زردچوبه (turmeric) گیاهی از خانواده زنجبیل با ریشه‌ی زرد رنگ است. این گیاه یک و نیم متر طول و ساقه‌های متورم گونه دارد که به شکل سنبل گل می‌دهد. گل‌های گیاه زردچوبه نیز دارای رنگ‌های سبز مایل به زرد است و بیشتر در مناطق گرمسیری مانند هند، ایران و تایلند رشد می‌کند.
به گزارش دکترکرمانی، خواص زردچوبه از قدیم الایام برای درمان چشم درد و زخم‌های جلدی به کار برده می‌شد. در این مقاله قصد داریم به معرفی کامل این اکسیر سلامتی بپردازیم و خواص آن را از جهات مختلف بررسی کنیم. تا انتها با ما همراه باشید.
تاریخچه و قدمت زردچوبه
استفاده از زردچوبه به عنوان ادویه و گیاه دارویی به هزاران سال قبل برمی‌گردد. منشأ آن جنوب شرقی آسیا، به ویژه هند است. شواهدی از استفاده از زردچوبه در دره سند در 3000 سال قبل از میلاد وجود دارد.
در طب سنتی هند، یعنی آیورودا، از زردچوبه به طور گسترده برای درمان طیف وسیعی از بیماری ها از جمله عفونت‌ها، التهاب و مشکلات گوارشی استفاده می‌شده است. تجار رومی و عرب زردچوبه را در سراسر جهان گسترش دادند و در قرون وسطی به اروپا رسید.
امروزه زردچوبه یکی از محبوب‌ترین ادویه‌ها در جهان است و در غذاها، نوشیدنی‌ها و مکمل‌های غذایی استفاده می‌شود. همچنین به عنوان یک ماده تشکیل دهنده در لوازم آرایشی و محصولات مراقبت از پوست استفاده می‌شود.در طب سنتی هند، یعنی آیورودا، از زردچوبه به طور گسترده استفاده می‌شود.
خواص زردچوبه
کورکومین (diferuloylmethane) رنگدانه زرد استخراج شده از ریزوم است که به دلیل گروه فنولی خود، یک ضدالتهاب و آنتی‌اکسیدان قوی به شمار می‌آید. این خواص زردچوبه باعث شده است که مصرف آن برای لاغری، بیماری‌های گوارشی، کبدی، سرطان، آرتریت روماتوئید، آلرژی، آسم، آترواسکلروز، بیماری‌های عصبی و دیابت مورد توجه قرار گیرد.
ضدالتهاب قوی
کورکومین، ماده فعال اصلی زردچوبه، خواص ضد التهابی قوی دارد. این ماده می‌تواند به بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن کمک و فعالیت آن را تنظیم کند. همچنین می‌تواند با بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید، آرتروز، آسم، آلزایمر، اپتیک نوریتیس و برونشیت مزمن مقابله کند.
خواص زردچوبه در کاهش التهابات پوست مانند جوش و آکنه نیز مفید است و می‌تواند موجب تسکین قرمزی و تورم پوست شود.
کمک به کاهش وزن
ارتباط زردچوبه و لاغری به دلیل خاصیت ضد التهابی آن است. ابتلا به اضافه وزن با آزاد شدن سایتوکاین های التهابی در ارتباط است. بنابراین تاثیر کورکومین تنها روی پایین آوردن التهاب بدن است و از این راه می تواند به کاهش وزن نیز کمک کند چون یکی از دلایل مقاومت بدن به کاهش وزن، التهاب بیش از حد است.
همچنین مصرف زردچوبه می‌تواند روی سوخت و ساز نیز تاثیر داشته باشد. این تاثیر به شکلی نیست که بگوییم تنها با مصرف زردچوبه می‌توان وزن کم کرد بلکه وجودش در رژیم می تواند در کنار دیگر عوامل اثر بخش باشد.
