عفونت مثانه همان‌طور که از نامش مشخص است یک عفونت باکتریایی است که در مثانه رخ می‌دهد. به عفونت مثانه، عفونت مجاری ادرار نیز می‌گویند. این عفونت ممکن است در هر قسمت از دستگاه مجاری ادرار نظیر کلیه، مثانه یا پیشابراه (لوله‌ای که ادرار را از مثانه خارج می‌کند) رخ بدهد. درحالی‌که عفونت مثانه اغلب ناگهانی رخ می‌دهد (عفونت‌های حاد)، بعضی عفونت‌های مثانه هم در طول زمان به‌وجود می‌آیند (عفونت‌های مزمن). درمان زودهنگام، اصل اساسی جلوگیری از گسترش عفونت است. اگر می‌خواهید با درمان عفونت مثانه و علل آن بیشتر آشنا شوید لطفا در ادامه با ما همراه باشید.
چه چیز باعث عفونت مثانه می‌شود؟
باکتری‌ای که وارد پیشابراه شده و از آنجا به درون مثانه می‌رود، علت عفونت مثانه است. بدن به‌طور طبیعی حین ادرار باکتری‌ها را دفع می‌کند. مردان به‌خاطر وجود غده‌ی پروستات در برابر این نوع عفونت مقاومت بیشتری دارند؛ غده‌ی پروستات هورمون‌هایی تولید می‌کند که در برابر باکتری‌ها مانند سپر عمل می‌کنند. با این حال گاهی باکتری‌ها به دیواره‌های مثانه می‌رسند و به‌سرعت تکثیر می‌شوند؛ این امر توانایی بدن را برای از بین بردن آنها کم می‌کند و به عفونت مثانه منجر می‌شود.
طبق گزارش مؤسسه‌ی ملی دیابت و بیماری‌های کلیوی، اکثر عفونت‌های مثانه ناشی از باکتری اشریشیاکلی (Escherichia coli) است. این نوع باکتری به‌طور طبیعی در روده‌‌ی بزرگ وجود دارد. اگر باکتری‌های زیادی در بدن وجود داشته باشد یا این باکتری‌ها از طریق ادرار از بدن دفع نشوند عفونت ایجاد خواهد شد.
از میان سایر باکتری‌هایی که باعث عفونت مثانه می‌شوند می‌توان به کلامیدیا (Chlamydia) و میکوپلاسما (Mycoplasma) اشاره کرد. برخلاف اشریشیاکلی این باکتری‌ها تنها از طریق رابطه‌ی جنسی منتقل می‌شوند و ممکن است علاوه بر مثانه بر اندام‌های تناسلی نیز تأثیر بگذارند.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به عفونت مثانه قرار دارند؟
از میان کسانی که بیشتر در معرض ابتلا به عفونت مثانه قرار دارند می‌توان به این افراد اشاره کرد:
- سالمندان؛
- کسانی که به‌اندازه‌ی کافی تحرک ندارند؛
- کسانی که مایعات کافی نمی‌نوشند؛
- کسانی که سابقه‌ی جراحی دستگاه و مجاری ادراری داشته‌اند؛
- کسانی که گرفتگی مجاری ادرار داشته‌اند؛
- کسانی که مجاری ادرار آنها به‌طور مادرزادی یا در اثر حادثه در حالت نرمال قرار ندارد؛
- کسانی که به‌علت انسداد مثانه یا مجرای ادرار به‌سختی ادرار می‌کنند؛
- کسانی که پیشاب‌راه‌شان باریک است؛
- مردانی که پروستات‌شان بزرگ شده است؛
- زنان حامله؛
- مبتلایان به دیابت؛
- کسانی که بی‌اختیاری مدفوع دارند.
در مجموع زنان بیشتر از مردان در معرض ابتلا به عفونت مثانه قرار دارند، ولی مردان نیز کاملا در برابر این عفونت مقاوم نیستند. مؤسسه‌ی ملی دیابت و بیماری‌های کلیوی و گوارشی ایالات متحده‌ی آمریکا (NIDDK) می‌گوید علائم عفونت‌های مثانه در مردان پس از ابتلا به اولین عفونت مجدد عود می‌کند؛ به این علت که باکتری‌ها می‌توانند پس از ورود به بافت‌های غده‌ی پروستات در آنجا پنهان شوند.
