عصر ایران؛ محمد حسن گودرزی- «دریچه‌ای برای از سرگیری مذاکرات باز شده اما نمی‌توانم این انتظار را داشته باشم که ایرانی‌ها خیلی علاقه‌ای به مذاکره داشته باشند، زیرا همه می‌دانند که در صورت انتخاب مجدد ترامپ، ایالات متحده از هر تعهدی که باشد، عقب نشینی خواهد کرد. اگر بایدن دوباره انتخاب شود همچنان امید وجود دارد و این به دلایل زیادی درست است.» اینها را پروفسور کریستوفر جی. فتوایس می‌گوید.
در هفته‌های اخیر ادامه جنگ غزه و شکست چندباره مذاکرات صلح بین حماس و اسرائیل باعث شده که چشم‌انداز کاهش تنش‌ها در خاورمیانه همچنان غبارآلود باشد. از سوی دیگر انتشار اخباری مبنی بر مذاکرات ایران و ایالات متحده با هدف کاهش تنش‌ها در منطقه باعث شد که برخی از کارشناسان احتمال بازگشت ایالات متحده به برجام را قبل از انتخابات ریاست جمهوری این کشور مطرح کنند.
با این همه سانحهٔ یکشنبه گذشته برای رییس جمهور ابراهیم رییسی و حسین امیرعبداللهیان باعث شد تمامی این اتفاقات و تحولات تا چند روز آینده تحت تاثیر این اتفاق غیرمنتظره قرار بگیرند.
پروفسور کریستوفر جی. فتوایس (Christopher J. Fettweis) کارشناس علوم سیاسی آمریکایی و استاد علوم سیاسی در دانشگاه تولین (Tulane University) در نیواورلان است.
وی به دلیل تخصصش در حوزه روابط خارجی آمریکا شناخته شده و کتاب‌ها و مقالات بسیاری در مورد سیاست خارجی آمریکا به رشته تحریر در آورده که از جمله آنها می‌توان به «آسیب شناسی قدرت: ترس، افتخار، شکوه و غرور در سیاست خارجی ایالات متحده» (The Pathologies of Power: Fear, Honor, Glory and Hubris in U.S. Foreign Policy) در سال 2013 اشاره کرد. با اودر مورد شرایط منطقه و آینده آن صحبت کرده ایم:
ادامه جنگ در غزه باعث شده است که بسیاری در آمریکا از جمله دانشگاهیان و روشنفکران انتقاد خود را از رویکرد دولت جو بایدن در قبال نوع روابط با اسرائیل ابراز کنند. به نظر شما بزرگترین اشتباه دولت بایدن در مورد جنگ غزه چه بوده است؟
برای من سخت است که در این مورد صحبتی کنم زیرا نمی‌دانیم در پشت صحنه روابط بین ایالات متحده و اسرائیل چه می‌گذرد. من گمان می‌کنم که بایدن و بلینکن در مهار دولت نتانیاهو بیش از آنچه نشان می‌دهند موفق بوده‌اند. فکر می‌کنم که بدون نفوذ ایالات متحده، کابینه جنگی اسرائیل در تهاجم خود بی رحمانه‌تر رفتار می کرد.
روابط آمریکا و اسرائیل همواره به عنوان روابط نزدیک و راهبردی توصیف شده است، اما اصرار نتانیاهو بر ادامه جنگ با فلسطینی‌ها این روابط را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. جنگ غزه چه تأثیری بر آینده روابط واشنگتن و تل آویو می‌تواند داشته باشد؟
نتانیاهو این رابطه را به وضوح به ترجیح دادن جمهوری خواهان در ایالات متحده سیاسی کرده است. این نمی‌تواند در دراز مدت برای رابطه بین ایالات متحده و اسرائیل خوب باشد. ایالات متحده در حال حاضر به سمت اسرائیل متمایل است اما در این کشور (ایالات متحده) اختلاف نظر در این مورد رو به افزایش است.