بهبود بیماری‌های گوارشی
در طب سنتی زردچوبه به عنوان بادشکن شناخته شده است. مصرف آن با غذا موجب بهبود هضم و کاهش نفخ معده می‌شود. بنابراین برای افراد مبتلا به اختلالات گوارشی و کسانی که بعد از مصرف غذا احساس خستگی و یا نفخ می‌کنند، توصیه می‌شود. در یک پژوهش تجویز 500 میلی‌گرم پودر زردچوبه به 166 بیمار مبتلا به سوء‌هاضمه سبب بهبود سوء‌هاضمه در این بیماران شد.
در مطالعه بالینی دیگری که روی 10 بیمار مبتلا به زخم معده انجام شد. تجویز یک گرم زردچوبه در روز موجب تسریع در بهبود زخم و کاهش درد معده شد. همچنین در مطالعه‌ای که روی 89 بیمار مبتلا به کولیت زخمی انجام شد. تاثیر این ماده گیاهی با دوز 2 گرم در روز در درمان و پیشگیری از رشد بیماری در مقایسه با داروها بیشتر بود.
پیشگیری از سرطان
پژوهش‌های مختلفی نشان دادند که مصرف بعضی از مواد غذایی و گیاهان دارویی می‌تواند موجب مهار رشد سلول‌های سرطانی شود. گزارش تحقیقات اپیدمیولوژیک حاکی از آن است که در کشورهایی که مصرف زردچوبه بالاست، سرطان‌های روده‌ای کمتر مشاهده می‌شود.
اثرات ضدسرطانی زردچوبه از این نظر بااهمیت است که به عنوان یک ماده افزودنی به غذا مورد استفاده قرار می‌گیرد. مصرف این ماده با دوز بالا از تکثیر سلول‌های سرطانی پیشگیری می‌کند، ولی به سلول‌های سالم آسیبی وارد نمی‌کند.
مصرف زردچوبه موجب مهار رشد سلول‌های سرطانی می‌شود.
کنترل بیماری‌های قلبی- عروقی
تحقیقات نشان داده‌اند که کورکومین می‌تواند از طریق چندین مکانیزم به سلامت قلب کمک کند:
- بهبود عملکرد عروق: کورکومین می‌تواند به بهبود عملکرد اندوتلیوم، لایه داخلی رگ‌ها و شریان‌ها، کمک کند. این امر به حفظ جریان خون سالم و کاهش فشار خون کمک می‌کند.
- کاهش کلسترول: کورکومین سطح کلسترول LDL (بد) را نیز در خون کاهش و سطح کلسترول HDL (خوب) را افزایش می‌دهد. این امر به نوبه خود به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی کمک می‌کند.
- جلوگیری از تشکیل لخته خون: کورکومین می‌تواند به جلوگیری از تجمع پلاکت‌های خونی در خون کمک کند و خطر تشکیل لخته خون که می‌تواند منجر به سکته قلبی یا مغزی شود را کاهش دهد.
بهبود دیابت
بررسی ها نشان دادند التهاب نقش عمده‌ای در توسعه دیابت نوع 2 دارد. کورکومین موجود در زردچوبه سبب کاهش سطح قند خون و افزایش قابل توجهی در سطح انسولین پلاسما می‌شود.
اگر دیابت دارید، مصرف زردچوبه را فراموش نکنید.
کنترل بیماری‌های عصبی
مغز با وجود اینکه تنها 2 درصد از وزن بدن را تشکیل می‌دهد، اما 20 درصد از اکسیژن بدن را مصرف می‌کند. با افزایش سن، یون‌های فلزی مانند آهن، روی و مس در مغز تجمع می‌یابد. در نتیجه، مغز در برابر بسیاری از اکسیدان‌ها قرار می‌گیرد.
بسیاری از بیماری‌های عصبی در نتیجه تجمع پروتئین‌ها، آسیب اکسیداتیو و التهاب رخ می‌دهد. کورکومین دارای ویژگی‌های متعدد و مطلوب برای پیشگیری از بیماری‌های عصبی از جمله آلزایمر، پارکینسون، مولتیپل اسکلروزیس (MS)، صرع، ضربه به سر، پیری، افسردگی و سکته مغزی است.
زیبایی پوست
کورکومین به دلیل خواص ضدالتهابی و آنتی اکسیدانی قوی خود می‌تواند به چندین روش به سلامت و زیبایی پوست کمک کند:
- کاهش التهاب: التهاب می‌تواند منجر به مشکلات پوستی مانند آکنه، اگزما و روزاسه شود. کورکومین با کاهش التهاب می‌تواند به بهبود این شرایط پوستی کمک کند.