علائم عفونت مثانه چیست؟
علائم عفونت مثانه بسته به شدت آن متغیر است. چنانچه شما به عفونت مثانه مبتلا شده باشید بلافاصله حین ادرار متوجه می‌شوید. وقتی عفونت پیشرفت کند، درد هم به آن اضافه خواهد شد.
برخی از رایج‌ترین علائم عفونت مثانه عبارتند از:
- ادرار خونی یا کدر؛
- تکرر ادرار (ادرار کردن بیش از حد معمول)؛
- ادرار بدبو؛
- درد یا سوزش هنگام ادرار؛
- احساس نیاز مداوم به دفع ادرار؛
- احساس فشار یا درد در ناحیه‌ی تحتانی شکم یا کمر.
عفونت‌های مثانه ممکن است به کمردرد هم منجر بشوند که با درد کلیهها در ارتباط است. برخلاف کمردرد عضلانی این نوع کمردرد ممکن است در هر دو طرف کمر یا میانه‌ی آن احساس شود. چنین علائمی به این معنی است که عفونت مثانه به کلیهها سرایت کرده است. عفونت کلیوی ممکن است باعث تب خفیف هم بشود.
عفونت مثانه چطور تشخیص داده می‌شود؟
پزشک با تحلیل نتیجه‌ی آزمایش ادرار شما، عفونت مثانه را تشخیص می‌دهد. او نمونه‌‌ی ادرار شما را آزمایش می‌کند تا متوجه شود که آیا موارد زیر در ادرارتان وجود دارد یا خیر:
- گلبول‌های سفید؛
- گلبول‌های قرمز؛
- نیتریت؛
- باکتری؛
- سایر مواد شیمیایی‌ای که در صورت وجود عفونت در مثانه در ادرار مشاهده می‌شود.
پزشک همچنین کشت ادرار هم انجام می‌دهد تا نوع باکتری موجود در ادرار را تشخیص بدهد. وقتی نوع باکتری مشخص شد، آزمایش ادرار جهت حساسیت به آنتی‌بیوتیک انجام می‌شود تا پزشک بداند که چه نوع آنتی‌بیوتیکی برای درمان عفونت شما مؤثرتر است.
درمان عفونت مثانه چگونه است؟
عفونت مثانه با داروهایی که برای از بین بردن باکتری و تسکین درد و سوزش تجویز می‌شوند، درمان می‌شود. درمان‌های خانگی نیز می‌توانند به تسکین درد و برطرف کردن علائم عفونت کمک کنند.
داروها
آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی برای از بین بردن باکتری‌هایی که موجب عفونت مثانه شده‌اند، تجویز می‌شوند. اگر هنگام ادرار درد و سوزش دارید، پزشک‌تان دارویی‌هایی را نیز برای تسکین این علائم تجویز خواهد کرد. رایج‌ترین دارو برای تسکین درد و سوزش مرتبط با عفونت مثانه فنازوپیریدین (phenazopyridine) است.
درمان‌های خانگی
مصرف انواع مایعات به دفع باکتری از مثانه کمک می‌کند، اما بهترین این مایعات آب است. ممکن است پزشک‌تان به شما توصیه کند ویتامین C هم مصرف کنید. یکی از فواید نوشیدن مایعات این است که مانع چسبیدن باکتری به دیواره‌های مثانه می‌شود.
آیا می‌توان از عفونت مثانه پیشگیری کرد؟
پاسخ این سؤال قطعا مثبت است. برخی تغییرات در سبک زندگی احتمال ابتلا به عفونت مثانه را کاهش می‌دهد. اگر زیاد به عفونت مثانه مبتلا می‌شوید پزشک شما ممکن است درمان پروفیلاکتیک (prophylactic) را توصیه کند. در این درمان از آنتی‌بیوتیک‌هایی با دُز پایین برای پیشگیری یا کنترل عفونت‌های مثانه استفاده می‌شود.
