سنگ کلیه یک عارضه رایج است که در برخی از بانوان و آقایان مشاهده می‌شود که امکان دارد در هر سنی رخ دهد. بنیاد ملی کلیه تحقیقات گوناگونی درباره علت بروز این بیماری انجام داده است. نتایج تحقیقات این بنیاد نشان می‌دهد، از هر 10 نفر یک نفر دارای سنگ کلیه است.
در اغلب موارد، سنگ کلیه به صورت خود به خود دفع می‌شود و نیازی به مراقبت پزشکی ندارد؛ اما در برخی موارد دیگر، ممکن است باعث بروز دردهای گوناگون شود. در چنین شرایطی، انجام سونوگرافی کلیه الزامی است و پزشک با استفاده از نتایج سونوگرافی متوجه می‌شود که علت تشکیل سنگ کلیه چیست. در ادامه قصد داریم درباره تشخیص سنگ کلیه و سونوگرافی توضیح دهیم و پیشنهاد می‌کنیم تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
سنگ کلیه چیست؟
کلیه یکی از مهم‌ترین اندام‌های بدن است که ظاهر آن شبیه لوبیا است. این اندام وظیفه فیلتر کردن مواد زائد را بر عهده دارد. مواد زائد از کلیه وارد دستگاه ادراری می‌شوند و سپس از بدن خارج خواهند شد. سنگ کلیه نوعی قطعه جامد است که در کلیه‌ها تشکیل می‌شود. این قطعات کوچک از نمک و مواد معدنی ساخته شده‌اند.
ترکیباتی که باعث ایجاد سنگ کلیه می‌شوند، در اغلب موارد وارد دستگاه ادراری شده و از آن خارج می‌شوند؛ اما در برخی موارد، به یکدیگر می‌چسبند و یک توده جامد را ایجاد می‌کنند. سنگ کلیه در اندازه‌های مختلفی تشکیل می‌شود. به عنوان مثال ممکن است بسیار ریز یا به اندازه دانه برنج باشد.
انواع مختلف سنگ کلیه
انواع مختلف سنگ کلیه شامل موارد زیر هستند:
اسید اوریک
یکی از انواع سنگ کلیه، سنگ کلیه اسید اوریک است که به علت از دست دادن مایعات بدن تشکیل می‌شود. اسهال مزمن یا تعریق شدید، باعث تشکیل این توده‌های کوچک می‌شود. اگر رژیم غذایی سرشار از پروتئین را دنبال می‌کنید یا به بیماری دیابت مبتلا هستید، بیشتر از سایر افراد در معرض تشکیل این سنگ‌ها قرار دارید.
اگزالات کلسیم
یکی دیگر از انواع سنگ کلیه، اگزالات کلسیم است. بر اساس تحقیقات بنیاد ملی کلیه، اغلب سنگ‌های کلیه شامل اگزالات کلسیم هستند. اگر میزان اگزالات موجود در ادرار شما بیشتر از سایر مایعات باشد، این ترکیبات متبلور شده و سنگ کلیه را تشکیل می‌دهند.
اگزالات یک ماده طبیعی است که در اغلب غذاها مثل بادام، اسفناج و شکلات یافت می‌شود. برای جلوگیری از تشکیل این توده‌های کوچک، پیشنهاد می‌کنیم غذاهای حاوی آنتی اکسیدان بالا مصرف کنید.
سنگ های استروویت
این سنگ‌ها نوعی ماده معدنی هستند که به دلیل عفونت‌های مزمن مجاری ادراری تشکیل می‌شوند. یکی از مهم‌ترین معایب آنها این است که با سرعت بالایی بزرگ می‌شوند. با این حال، احتمال تشکیل این توده‌ها بسیار کم است.
سنگ های سیستین
سیستئین یک اسید آمینه است که در بدن وجود دارد. سنگ‌های سیستئین در حدود 1 تا 2 درصد از تمام سنگ‌های کلیه را تشکیل می‌دهند و زمانی که مقدار آنها در ادرار افزایش یابد، به صورت توده‌های کوچک در می‌آیند.
علائم سنگ کلیه
همانطور که گفته شد، سنگ‌های کوچک به مرور زمان از بین می‌روند؛ اما سنگ‌های بزرگ‌تر به راحتی از بین نمی‌روند و باعث بروز درد یا ناراحتی می‌شوند. این سنگ‌ها در لوله‌هایی به نام حالب به دام می‌افتند و آسیب شدیدی به بدن وارد می‌کنند.
