راهنمای مراقبت از نوزادان سالم و ترم (۲۸ روز اول زندگی)

برگرفته از مجموعه دستور کارها و راهنمای بالینی در ارتباط با تغذیه با شیرمادر از انتشارات انجمن علمی ترویج تغذیه با شیرمادر ایران

تحریریه زندگی آنلاین : خواباندن نوزاد

بهترین روش خواباندن نوزاد روش خواباندن به پشت یا پهلو است. خواباندن نوزاد به روی شکم به طور متناوب در ساعاتی از روز به مدت 20 دقیقه به شرطی که پدر، مادر یا مراقب کودک، بیدار و مواظب تنفس وی باشند، برای پیشگیری از صاف شدن پشت سر نوزاد اشکالی ندارد. گذاشتن بالش زیر سر نوزاد و شیرخوار تا دو سالگی توصیه نمی‌شود.

* از خواباندن نوزاد روی پا و تکان دادن او به چپ و راست نیز باید اجتناب شود.

بیشتربخوانید:

ده روش برای بهبود کیفیت خواب والدین

مراقبت از بند ناف نوزاد

بند ناف نوزادان پس از تولد محل مناسبی جهت کولونیزاسیون میکروارگانیسم‌های مختلف است. عدم رعایت بهداشت بند ناف و گذاشتن مواد مختلف روی آن سبب بروز عفونت بند ناف (امفالیت) می‌شود که پس از زایمان زمینه‌ساز سپسیس و مشکلات دیگر است.

توجه: بند ناف باید خارج از پوشک نوزاد، نگهداری شود. هنگام پوشک کردن نوزاد باید قسمت اضافی پوشک را به طرف بیرون تا بزنند و سپس چسب پوشک را ببندند. استفاده از الکل یا بتادین و سایر مواد آنتی‌سپتیک (ضد عفونی کننده) به صورت روتین، در مراقبت بند ناف توصیه نمی‌شود و مراقبت خشک بند ناف مناسب است. در صورت آلوده شدن و یا آغشته شدن بند ناف به ادرار یا مدفوع، شستن با آب و صابون کافی است.استفاده از ناف بند نیز توصیه نمی‌شود. در مورد فتق ناف که بالنسبه شایع است، بستن ناف یا قرار دادن سکه بر روی ناف، به هیچ وجه جایز نمی‌باشد.

 بیشتربخوانید:

رنگ مدفوع در کودکان نشانه چیست؟

استحمام نوزاد

اولین استحمام نوزاد بعد از تثبیت وضعیت بالینی و ترجیحا بعد از 6 ساعت از زمان تولد است، ولی در موارد ابتلای مادر به ایدز، هپاتیت و یا آلوده بودن نوزاد به مکونیوم غلیظ توصیه می‌شود که استحمام نوزاد در اتاق زایمان با رعایت پیشگیری از هایپوترمی و قبل از انجام واکسیناسیون او باشد.آب ولرم و شامپوی مخصوص نوزاد بهترین ماده برای شستشوی نوزاد است. پس از ترخیص از بیمارستان، استحمام نوزاد به صورت یک روز در میان یا هفته‌ای دو تا سه بار به شرطی که پوست نوزاد سالم و طبیعی بوده و خیلی خشک نباشد، توصیه می‌شود.

آروغ زدن

نوزادانی که شیر مادر می‌خورند، اگر وضعیت شیر خوردن‌شان صحیح باشد، یعنی نوک و بخش قابل‌توجهی از هاله پستان را در دهان گرفته باشند، معمولا هوا نمی‌بلعند، بنابراین اگر پس از شیر خوردن به خواب می‌روند، نیازی به آروغ گرفتن ندارند، ولی اگر بیدار هستند، می‌توان آن‌ها را حداکثر چند دقیقه در آغوش گرفت و سرشان را روی شانه گذاشت و پشت‌شان را آرام‌آرام ماساژ داد یا ضربه‌های بسیار ملایم زد تا هوای بلعیده شده را خارج کنند.

آرام کردن نوزاد

علت بی‌قراری نوزاد متعدد بوده و می‌تواند به دلیل خیس بودن، گرسنگی، خستگی، گرفتگی بینی، گرما یا سرمای زیاد، سر و صدای فراوان، نور زیاد، استرس مادر و یا حتی دود سیگار و قلیان، آلودگی هوا، دود شومینه و یا بخاری باشد. اغلب اوقات با عمود گرفتن نوزاد در بغل و راه رفتن، نوزاد بی‌قرار، آرام می‌شود، لذا ضمن تلاش جهت رفع علت بی‌‌قراری می‌توان نوزادان بی‌قرار را با عمود نگه داشتن، نوازش کردن، راه بردن، زمزمه کردن و ماساژ ملایم پشت‌شان آرام نمود. حرکات شدید و بالا و پایین بردن سریع نوزاد در هوا، برای آرام کردن او و یا به هر دلیل دیگر جایز نیست.

بیشتربخوانید:

علت دل درد نوزاد و راه های درمان آن

تمیز کردن نوزاد بعد از دفع ادرار و مدفوع

بعد از هر بار تعویض پوشک، باید نوزاد را با آب ولرم شستشو داد. استفاده از دستمال مرطوب توصیه نمی‌شود، مگر فقط پس از دفع مدفوع و در صورت عدم دسترسی به آب ولرم. در نوزادان دختر، پس از دفع مدفوع دقت شود که شستشو طوری باشد که جریان آب از جلو به عقب باشد تا از احتمال انتقال عفونت به دستگاه ادراری تناسلی نوزاد پیشگیری شود. استفاده از پودر بچه به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.

مراقبت از پوست

در مورد نوزادانی که پوست بسیار خشک و شکننده دارند، پماد اسرین بدون اضافه کردن اوره و یا سفارش ساختن پمادی مخلوط از اسرین و گلیسیرین به نسبت 80 گرم و 20 گرم مناسب است.

ختنه نوزاد

با توجه به اثرات محافظتی انجام ختنه در پیشگیری از عفونت ادراری در نوزادان پسر، ختنه در دوران نوزادی توصیه شده است. لازم به ذکر است در صورت انجام ختنه در زایشگاه این عمل باید پس از تثبیت علائم حیاتی نوزاد و ویزیت و تایید پزشک متخصص کودکان باشد. وجود زردی فیزیولوژیک دوره نوزادی منعی برای انجام ختنه نیست.

غربالگری نوزاد

آزمایشات غربالگری نوزادان، در حال حاضر شامل غربالگری تیروئید، فنیل کتونوری (PKU) و کمبود G    6PD در 3 تا 5 روز پس از تولد است که در مراکز بهداشتی – درمانی نزدیک منزل انجام می‌شود.

در موارد خاص همچون نوزادان نارس، چند قلویی و نوزادان بیمار و یا بستری، تکرار تست غربالگری تیروئید الزامی است.

* غربالگری شنوایی نوزاد برای همه نوزادان در زمان تولد و قبل از ترخیص از بیمارستان توصیه می‌شود و چنانچه مقدور نباشد، در ماه اول زندگی باید انجام شود.

* در نوزادان سالم و ترم در صورت طبیعی بودن تست غربالگری شنوایی، تکرار تست ضرورتی ندارد.