به نظر شما دلیل اصلی طولانی شدن جنگ غزه چیست و چرا تلاش‌ها برای دستیابی به آتش بس نتیجه‌ای نداشته است؟
هیچ یک از طرفین واقعاً خواهان آتش بس پایدار نیستند. نیروهای اسرائیلی با این توهم عمل می کنند که می توانند حماس را از بین ببرند و حماس هم تلاش می‌کند که اسرائیل را از بین ببرد. در این بین مردم بی‌گناه غزه گرفتار شده‌اند.
فکر می‌کنید لابی‌های اسرائیل در ایالات متحده تا چه اندازه موفق شدند که سیاستمداران آمریکایی ادامه جنگ غزه را توجیه کنند؟
برای این کار نیازی به لابی واقعی نبود. رئیس جمهور بایدن از همان ابتدا به شدت به سمت اسرائیل متمایل شد و از آن طرفداری کرد همانطور که اکثریت قریب به اتفاق مردم آمریکا پس از حمله حماس چنین کردند. رئیس جمهور اکنون مواضع مختلف و متفاوتی گرفته و به شدت به برقراری آتش بس قبل از انتخابات ریاست جمهوری در ماه نوامبر نیاز دارد.
با توجه به اینکه شما یک چهره دانشگاهی هستید، نظر دانشجویان و اساتید دانشگاه که شما در آن تدریس می‌کنید نسبت به جنگ غزه چیست؟
دانشجویان بسیار پرشور و فعال هستند. این درگیری همیشه در ایالات متحده بیش از هر جنگ دیگری در جهان شور ایجاد کرده و دانشجویان دانشگاه تولین (Tulane University) هم مواضع مختلفی در مورد جنگ غزه دارند و از نظارت خود دفاع می‌کنند.
با توجه به اینکه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در راه است، فکر می کنید بایدن و ترامپ هر کدام در رابطه با مسائل خاورمیانه و اسرائیل چه طرح و نظراتی دارند؟
اگرچه بسیاری از مردم از نحوه مدیریت بایدن در مورد وضعیت به وجود آمده ناراحت هستند، اما باید بدانند که اگر ترامپ به کاخ سفید بازگردد، همه چیز بدتر خواهد شد. اگر این اتفاق (بازگشت ترامپ) رخ دهد، سیاست خارجی سرسختانه و احمقانه او بدون شک باعث گسترش جنگ و بی‌عدالتی در منطقه خواهد شد.
در روزهای اخیر برخی اخبار منتشر شده حاکی از گفتگوی مقامات ایرانی و آمریکایی درباره مسائل خاورمیانه است. به نظر شما آیا این مذاکرات می تواند مبنای توافقی مانند برجام یا احیای برجام باشد؟
به طور حتم امیدوارم که چنین باشد و این به نفع هر دو طرف خواهد بود. اما من نمی‌توانم تصور کنم که ایرانی‌ها خیلی مشتاق باشند با رئیس‌جمهوری که ممکن است بعد از انتخابات بعدی در راه است به توافق برسند. به‌ویژه به این دلیل که ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور مطمئناً از هر توافقی که بایدن منعقد کند، خارج خواهد شد.
روز یکشنبه هفته گذشته، شاهد درگذشت رئیس جمهور و وزیر امور خارجه ایران در سانحه هوایی بودیم. این موضوع چه تاثیری بر مذاکرات ایران و آمریکا در خصوص مسائل خاورمیانه یا بازگشت احتمالی واشنگتن به برجام خواهد داشت؟
واکنش ایالات متحده به درگذشت رئیس جمهور ایران جالب بوده است. رئیس جمهور بایدن به دلیل ابراز تسلیت (و ساکت نماندن) از سوی برخی از تندروهای ایالات متحده مورد انتقاد قرار گرفته است.
من دوست دارم این تصور را داشته باشم که دریچه‌ای برای از سرگیری مذاکرات باز شده اما نمی‌توانم این انتظار را داشته باشم که ایرانی‌ها خیلی علاقه‌ای به مذاکره داشته باشند، زیرا همه می‌دانند که در صورت انتخاب مجدد ترامپ، ایالات متحده از هر تعهدی که باشد، عقب نشینی خواهد کرد. اگر بایدن دوباره انتخاب شود همچنان امید وجود دارد و این به دلایل زیادی درست است.