یکی از مواقعی که عفو به شکل زیبایی خودنمایی می کنید زمانی است کسی می تواند و قدرت عمل دارد، ولی عفو می کند و می بخشد و انتقام گرفتن بر او هیچ ملامتی نیست؛ (شوری، 40) که این نوع چه قدر می تواند زیبا و شیرین باشد چنانچه در روایتی از امام حسین علیه السلام داریم که ...
برترین مکارم اخلاقی در بیان قرآن کریم
قرآن کریم مهمترین و برترین مکارم اخلاقی را گذشت و بخشش که همانا صفت عالیه خداوند رحمان و رحیم (بخشنده و مهربان) بر می شمارد و خداوند متعال در قرآن و در ابتدای هر سوره خود را بنام بخشنده و مهربان معرفی می کند. عفو و بخشش یک رحمت الهی است، پیامبران و اولیاء الهی هم که واجد مکارم اخلاق می باشند موظفند که پیروان خویش را با این صفات الهی تربیت نمایند. پیامبر اکرم (صلی الله و علیه وآله) که پیامبر رحمت نامیده می شود مزین به این صفت و بهترین اسوه و الگوی رفتاری در مورد عفو و بخشش می باشد و خداوند در قرآن با این صفت پیامبر را خطاب می کند: فَبِمَا رَحْمَةٍ مِّنَ اللّهِ لِنتَ لَهُمْ وَلَوْ کُنتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لاَنفَضُّواْ مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِی الأَمْرِ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللّهِ إِنَّ اللّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ (سوره آل عمران آیه 159): و بدان که ای ( پیامبر) اگر تو خشن و سنگدل بودی ( و بر مردم نسبت به ستم هایی که به تو کرده اند مهربان و با گذشت نبودی) هر آینه از اطراف تو متفرق می گشتند ( وتو در راه انجام تبلیغ دین اسلام ناموفق می ماندی) پس ( ای پیامبر به علت نافرمانی های مسلمان " در جنگ احد") آنها را مورد عفو و بخشش قرار بده و برای آنها طلب آمرزش کن و با آنها مشورت نما و اما هر گاه تصمیم بر کاری گرفتی بر خدا توکل کن که خداوند توکل کنندگان را دوست دارد.
بعد از عدم اطاعت از دستور پیامبر در جنگ احد و فرار عده ای از مسلمانان و تنها گذاشتن پیامبر اکرم (صلی الله و علیه وآله) که منجر به زخمی شدن حضرت گردید این آیات در مورد آن عده ای که اطاعت نکرده و از دستورات پیامبر گرامی سرپیچی و فرار را ترجیح داده اند و پیامبر اکرم(صلی الله و علیه وآله) و امیرالمومنین علی علیه السلام را تنها گذاشتند نازل گردید و این آیه بیانگر رحمت واسعه خداوند متعال و سفارش پروردگار در مورد طلب عفو، بخشش و حتی گرفتن مشاوره از افرادی که مطیع دستور نبوده اند نازل گردید که می فرماید.
شرط اطاعت از خدا
توصیه و تاکید قرآن کریم بر این صفت اخلاقی یعنی عفو و بخشش در جهت تعالی روح، روان، عزت و مقام والای انسانیت است و اگر بندگان خداوند از این مسیر خارج شوند و تابع هوای نفس، کبر، غرور، منیت، خودخواهی، خود شیفتگی که همگی صفات شیطان است گردند در واقع از حوزه اطاعت از خداوند، پیامبر اکرم(صلی الله و علیه وآله) و ائمه معصومین خارج شده اند و مسیر انحراف را که همانا فسق، فجور و گمراهی است، طی خواهند نمود، لذا شرط اطاعت از خدا مزین شدن به صفات بر شمرده در قرآن کریم از جمله صفت عفو و بخشش می باشد، کسانی که عفو و بخشش نداشته باشند در سایه رحمت و غفران الهی قرار نخواهند گرفت: وَلْیَعْفُوا وَلْیَصْفَحُوا أَلَا تُحِبُّونَ أَن یَغْفِرَ اللَّهُ لَکُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ آنها باید عفو کنند و چشم بپوشند آیا دوست نمی دارید خداوند شما را ببخشد و خداوند آمرزنده و مهربان است. (سوره نور، آیه 22)
روز قیامت خدا خطاب می کند کجا هستند آن هایی که به خدا حق دارند؟ همه تعجب می کنند آیا انبیاء، علماء، شهداء و اولیاء خدا هستند کیا هستند؟ خدا به همه حق دارد کسی از خدا طلب ندارد. خطاب می رسد «إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ نَادَى مُنَادٍ مَنْ کَانَ أَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ فَلْیَدْخُلِ الْجَنَّةَ فَیُقَالُ مَنْ هُمْ فَیُقَالُ الْعَافُونَ عَنِ النَّاسِ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ بِلَا حِسَاب» (مجلسی/ بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار/ ج 68/ ص: 397). کجا هستند آن هایی که در دنیا از دیگران گذشت کردند؟ کجایند آن هایی که محض رضای خدا از تقصرات دیگران گذشتند حلال کردند؟ خدا می فرماید: آن ها که اهل عفو و بخششند بیایند بدون حساب به بهشت بروند. اول کسانی که به بهشت می روند یک گروهشان آدم های اهل گذشت و عفوند.