تغییرات در سبک زندگی
در زیر به تغییراتی در سبک زندگی اشاره می‌کنیم که احتمال بروز عفونت مثانه را کاهش می‌دهد یا حتی از بین می‌برد:
- روزانه بین 6 تا 10 لیوان آب بنوشید. اما اگر به نارسایی کلیه مبتلا هستید در مورد میزان مصرف مایعات با پزشک خود مشورت کنید؛
- ادرار خود را نگه ندارید و به‌محض احساس نیاز به دفع ادرار، ادرار کنید؛
- چنانچه خانم هستید، پس از دفع ادرار، دستگاه تناسلی خود را کاملا تمیز کنید؛
- از ژل‌ها، اسپری‌ها یا پودرهای تمیزکننده‌ی دستگاه تناسلی استفاده نکنید؛
- در هنگام حمام کردن از وان استفاده نکنید در عوض زیر دوش آب بایستید؛
- از لباس‌زیرهای نخی و گشاد استفاده کنید؛
- لباس زیر خود را هرروز عوض کنید؛
- به‌جای تامپون از نوار بهداشتی استفاده کنید؛
- برای جلوگیری از بارداری، از مواد اسپرم‌کش یا کاندوم‌های زنانه استفاده نکنید؛
- از کاندوم‌های فاقد اسپرم‌کش استفاده کنید؛
- قبل و بعد از رابطه‌ی جنسی ادرار کنید.
درمان پیشگیرانه با آنتی‌بیوتیک
چنانچه خانم هستید و مکرر عفونت‌های مثانه را تجربه می‌کنید ممکن است پزشک‌تان برای پیشگیری از ابتلا به عفونت، مصرف روزانه‌ی آنتی‌بیوتیک را برای‌تان تجویز کند.
چشم‌انداز بلندمدت
اکثر عفونت‌های مثانه ظرف 48 ساعت بعد از مصرف آنتی‌بیوتیک از بین می‌روند، اما گاهی هم ممکن است عفونت به‌علت مقاومت باکتری‌ها در برابر آنتی‌بیوتیک یا سایر مشکلات سلامتی به کلیهها سرایت کند.
عفونت‌های مثانه‌ی مزمن به ترکیبی از درمان‌ها و اقدامات پیشگیرانه نیاز دارند. در برخی موارد حاد، حتی ممکن است مصرف روزانه‌ی آنتی‌بیوتیک در بلندمدت الزامی باشد. پیشگیری از عفونت مثانه احتمال ابتلا به آن و نیز درد ناشی از آن را کاهش می‌دهد. هرچه زودتر درمان را شروع کنید، احتمال اینکه عفونت به سایر نقاط بدن‌تان گسترش بیابد کمتر خواهد بود.
حالا که با عفونت مثانه و علائم آن آشنا شدید، بد نیست با 7 مورد از بهترین درمان‌های عفونت مثانه نیز آشنا شوید:
آب زیاد بنوشید
چرا؟ برای اینکه باکتری را از بدن‌تان دفع می‌کند و کمک می‌کند تا عفونت هرچه سریع‌تر دفع شود. به علاوه ادرارتان رقیق‌تر می‌شود و به این ترتیب هنگام دفع ادرار درد کمتری را تجربه خواهید کرد. همان‌طور که می‌دانید ادرار از اسیدها و فراورده‌های دفع‌شده‌ی بدن تشکیل شده است. ادرار غلیظ و تیره اسیدی‌تر است و وقتی به عفونت مثانه مبتلا باشید دفع آن دردناک خواهد بود. ادرار رقیق کمرنگ‌تر است و معمولا هنگام دفع آن سوزشی حس نخواهید کرد.
همان‌طور که قبلا هم گفتیم، روزانه بین 6 تا 10 لیوان آب بنوشید. از نوشیدنی‌های کافئین‌دار ازجمله قهوه، چای و نوشابه پرهیز کنید؛ کافئین حتی وقتی که به عفونت مثانه مبتلا نباشید می‌تواند مثانه‌تان را تحریک کند.
زیاد ادرار کنید
چرا؟ برای اینکه کمک می‌کند تا با دفع باکتری از مثانه، عفونت را از بین ببرید. نگه داشتن ادرار به باکتری‌ها فرصت می‌دهد که درون مثانه تکثیر شوند. ادرار کردن بعد از رابطه‌ی جنسی هم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. فعالیت جنسی ممکن است باکتری‌ها را وارد پیشابراه کند. دفع ادرار بلافاصله پس از رابطه‌ی جنسی باکتری‌ها را از مجاری ادرار دفع می‌کند و مانع رسوب جرم‌ها و ایجاد عفونت می‌شود.