حالب‌ها لوله‌هایی هستند که ادرار را از کلیه و مثانه می‌برند. زمانی که سنگ‌ها در این لوله‌ها به دام بیافتند، باعث مسدود شدن جریان ادرار و بروز دردهای شدید می‌شوند. برخی از مهم‌ترین علائم این بیماری شامل موارد زیر هستند:
- احساس نیاز به دفع مکرر ادرار
- ادرار کردن در مقادیر کم
- ادرار دردناک
- احساس سوزش هنگام ادرار کردن
- تب و لرز
- تهوع و استفراغ
- درد شدید در پشت و پهلو زیر دنده‌ها
- خون در ادرار
- ادرار کدر یا بدبو
سونوگرافی برای سنگ کلیه چگونه انجام می شود؟
تشخیص نارسایی کلیه با سونوگرافی، از بهترین روش‌های شناسایی عارضه های مختلف مرتبط با این عضو است. سونوگرافی یک تکنیک سریع آسان و ایمن می باشد که در آن، از امواج اولتراسوند با فرکانس بالا برای تصویربرداری از اندام‌های داخلی بدن مثل کلیه استفاده می‌شود. این امواج به هیچ وجه به بدن آسیب نمی‌زنند و باعث بروز عوارضی مثل درد یا ناراحتی نمی‌شوند.
برای انجام سونوگرافی کلیه، لازم است روی تخت دراز بکشید. سپس تکنسین سونوگرافی، پروب دستگاه را روی سطح پوست شما قرار می‌دهد. مبدل امواج صوتی را به سمت کلیه ارسال می‌کند و این امواج با اندام‌های داخلی بدن برخورد کرده و به سمت بیرون بازتاب می‌شوند.
سپس تصاویر بازتاب شده روی صفحه نمایشگر نشان داده خواهند شد. این تصاویر بسیار واضح هستند و اطلاعاتی درباره اندازه سنگ کلیه یا تعداد آنها در اختیار پزشک قرار می‌دهند.
روش های دیگر برای تشخیص سنگ کلیه
جالب است بدانید، از سی تی اسکن نیز برای تشخیص سنگ کلیه استفاده می‌شود. در این روش، از اشعه ایکس برای مشاهده اندام‌های داخلی بدن مثل کلیه استفاده می‌شود. اشعه ایکس مانند امواج اولتراسوند بی‌خطر نیست و ممکن است با عوارض و خطراتی همراه باشد. در این تکنیک، از یک رایانه برای ایجاد تصاویر سه بعدی از دستگاه ادراری مثل کلیه و مثانه استفاده می‌شود.
برای انجام سی تی اسکن، لازم است روی یک تخت دراز بکشید. سپس تخت وارد یک دستگاه تونلی مانند می‌شود و از اندام‌های داخلی بدن تصویربرداری خواهد شد. در این روش، بدن در برابر اشعه ایکس قرار می‌گیرد. به همین دلیل، خطر بروز بیماری‌هایی مانند سرطان افزایش پیدا خواهد کرد که البته بسیار نادر است.
مزایا و معایب تشخیص سنگ کلیه با سونوگرافی مجاری ادراری
سونوگرافی اولین و بهترین قدم برای تشخیص سنگ کلیه است. این روش دارای مزایا و معایبی می‌باشدبه شکل زیر است:
- یکی از مهم‌ترین مزایای این تکنیک عدم استفاده از اشعه ایکس است. به همین دلیل آسیبی به بدن شخص وارد نمی‌شود.
- از دیگر مزایای آن این است که می‌تواند به دفعات متعدد تکرار شود؛ زیرا در هر صورت با عوارض یا خطراتی همراه نیست.
- نسبت به سایر روش‌ها با هزینه کمتری انجام می‌شود.
- این تکنیک اطلاعات آناتومیک خوبی در اختیار تکنسین سونوگرافی یا پزشک قرار می‌دهد.
- می‌توان اندازه و ابعاد سنگ کلیه را محاسبه کرد.
- سونوگرافی سنگ کلیه حتی برای بانوان باردار نیز انجام می‌شود.
- یکی از مهم‌ترین معایب این روش، کیفیت پایین تر تصاویر نسبت به سایر روش‌ها مثل سی تی اسکن است.
- این روش تصویربرداری نیاز به پر بودن مثانه دارد.
آیا سونوگرافی سنگ کلیه ضرر دارد؟
یکی از مهم‌ترین سوالاتی که برای بسیاری از افراد ایجاد می‌شود، این است که آیا سونوگرافی کلیه ضرر دارد؟ یا اینکه ضرورت انجام سونوگرافی کلیه چیست؟ در پاسخ باید گفت تاکنون گزارشی مبنی بر عوارض سونوگرافی سنگ کلیه دریافت نشده است.
بنابراین می‌توان گفت این روش کاملاً ایمن است و آسیبی به بدن وارد نمی‌کند. با استفاده از این تکنیک، پزشک می‌تواند تصمیمات بهتری بگیرد و بهترین روش درمان را به شما پیشنهاد دهد. به همین دلیل، انجام سونوگرافی سنگ کلیه نسبت به سایر تکنیک‌ها محبوب‌تر است.
بررسی کلی
سنگ‌های کلیه توده‌های کوچکی از نمک و مواد معدنی هستند که در اندازه‌های مختلف مثل برنج یا مروارید تشکیل می‌شوند. اغلب این توده‌ها به مرور زمان از بین می‌روند؛ اما برخی از آنها به راحتی از بین نمی‌روند و باعث بروز دردهای گوناگون می شوند. در چنین شرایطی، پزشک می تواند با استفاده از سونوگرافی کلیه، تصاویر دقیقی از سنگ کلیه تهیه کرده و اندازه و تعداد آنها را شناسایی کند.