زیباترین زمانی که عفو خودنمایی می کند
یکی از مواقعی که عفو به شکل زیبایی خودنمایی می کنید زمانی است کسی می تواند و قدرت عمل دارد، ولی عفو می کند و می بخشد و انتقام گرفتن بر او هیچ ملامتی نیست؛ (شوری، 40) که این نوع چه قدر می تواند زیبا و شیرین باشد چنانچه در روایتی از امام حسین علیه السلام داریم که می فرمایند: اِنّ اَعفَی النّاسِ مَن عَفا عِندَ قُدرَتِهِ: بخشنده ترین مردم کسی است که در هنگام قدرت می بخشد.(الدره الباهره، ج 71،ص400)
بخشنده بودن، علامت بخشیده شدن از طرف خدا
یک علامت بخشیدن خدا این است که ما را هم بخشنده می کند. اگر دیدی که دلت واقعاً صاف شده و کینه ای از کسی نداری، ناراحتی ات را کنار گذاشتی و برای دیگران دعا می کنی بدان که خدا تو را بخشیده است.
در قرآن کریم نیز به این نکته توجه شده و می فرماید: وَلْیَعْفُوا وَلْیَصْفَحُوا أَلَا تُحِبُّونَ أَن یَغْفِرَ اللَّهُ لَکُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَّحِیمٌ آنها باید عفو کنند و چشم بپوشند آیا دوست نمی دارید خداوند شما را ببخشد و خداوند آمرزنده و مهربان است. (سوره نور، آیه 22)
به شاگرد امام صادق علیه السلام گفتند: چرا برای دیگران دعا می کنی؟ گفت: امام صادق علیه السلام فرمود: کسی که پشت سر مومنی دعا بکند هزار برابر بهتر درباره خودش مستجاب می شود. من برای خودم دعا کنم شاید مستجاب نشود اما برای دیگران دعا کنم هم برای او مستجاب می شود و هم هزار برابر بهتر در حق خودم مستجاب می شود. من دعای مستجاب هزار برابر را ول کنم و برای خودم دعا کنم که شک دارم مستجاب می شود یا نه؟
گذشت از تقصیرات دیگران
آیت الله ابوالفضل زاهدی از علمای بزرگ قم بودند ایشان فرمودند: مردم شب قدر بیایید با خدا معامله کنید نمی خواهید گناهانتان آمرزیده شود؟ نمی خواهید خدا لطف و عنایتش را شامل حال شما بکند؟ بگویید خدایا هر کس گردن ما حقی دارد ما حلالش کردیم ما بخشیدیم وقتی خدا ببیند تو دیگران را می بخشی می شود خدا تو را نبخشد. خدا می گوید تو بنده منی از دیگران گذشت کردی من خدای بزرگ گناهان تو را نبخشم. اما اگر شما نبخشید خدا هم نمی بخشد. خدا می گوید من میلیارد گناه تو را ببخشم آن وقت تو خودت حاضر نیستی کسی که به تو بدی کرده ببخشی. آن هایی که دیگران را حلال می کنند و گذشت می کنند شک نکنند که اهل بهشتند.
شرط اطاعت از خدا مزین شدن به صفات بر شمرده در قرآن کریم از جمله صفت عفو و بخشش می باشد، کسانی که عفو و بخشش نداشته باشند در سایه رحمت و غفران الهی قرار نخواهند گرفت.
آیه و حدیث فراوان داریم کسی که عفو بکند، آشتی بکند اجرش با خداست. روایت داریم روز قیامت خدا خطاب می کند کجا هستند آن هایی که به خدا حق دارند؟ همه تعجب می کنند آیا انبیاء، علماء، شهداء و اولیاء خدا هستند کیا هستند؟ خدا به همه حق دارد کسی از خدا طلب ندارد. خطاب می رسد «إِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ نَادَى مُنَادٍ مَنْ کَانَ أَجْرُهُ عَلَى اللَّهِ فَلْیَدْخُلِ الْجَنَّةَ فَیُقَالُ مَنْ هُمْ فَیُقَالُ الْعَافُونَ عَنِ النَّاسِ یَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ بِلَا حِسَاب» (مجلسی/ بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار/ ج 68/ ص: 397). کجا هستند آن هایی که در دنیا از دیگران گذشت کردند؟ کجایند آن هایی که محض رضای خدا از تقصرات دیگران گذشتند حلال کردند؟ خدا می فرماید: آن ها که اهل عفو و بخششند بیایند بدون حساب به بهشت بروند. اول کسانی که به بهشت می روند یک گروهشان آدم های اهل گذشت و عفوند.
در نهج البلاغه داریم: هر طور با دیگران رفتار کنی خدا هم همان طور با شما رفتار می کند ببخشی می بخشند، گیر بدهی گیر می دهند سخت بگیری سخت می گیرند آسان بگیری آسان می گیرند. یعنی هر طور که جزاء و مزد بدهی خودت هم همان طور مزد می گیری. عذاب جهنم و نعمت های بهشت دست آورد خود ماست.
منابع:
بیانات حجت الاسلام فرحزادی در برنامه سمت خدا
وبلاگ علیرضا الماسوندی
فرآوری: زهرا اجلال
منبع : سایت فارس نیوز