- روشن کردن پوست: کورکومین می‌تواند به روشن شدن پوست و کاهش لکه‌های هایپرپیگمانتاسیون و جای زخم کمک کند.
- کاهش چین و چروک: کورکومین با افزایش تولید کلاژن و الاستین، دو پروتئین مهم در حفظ صافی و انعطاف پذیری پوست، به کاهش چین و چروک و خطوط ظریف نیز کمک می‌کند.
- مبارزه با رادیکال‌های آزاد: رادیکال‌های آزاد مولکول‌های ناپایدار هستند که می‌توانند به سلول‌های پوست آسیب برسانند و منجر به پیری زودرس شوند. این ماده با خواص آنتی اکسیدانی قوی خود می‌تواند از سلول‌های پوست در برابر آسیب رادیکال‌های آزاد محافظت کند.
ماسک زردچوبه برای کاهش چین و چروک‌های پوستی فوق‌العاده است.
علاوه بر این، زردچوبه می‌تواند به عنوان یک اسکراب ملایم برای لایه‌برداری از سلول‌های مرده و روشن شدن پوست استفاده شود یا از ماسک زردچوبه برای آبرسانی و تغذیه پوست استفاده کرد.
نکته مهم: قبل از استفاده از زردچوبه به صورت موضعی روی پوست، حتماً یک تست حساسیت انجام دهید. به دلیل رنگ زرد روشن زردچوبه، هنگام استفاده از آن احتیاط کنید، زیرا ممکن است پوست شما را لکه‌دار کند.
بهترین نوع زردچوبه برای کجاست؟
تعیین بهترین نوع زردچوبه به نیازها و اولویت‌های شما بستگی دارد. در اینجا چند نکته برای انتخاب بهترین نوع زردچوبه آورده شده است:
منشا
- هند: هند بزرگترین تولید کننده و مصرف کننده زردچوبه در جهان است و انواع مختلفی از این ادویه را تولید می‌کند.
- سریلانکا: زردچوبه سریلانکا به رنگ زرد روشن و طعم ملایمی دارد.
- ایران: زردچوبه ایرانی عطر و طعم منحصر به فردی دارد و اغلب برای تهیه داروهای گیاهی استفاده می شود.
هند بزرگترین منبع تولید کننده زردچوبه است.
شکل
- زردچوبه قلم: این نوع زردچوبه از ریشه گیاه زردچوبه به دست می‌آید و به طور طبیعی خشک می‌شود. زردچوبه قلم عطر و طعم قوی‌تری نسبت به پودر زردچوبه دارد و می‌توان از آن برای تهیه دمنوش یا اضافه کردن به غذا استفاده کرد.
- پودر زردچوبه: این نوع زردچوبه از آسیاب کردن زردچوبه قلم به دست می‌آید. پودر زردچوبه راحت‌تر در غذا حل می‌شود و برای پخت و پز مناسب‌تر است.
کیفیت
- زردچوبه ارگانیک: این نوع زردچوبه بدون استفاده از کودهای شیمیایی یا آفت کش‌ها کشت می‌شود.
- زردچوبه بدون تابش: این نوع زردچوبه در معرض تابش اشعه قرار نگرفته است.
نکات دیگر:
- رنگ: زردچوبه با کیفیت باید رنگ زرد روشن و یکدستی داشته باشد.
- بو: زردچوبه با کیفیت باید بوی گرم و تند داشته باشد.
- طعم: زردچوبه با کیفیت باید طعم کمی تلخ و تند داشته باشد.
در نهایت، بهترین راه برای انتخاب بهترین نوع زردچوبه، امتحان کردن انواع مختلف و یافتن نوعی است که از نظر طعم و عطر مورد پسند شما باشد.
زردچوبه‌ی باکیفیت دارای رنگ زرد یکنواخت است.