بنابراین مایعات زیاد بنوشید تا بتوانید بیشتر ادرار کنید و به‌محض اینکه نیاز به دفع ادرار داشتید به دست‌شویی بروید.
آتنی‌بیوتیک مصرف کنید
همان‌طور که اشاره شد آنتی‌بیوتیک باکتری‌هایی را که به عفونت مثانه منجر می‌شوند، می‌کشد. عفونت خفیف مثانه در برخی موارد به‌خودی خود بهبود می‌یابد. عفونت خفیف ممکن است یکی دو روز علائمی داشته باشد اما با نوشیدن مایعات و دفع مرتب ادرار از بین می‌رود؛ بنابراین همیشه هم به آنتی‌بیوتیک نیاز نیست اما اگر عفونت طولانی یا حاد شد حتما باید آنتی‌بیوتیک استفاده کنید.
چنانچه علائم عفونت بیش از 3 روز طول کشید یا بدتر شد با پزشک‌تان تماس بگیرید چون ممکن است برای درمان به آنتی‌بیوتیک نیاز داشته باشید. طول درمان بسته به دارویی که پزشک تجویز می‌کند متغیر است. خیلی مهم است که دارو را به همان مدتی که پزشک تجویز کرده است مصرف کنید. حتی اگر احساس کردید بهتر شده‌اید دوره‌ی درمان را کامل کنید. مصرف کامل دارو به شما اطمینان می‌دهد که باکتری کاملا از بدن‌تان دفع شده است.
مسکّن مصرف کنید
عفونت‌های شدید مثانه هنگام دفع ادرار در قسمت تحتانی شکم درد ایجاد می‌کنند. آنتی‌بیوتیک به تسکین این درد کمک می‌کند اما همان‌طور که گفتیم یکی دو روز طول می‌کشد. استفاده از مسکّن هرگونه دردی را که هنگام دفع ادرار در ناحیه‌ی کمر یا شکم احساس می‌کنید، از بین می‌برد.
از پزشک خود بپرسید که آیا مصرف قرص‌های مسکّن برای‌تان ضرر دارد یا خیر. اگر نه تا زمانی که آنتی‌بیوتیک اثر کند می‌توانید با مصرف استامینوفون یا ایبوپروفن دردتان را تسکین بدهید.
از کیسه‌ی آب‌گرم استفاده کنید
با قرار دادن کیسه‌ی آب‌گرم یا تشک گرم‌کننده‌ی برقی روی شکم یا کمر می‌توانید درد ناشی از عفونت مثانه را کاهش بدهید. اگر به کیسه‌ی آب‌گرم یا تشک گرم‌کننده‌ی برقی دسترسی نداشتید، می‌توانید حوله‌‌ی کوچکی را در آب گرم قرار بدهید و سپس آن را روی مثانه یا شکم خود بگذارید.
لباس مناسب بپوشید
باکتری‌ها در محیط‌های خیس و مرطوب رشدونمو می‌کنند. شلوار جین تنگ یا سایر لباس‌های تنگ و چسبان، رطوبت را در آلت تناسلی نگه می‌دارند و محیط مناسبی برای رشد باکتری فراهم می‌کنند. پوشیدن لباس‌های گشاد و غیررسمی باعث می‌شود پوست‌تان نفس بکشد و باکتری‌ها از مجاری ادرارتان دور شوند.
بنابراین توصیه می‌کنیم از شلوارها یا دامن‌های گشاد و لباس زیر نخی استفاده کنید تا هوا در جریان باشد و رشد باکتری کاهش بیابد. چنانچه با هیچ‌یک از این راهکارها عفونت مثانه‌تان بهبود پیدا نکرد حتما نزد یک متخصص مجاری ادرار بروید.
اکثر عفونت‌های مثانه حتی عفونت‌های مکرر آن‌قدر جدی نیستند که بر سلامت کلی شما تأثیر سوء بگذارند. این روزها محققان در تلاشند برای جلوگیری از عفونت مثانه واکسن بسازند. تا آن زمان، دارو و درمان‌های خانگی را از یاد نبرید.
برگرفته از : healthline-overview healthline-treatment
