزار میلیارد ریال) معادل 2 درصد می‌باشد که پایین تر از حد مقرراتی آن است.
از این‌رو مشخص است که عبارت "عبور دولت از خط قرمزهای استقراض از نظام بانکی است و افزایش بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی استقراض‌های غیرمستقیم دولت از منابع نظام بانکی را نشان می‌دهد" فاقد وجاهت بوده و کاملاً برخلاف عملکرد و رفتار مالی دولت در سال 1401 است.
در خصوص تحولات رشد پول و سهم آن از نقدینگی لازم به توضیح است، در ماه‌های اخیر مجموعه عوامل مختلفی (به‌طور عمده متاثر از انتشار اخبار منفی) منجر به بروز نا اطمینانی و شکل گیری انتظارات منفی نسبت به تحولات بازار ارز و به تبع آن افزایش نرخ ارز بازار غیررسمی و تشدید انتظارات تورمی شد.
با توجه به شرایط موجود، دولت و بانک مرکزی در راستای مدیریت انتظارات تورمی، کنترل تورم، کاهش سیالیت نقدینگی و به طور کلی ثبات بخشی به اقتصاد مجموعه اقداماتی همچون اصلاح نرخ‌های سود با هدف کنترل تورم (تصویب توسط شورای پول و اعتبار در جلسه 22 آذرماه 1401) و اجرای آن از 10 بهمن ماه 1401، افزایش نسبت سپرده قانونی در سطح شبکه بانکی به میزان نیم واحد درصد (بند «3» از چهل و نهمین صورتجلسه سوم دی ماه 1401هیات عامل بانک مرکزی) و برخورد جدی با بانک‌های متخطی و ناسالم، عرضه ارز در صرافی‌ها و بانک‌ها، عرضه سکه در بورس کالا، راه¬اندازی مرکز مبادله ارز و طلا با هدف ایجاد مرجعیت قیمت، افزایش حجم معاملات رسمی و سهولت دسترسی متقاضیان بازار ارز و طلا و تامین ارز مورد نیاز واردات کالاهای اساسی در سامانه نیما، انطباق نقشه ارزی و تجاری کشور در جهت مدیریت مطلوب جریان منابع و مصارف ارزی و غیره را دنبال کرده‌اند.
انتظار می‌رود با اقدامات سیاستی اخیر بانک مرکزی و همچنین تحولات مثبت در عرصه سیاست خارجی کشور، در ماه‌های آتی ثبات در بازار ارز افزایش یافته و انتظارت تورمی و سیالیت نقدینگی به روندهای تاریخی خود کاهش یابد.
در خصوص عملکرد دولت و بانک مرکزی در کنترل نقدینگی لازم به توضیح است، مساله کنترل رشد نقدینگی و تورم به عنوان یکی از مهمترین اولویت‌های اقتصادی دولت و بانک مرکزی همواره مورد توجه بوده است. بررسی رشد نقدینگی در ماه‌های پایانی سال 1401 حاکی از تداوم روند کاهشی این متغیر همچون ماه‌های گذشته بوده است به طوریکه نرخ رشد نقدینگی از 39.7 درصد در پایان بهمن‌ماه 1400 طی یک روند نزولی به 32.0 درصد در پایان بهمن ماه 1401 کاهش یافته است.
همچنین بر اساس آخرین آمارهای موجود، نقدینگی در نیمه اسفندماه سال 1401 (هفته منتهی به 18 اسفندماه 1401) نسبت به پایان اسفند و هفته مشابه سال 1400 به ترتیب 28.2 و 32.6 درصد رشد نشان می دهد و براین اساس انتظار می‌رود که برنامه پولی تنظیم شده برای کنترل رشد نقدینگی برای سال 1401 تحقق یابد و رشد نقدینگی به حدود 30 درصد برسد.از این رو ملاحظه می‌شود که پس از سه سال (رشد نقدینگی در سال‌های 1398، 1399 و 1400 به ترتیب معادل 31.3 ، 40.6 و 39.0 درصد بوده است) بانک مرکزی با همکاری دولت در سال 1401 توانسته رشد نقدینگی را که مهمترین متغیر در کنترل تورم است، در مسیر نیل به میانگین بلند مدت این متغیر قرار دهد. باید توجه داشت که این مهم در شرایطی محقق شده است که اقتصاد کشور همچنان تحت شدیدترین تحریم های ظالمانه و غیرقانونی قرار دارد.