طرز استفاده از زردچوبه
زردچوبه را به شکل‌های مختلفی می‌توانید استفاده کنید:
- به عنوان ادویه در غذا
- به عنوان مکمل (قرص یا کپسول)
- به عنوان دمنوش (چای زردچوبه)
طرز تهیه دمنوش زردچوبه
برای تهیه دمنوش زردچوبه به شکل زیر عمل کنید:
مواد لازم:
- 1 قاشق چایخوری پودر زردچوبه
- 1 فنجان آب جوش
- 1/2 قاشق چایخوری زنجبیل رنده شده یا 1/4 قاشق چایخوری پودر زنجبیل
- 1/4 قاشق چایخوری فلفل سیاه
- 1 قاشق چایخوری عسل یا شیره افرا (اختیاری)
- 1/2 فنجان شیر بادام یا شیر نارگیل (اختیاری)
طرز تهیه دمنوش زردچوبه:
- پودر زردچوبه، زنجبیل و فلفل سیاه را در یک فنجان قرار دهید.
- آب جوش را اضافه کنید و هم بزنید تا مواد حل شوند.
- به مدت 5 تا 10 دقیقه دم کنید.
- صاف کنید و در صورت تمایل عسل یا شیره افرا را اضافه کنید.
- می توانید شیر بادام یا شیر نارگیل را برای طعم و قوام کرمی تر اضافه کنید.
دمنوش زردچوبه یک آنتی اکسیدان قوی برای کاهش التهاب است.
عوارض جانبی و موارد منع مصرف زردچوبه
هرچند خواص زردچوبه بسیار زیاد است، اما مصرف بیش از حد آن با عوارض زیر همراه است:
- حالت تهوع شدید
- خونریزی
- افت فشار خون
- مشکلات و درد‌های معده
- بروز مشکلات باروری
- سردرد‌های شدید و مزمن
- فقر آهن
- ناباروری در موارد مصرف شدید
- افزایش قند خون و دیابت
تداخل دارویی زردچوبه
مصرف زردچوبه با داروهای ضد لختگی خون، ضد التهابات غیراستروئیدی، داروهای کاهنده فشار خون، ضد انعقادها و برخی داروهای ضد افسردگی و تثبیت‌کننده‌های خلق و خو تداخل ایجاد می‌کند. همچنین، زردچوبه ممکن است تأثیری بر فعالیت آنزیم‌های کبدی داشته باشد که موجب تغییر در غلظت و اثر داروها در بدن شود.
بنابراین، برای افرادی که داروهای خاصی مصرف می‌کنند یا شرایط پزشکی خاصی دارند، مهم است قبل از استفاده از زردچوبه، با پزشک خود مشورت و راهنمایی‌های لازم را دریافت کنند. هرگز داروهای تجویز شده توسط پزشک را بدون مشورت و توصیه او با زردچوبه ترکیب نکنید و دستورات مربوط به مصرف داروها را به دقت رعایت کنید.
هرگز داروهای تجویز شده را بدون مشورت با پزشک با زردچوبه ترکیب نکنید.
آنچه از مقاله خواص زردچوبه آموختیم:
زردچوبه یک ادویه سالم و خوشمزه با طیف گسترده‌ای از فواید سلامتی است. خواص زردچوبه به حدی زیاد است که توصیه می‌شود به هر طریقی می‌توانید آن را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
سوالات متداول:
1- زرد چوبه برای چی خوبه؟
برخی از مزایای بالقوه سلامتی زردچوبه عبارتند از:
کاهش التهاب، محافظت در برابر آنتی اکسیدان ها، بهبود سلامت مغز، تقویت سلامت قلب، کاهش درد و بهبود دیابت.
2- خواص زردچوبه ناشتا برای لاغری چیست؟
برخی تحقیقات نشان می‌دهند که مصرف زردچوبه، به خصوص ناشتا، می‌تواند به لاغری و کاهش وزن کمک کند.دلایل آن می‌تواند افزایش متابولیسم چربی، کاهش اشتها، کنترل قند خون و کاهش التهاب باشد.
3- چه مقدار زردچوبه باید مصرف کنیم؟
هیچ دوز توصیه شده ای برای زردچوبه وجود ندارد. با این حال، اکثر مردم به طور کلی مصرف 1 تا 3 گرم زردچوبه در روز را بی خطر می دانند.
