به قلم : دکتر احمدرضا درستی ؛ متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران
a_dorosty@yahoo.com
تحریریه زندگی آنلاین : پوست سالم و طبیعی دارای چندین لایه است که خارجی‌ترین این لایه‌ها را سلول‌های مرده و شاخی شده تشکیل می‌دهد. غددی در زیر پوست قرار دارند که کارشان چرب و مرطوب کردن رویه پوست است؛ زیرا خشک شدن پوست منجر به ترک‌های جدی و لطمه شدید به پوست می‌شود. در صورت خشکی جدی پوست، علائمی همچون خارش، قرمزی، التهاب و تغییرات رنگی دیگری در آن حادث می‌شود. از علائم خشکی پوست در منطقه اطراف ناخن، می‌توان ریشه‌ریشه شدن، پوسته‌پوسته شدن و ترک خوردن پوست در اطراف ناخن‌ها را نام برد. محیط زندگی، بعضی بیماری‌ها، تماس پوست با مواد نامناسب، و همچنین برخی انواع سوء‌تغذیه با پوسته‌پوسته شدن و ترک خوردن اطراف ناخن ارتباط دارند.
عوامل محیطی: از عوامل محیطی می‌توان خشکی و سرمای شدید هوا و حتی گرمای شدید هوا را نام برد که موجب خشکی جدی پوست و در نتیجه عواقب مربوطه می‌گردد.
بیماری‌ها: در بین بیماری‌های رایج، مشکلات تیروئید با تغییرات متابولیسم موجب خشکی پوست و تشدید احتمال ضایعات پوستی می‌شود.
تماس با مواد شیمیایی و از جمله لاک یا پاک‌کننده‌های لاک ناخن، مواد شوینده، برخی صابون‌ها و شامپوها، آب داغ و حتی آب بسیار سرد، از جمله موارد ایجاد‌کننده عوارض و مشکلات پوستی هستند. ضمناً تماس با موادی که موجب کاهش رطوبت و چربی پوست می‌گردند (مثلاً در کسانی که شغل آنها تماس مداوم با کاغذ را ایجاب می‌کند و از جمله کارکنان اداری که فراوان با کاغذ کار دارند) نیز به بروز و یا تشدید ضایعات کنار ناخن کمک می‌کند.
کمبود برخی مواد مغذی و یا استفاده بسیار زیاد بعضی مکمل‌های مواد مغذی منجر به سوء‌تغذیه عمومی بدن و یا پوست می‌گردد و از عوارض آنها همین پوسته‌پوسته شدن اطراف ناخن خواهد بود.
بیشتربخوانید:
در ادامه به نقش بعضی مواد مغذی در این ارتباط می‌پردازیم:
ویتامین A
ویتامین A یک ماده مغذی بسیار مهم برای سلامت کل بدن و از جمله پوست است که کمبود دریافت و حتی اضافه دریافت آن (که در صورت مصرف دارویی آن و یا مصرف بسیار زیاد و متناوب جگر اتفاق می‌افتد و مسمومیت ویتامین A نام دارد)، منجر به لطمات مختلف در پوست و مخاط فرد می‌گردد. تغییرات مخاط چشم در هنگام کمبود این ویتامین می‌تواند به تغییرات وسیع در بافت ملتحمه چشم و حتی کوری غیر قابل بازگشت منجر شود. خشکی و ترک خوردن لب و همچنین اطراف ناخن‌ها گاهی اوقات با مصرف پمادها و کرم‌های حاوی ویتامین A درجاتی از بهبودی را نشان می‌دهد. بدیهی است که در صورت ایجاد عوارض پوستی ناشی از مسمومیت با ویتامین A مصرف پمادها منجر به تشدید عوارض می‌گردد.
ویتامین B3
کمبود ویتامین B3 یا نیاسین نیز به التهابات پوستی و در موارد پیشرفته حتی به ضایعات شدید پوستی، اسهال خطرناک و زوال عقل و مرگ منتهی می‌شود؛ با این وجود، حالات شدید این بیماری (که به آن پلاگر می‌گویند) در کشورهایی که قوت غالب‌شان ذرت است و آفتاب سوزانی را هم تحمل می‌کنند، دیده می‌شود و احتمالاً علائم و عوارض پوستی خفیف‌تری از قبیل ریشه شدن کنار ناخن‌ها را می‌توانیم در اثر سوء‌تغذیه کمبود این ویتامین در کشور خود شاهد باشیم. ویتامین A و ویتامین B3 در مواد پروتئینی و همچنین سبزیجات رنگی به مقدار مناسب وجود دارند.
بیشتربخوانید:
بیوتین
ویتامین دیگری از خانواده ویتامین‌های گروه B نیز قابل ذکر است که کمبودش تأثیر نامطلوب و جدی بر پوست به جای می‌گذارد. این ویتامین بیوتین یا ویتامین B7 و یا ویتامین H نام دارد که در تمام مواد غذایی وجود دارد و لذا به طور معمول کمبودش در افراد نادر می‌باشد. سفیده تخممرغ حاوی نوعی پروتئین (به نام آویدین) است که با این ویتامین ترکیب شده و آن را از دسترس بدن دور می‌کند، لذا افرادی که تخممرغ را نیم‌پخته و یا ناپخته مصرف می‌کنند، با کمبود بیوتین روبرو می‌شوند که می‌تواند عوارض پوستی و احتمالاً ریشه شدن اطراف ناخن را ایجاد نماید.
روی
عنصر روی (Zinc) از جمله مواد مغذی بسیار ضروری برای رشد کودکان و سلامتی تمام افراد در تمام سنین عمر است. کمبود این ماده نیز عوارض جدی پوستی ایجاد می‌کند و احتمالاً کمبود خفیف آن به سلامت بافت اطراف ناخن لطمه می‌زند و در نتیجه پوسته‌پوسته شدن اطراف ناخن را موجب می‌شود. روی در مواد پروتئینی از قبیل انواع گوشت و حبوبات وجود دارد.
سایر عناصر
عناصر متعدد دیگری همچون آهن، مس، دیگر ویتامین‌ها و مواد معدنی نیز مسلماً در سلامت پوست و مو و ناخن و تمام بافت‌های بدن دخیل هستند و کمبود هر کدام از مواد مغذی می‌تواند علاوه بر سوء‌تغذیه جزئی یا کلی بدن، با لطمات پوستی نیز مرتبط باشد.
با این وجود، تصور قدیمی مبنی بر نقش کمبود کلسیم در ایجاد عوارض پوستی، قابل تأیید نیست و لذا مصرف کلسیم در بهبود این گونه بیماری‌ها نقشی ایفا نمی‌کند.
بیشتربخوانید:
جمع‌بندی
با عنایت به مطالب ذکر شده، لازم است افراد نسبت به سلامت تغذیه‌ای و همچنین مراقبت از پوست خود اهتمام کامل داشته باشند و از قرار گرفتن در برابر عوامل محیطی و بیماریزا نیز خودداری نمایند. همچنین به هنگام پوسته‌پوسته شدن اطراف ناخن‌ها، نباید پوسته‌ها را کشید تا سبب ایجاد خون‌ریزی و ضایعات بیشتر در محل نگردد. مصرف پمادهای مرطوب‌کننده و دور نگهداشتن پوست از آفتاب و سرمای شدید و در موارد داشتن ضایعات جدی پوستی، مراجعه به متخصص پوست قابل توصیه است.