برخى مصالح اسلامى، در درجه اى از اهمیت قرار دارند که عناوینى چون عسر و حرج و ضرر نمى تواند در تعارض یا تزاحم با آنها قرار گیرد. برخى مصادیق معروف و منکر از این گونه اند. دفع منکر بزرگى چون حکومت فاسد بنى امیه و تلاش براى تشکیل حکومت اسلامى از بارزترین نمونه ها است. امام(قده) مبناى خویش را این گونه توضیح می دهد:
«تمام انبیا براى اصلاح جامعه آمده اند، تمام. و همه آنها این مساله راداشتند که فرد باید فداى جامعه بشود. فرد هر چه بزرگ باشد، بالاترین فرد که ارزشش بیشتر از هر چیز است در دنیا، وقتى که با مصالح جامعه،معارضه کرد این فرد باید فدا شود. سیدالشهدا روى همین میزان آمدرفت و خودش و اصحاب و انصار خود را فدا کرد، که فرد باید فداى جامعه شود، جامعه باید اصلاح بشود. لیقوم الناس بالقسط. باید عدالت در بین مردم و در بین جامعه تحقق پیدا بکند.»
اهدافى را که حضرت(ع) در وصیت خویش به محمد بن حنفیه برشمرد همه در یک نقطه مشترک است و آن عبارت است از «اصلاح امت».این حرکت اصلاح طلبانه در جامعه و فداکارى براى آن، همان است که به عنوان «فداى فرد براى جامعه» مورد تاکید امام خمینی (قده) قرار گرفت. چنان که حضرت امام صادق (ع) به نقل از صفوان بن مهران، در زیارت اربعین، در بیان فلسفه جانفشانى ابی عبدالله(ع) فرموده است:
«اللهم انى اشهد انه ولیک و ابن ولیک و صفیک و ابن صفیک،الفائز بکرامتک، اکرمته بالشهادة... و بذل مهجته فیک لیستنقذعبادک من الجهالة، و حیرة الضلالة ».
«حسین(ع) خون قلبش را در راه تو داد تا بندگانت را از نادانى و سرگردانى گمراهى نجات دهد.».
همین حقیقت را در زیارت دیگرى که ابوحمزه ثمالى از امام صادق(ع) در خصوص زیارت امام حسین(ع) نقل کرده نیز آمده است:
«اللهم انى اشهد ان هذا قبر ابن حبیبک و صفوتک من خلقک، وانه الفائز بکرامتک، اکرمته بکتابک، و خصصته و ائتمنته علی وحیک، و اعطیته مواریث الانبیاء، و جعلته حجة على خلقک،فاعذر فى الدعوة، و بذل مهجته فیک لیستنقذ عبادک من الضلالة و الجهالة و العمى و الشک و الارتیاب الى باب الهدى من الردی».
... و خون قلبش را در راه تو داد تا بندگانت را از گمراهى و نادانى و نابینایى و شک و دودلى به دروازه هدایت، در آورده و نجات دهد.
چنان که حضرت امام، همین حقیقت را در دوران مبارزه چنین بیان می فرماید:
«محرم، ماه نهضت بزرگ سید شهیدان و سرور اولیاى خداست که با قیام خود در مقابل طاغوت، تعلیم سازندگى و کوبندگى به بشر داد و راه فناى ظالم و شکستن ستمکار را به فدایى دادن و فدایى شدن دانست واین خود سرلوحه تعلمیات اسلام است براى ملت ما تا آخر دهر.»
امام خمینی(قده) در فتاواى خویش، از جمله در کتاب تحریر الوسیله، فصل دفاع و امر به معروف و نهى از منکر به گونه اى روشن مبناى فقهى مذکور را پذیرفته و فتاواى خود را بر اساس آن صادر کرده است.
منبع : کتاب عاشورا در فقه(سید ضیاء مرتضوی)
