به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، آیت‌الله محمدرضا نکونام یک‌شنبه، 4 اسفندماه، در ادامه جلسات درس تفسیر خود بیان کرد: آیه 276 سوره بقره «یَمْحَقُ اللَّهُ الرِّبَا وَیُرْبِی الصَّدَقَاتِ وَاللَّهُ لَا یُحِبُّ کُلَّ کَفَّارٍ أَثِیمٍ» نسبت به حکمت ربا و زمینه‌های متفاوت آن بیان شده است، قرآن کریم در این آیه احکام، مبانی و زمینه‌ها را از هم متفاوت نمی‌کند. این آیه حکم را م با بیان علمی و رسا بیان می‌کند.
وی ادامه داد: در این آیه بیان می‌شود که خداوند ربا را می‌میراند، می‌کشد، نابود می‌کند. در این آیه که خداوند می‌فرماید من ربا را محو می‌کنم دلیل بر این نیست که خود خدا این کار را انجام می‌دهد بلکه از باب بیان قدرت خداوند است که خداوند بر همه چیز قادر و توانا مانند آیه 5 سوره تین که خداوند می‌فرماید: «ثُمَّ رَدَدْنَاهُ أَسْفَلَ سَافِلِینَ» که این به این معنا نیست که خداوند آنها را می‌برد بلکه اعمال خودشان آنها را به سمت اسفل سافلین می‌برد. در مورد ربا هم همین طور است لازمه قهری ربا محو است یعنی طبیعت ربا محو کننده است. پس زمانی که محو شدن را به خود نسبت می‌دهد معنایش فاعلیت مستقیم خداوند نیست بلکه طبیعت ربا محو کننده است.
ربا عامل عمده نابسامانی برای بشر در جهان است
این مدرس عالی حوزه ادامه داد: بنابراین این آیه در بیان اثر وضعی یک عمل است که این اثر وضعی به خواست خداوند است. این اثر وضعی گاهی دفعی است گاهی تدریجی، گاهی برای یک نفر است و گاهی برای کل جامعه است. اما به هر حال می‌توان گفت به نظر قرآن ربا عامل عمده نابسامانی برای بشر در جهان است این مسئله‌ای است که ما باید درجهان امروز آن را از لحاظ علمی ثابت کنیم.
صدقه هدیه‌ای است که در آن ریا وجود ندارد
وی ادامه داد: در ادامه این آیه خداوند به صدقات اشاره می‌کند که صدقات باعث افزایش و برکت می‌شود. صدقات جمع صدقه است که شامل تعاملاتی است که دو صورت دارد؛ یا یک طرفه است مانند هدیه کردن و یا اینکه دو طرفه است به عبارتی ارفاق در آن وجود دارد مانند زمانی که کسی بیع کند و ارزان بفروشد. به این معنا که در یک طرف معامله خواه فروشنده خواه مشتری ارزان‌تر فروخته یا بیشتر خریده باشند برای کمک به طرف مقابل. این دیگر بیع نیست چرا که در بیع، معامله پایا پای است. مسئله دیگری که در صدقات وجود دارد این است که بیع هدیه‌ای است که در آن صدق وجود داشته باشد و ریا در آن وجود نداشته باشد. یا برای کوچک کردن طرف مقابل به او کمک نشده باشد.
آیت‌الله نکونام بیان کرد: خداوند در ادامه آیه «وَاللَّهُ لَا یُحِبُّ کُلَّ کَفَّارٍ أَثِیمٍ» چون از کلمه الله استفاده می‌کند می‌خواهد با تمام اقتدارش مسئله‌ای را بیان کند. یعنی خداوند با تمام اسمائش می‌خواهد چیزی را بیان کند یا ثابت کند. در طرف دیگر این قسمت مسئله حب و لایحب (دوست داشتن و دوست نداشتن) وجود دارد. خداوند در قرآن حدود 95 مورد به انحاء مختلف از این کلمه و مشتقات آن استفاده کرده است. ریشه اصلی همه خوبی‌ها و بدی‌ها به حب بر می‌گردد چرا که خداوند خواسته‌ها و نخواسته‌هایش بر اساس حب است و چیزی بالاتر از حب وجود ندارد. البته بغض هم برای خداوند وجود دارد که الان جای بحث آن نیست.
جامعه‌ای که ربا داشته باشد هر معصیتی در آن اتفاق می‌افتد
وی ادامه داد: خداوند در این آیه به چند چیز اشاره کرده است که آنها را دوست ندارد «کُلَّ کَفَّارٍ أَثِیمٍ» یکی کفار است. کفار مبالغه کافر است. به معنای هر کسی که به من بی‌اعتنایی کند. کسی که حرف خدا را زمین بگذارد و آن را سبک بشمارد. اینجا خداوند نفرمود ربا را دوست ندارم بلکه آمده است آثار بد ربا در جامعه را در بدترین حالتش یعنی کفر آن هم به صورت مبالغه بیان کرده است. وقتی واژه کل با کفار مورد نظر قرار می‌دهیم یعنی اینکه در جامعه‌ای که ربا باشد هر معصیتی، هر کفری، هر ظلم و پستی‌ای در آن اتفاق می‌افتد.
همه مفاسد در ربا جمع می‌شود و از ربا صادر می‌شود
این مفسر قرآن اظهار کرد: باید در جامعه شناسی اثبات کنیم که همه مفاسد در ربا جمع می‌شود و از ربا صادر می‌شود این در حالی است که زنا این طور نیست، قتل این طور نیست و فقط ربا است که همتراز کفر است و آن هم کفر به خداوند. بنابراین بر اساس این آیه قرآن که از کلمه کل استفاده شده است می‌توان برداشت کرد که ربا علت هر نوع نابسامانی در جامعه است.
ربا کلید همه بدی‌ها برای جامعه است
وی ادامه داد: امروز بشر در فلاکت سختی گرفتار شده است چرا که بر اساس آمار هشتاد درصد ثروت جهان با ربا مبادله می‌شود. این بیست درصد هم برای روستاهای یا کسانی هستند که در سامانه نیستند یا نا آگاهند و یا راضی نیستند. به طوری که نوع انسان‌ها زحمت دیگری را می‌خورند. به تعبیر دیگر می‌توان گفت یک مشاع ربا جهان را محاصره کرده است. از همین روست که همان طور که شراب مفتاح کل شر برای نفس فردی بود اما ربا مفتاح کل شر در جامعه است.
آیت‌الله نکونام عنوان کرد: حل تمام این مشکلات و به تبع آن تبیین اثرات ربا در جامعه وظیفه حوزه‌های علمیه است. حوزه علمیه به عنوان شارژ نظام است بنابراین باید با ورود به این مباحث به صورت جدی و بررسی و حل این مسائل در جامعه و قدم برداشتن به سمت محو کردن آن در جامعه تمام تلاش خود را بکند. علما در حوزه باید به صورت اورژانسی این مسائل را حل کنند و راه‌کارهای مناسبی برای حل این معضل در جامعه ایران و جهان ارائه کنند.
